Συγγραφέας: Λάζαρος Μαύρος
Οι βουλευτικές εκλογές της 26ης Μαΐου 1996 στην Κύπρο, οι έβδομες στην ταραγμένη 36χρονη ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας και οι πέμπτες που διεξάγονται με το πιστόλι του Αττίλα στον ελληνικό κρόταφο, δεν επέφεραν σημαντικές αλλαγές στο συσχετισμό των κομματικών δυνάμεων. Χονδρικά, το κυβερνητικό στρατόπεδο Δη.Συ. και Δη.Κο. διατηρούν την υπεροχή τους, 34,47% και 16,43% αντιστοίχως, παρά τις μικρές απώλειες του πρώτου, 1,34% και τις μεγαλύτερες του Δη.Κο. 3,12%. Τα δύο κόμματα, με 20 έδρες ο Δη.Συ. και 10 έδρες το Δη.Κο. διατηρούν την πλειοψηφία στη Βουλή των 56 εδρών. Με τόση δύναμη στο εκλογικό σώμα πιστεύουν ότι η διατήρηση της συνεργασίας μεταξύ τους εξασφαλίζει και την επανεκλογή του Γλ. Κληρίδη στις προεδρικές του 1998, αν η …υγεία και η ηλικία του το επιτρέψουν. Στο χώρο της αντιπολίτευσης όμως, το ΑΚΕΛ ανέβασε τη δύναμή του κατά 2,37% φτάνοντας στο ποσοστό 33% του εκλογικού σώματος και 19 έδρες, ενώ το Σοσιαλιστικό Κόμμα ΕΔΕΚ έχασε δύο από τις εφτά του έδρες και 2,76% από τη δύναμή του, κατερχόμενο στο 8,13%. Το «καινούριο» στην έβδομη βουλή της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι οι δύο βουλευτικές έδρες που κέρδισε το πρώην ζεύγος, Γιώργος και Ανδρούλα Βασιλείου που κατήλθαν στις εκλογές για πρώτη φορά με το «Κίνημα Ελευθέρων Δημοκρατών» που ίδρυσε ο κ. Βασιλείου μετά την ήττα του στις προεδρικές του 1993 από τον Γλ. Κληρίδη. Απέτυχε να μπει στη Βουλή το κεντροαριστερό ΑΔΗΣΟΚ και είναι η δεύτερη εκλογική του αποτυχία, λόγω της οποίας και υπέβαλε την παραίτησή του ο πρόεδρός του Μιχάλης Παπαπέτρου, ένα από τα αποσκιρτήσαντα το 1988 στελέχη του ΑΚΕΛ που αποκήρυξαν τον «κομμουνισμό». Το ΑΔΗΣΟΚ καθηλώθηκε στο 1,44% χάνοντας 0,96% της δύναμής του που είχε στις εκλογές του 1991. Απέτυχε να μπει στη Βουλή και το αρτισύστατο κόμμα «Νέοι Ορίζοντες» με πρόεδρο τον κ. Νίκο Κουτσού, το οποίο προβάλλει κυρίως τη διαφωνία του απέναντι στη λύση της «διζωνικής-δικοινοτικής-ομοσπονδίας», η οποία έγινε αποδεκτή από τις άλλες κομματικές δυνάμεις και το 1977 και το 1989 στις λεγόμενες «ομόφωνες αποφάσεις του Εθνικού Συμβουλίου». Οι «Νέοι Ορίζοντες» έχασαν τη βουλευτική έδρα για 283 ψήφους και πήραν ποσοστό 1,71%.
Το κύριο χαρακτηριστικό των εκλογών της 26ης Μαΐου είναι η σχετική σταθεροποίηση των μεγάλων, Δη.Συ. της δεξιάς και ΑΚΕΛ της αριστεράς, με περαιτέρω συρρίκνωση των «ενδιάμεσων» Δη.Κο και ΕΔΕΚ, αποτέλεσμα της πόλωσης που καταφέρνουν να διοχετεύουν στο εκλογικό σώμα οι δύο πόλοι, παίζοντας στους ρυθμούς της παραδοσιακής αντιπαλότητας δεξιάς-αριστεράς από την εποχή του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1955-59 (με κατηγορούμενους ως «προδότες» τους Ακελιστές), στην αναβίωση του νοσηρού εμφυλιοπολεμικού κλίματος 1972-74 (με κατηγορούμενο το Δη.Συ. για «πραξικοπηματίες»), στο αναμάσημα αντιπαραθέσεων «κομμουνιστών-αντικομμουνιστών» κ.ο.κ. Με 1% εκλογική δύναμη απέτυχαν να μπουν στη Βουλή και οι Οικολόγοι. Δεδομένου ότι η ψηφοφορία στην Κύπρο είναι δια νόμου υποχρεωτική και για να έχει ο αναγνώστης ευκρινή εικόνα της κατάστασης, καλόν είναι να παρατεθούν οι αριθμοί των εκλογών.
Το σύνολο του εκλογικού σώματος αποτελείται από 409.996 ψηφοφόρους. Η αποχή μετρήθηκε σε 28.945 ποσοστό 7,06%. Λευκά 5.882 (1,54%), άκυρα 5.648 (1,48%). Οι ψήφοι κάθε κόμματος:
- Δη.Συ. 127.380 34,47%
- ΑΚΕΛ 121.958 33,00%
- ΔΗΚΟ 60.726 16,43%
- ΕΔΕΚ 30.033 8,13%
- ΚΕΔ 13.623 3,69%
- Ν. Ορίζ. 6.317 1,71%
- ΑΔΗΣΟΚ 5.311 1,44%
- Οικολόγοι 3.710 1,00%
Μικρών μεγεθών η κυπριακή κοινωνία δεν παρουσίασε ποτέ πολύ μεγάλες μετακινήσεις ψηφοφόρων ούτε και «εκπλήξεις» στις κάλπες. Η μόνη έκπληξη και σοβαρή μετακίνηση υπήρξε σε βάρος του ΑΚΕΛ στις βουλευτικές εκλογές του 1985. Τότε, το αριστερό ΑΚΕΛ «συνέπλεε» με το δεξιό Δη.Συ. εναντίον του τότε προέδρου της Δημοκρατίας Σπύρου Κυπριανού (αρχηγού του Δη.Κο.) τον οποίον τα δύο μεγάλα κόμματα ήθελαν να εξαναγκάσουν να αποδεχθεί «λύση Κουεγιάρ» στο κυπριακό ή να παραιτηθεί. Ο Κυπριανού προκήρυξε πρόωρες βουλευτικές εκλογές στις οποίες το ΑΚΕΛ έχασε πέντε εκατοστιαίες μονάδες του εκλογικού σώματος και από την πρώτη θέση κατήλθε στην τρίτη. Από 32,77% που είχε στις εκλογές του 1981, έπεσε το 1985 στο 27,43%. Έκτοτε όμως, ανέκτησε τις δυνάμεις του και κατόρθωσε να εκδικηθεί τον Κυπριανού ανεβάζοντας το 1988 τον Βασιλείου στην εξουσία. Τη συμβιβαστική πολιτική στο κυπριακό του προέδρου Βασιλείου στήριζαν και το ΑΚΕΛ και το Δη.Συ. μέχρι ένα εξάμηνο προ των προεδρικών εκλογών του 1993, οπότε ο Δη.Συ. φρόντισε να αποστασιοποιηθεί. Οι απορρίπτοντες τον συμβιβασμό της «λύσης Γκάλι», Δη.Κο. και ΕΔΕΚ, που αντιπολιτεύονταν τον Γ. Βασιλείου και τη σύμπλευση ΑΚΕΛ-Δη.Συ., συγκρότησαν στις παραμονές των προεδρικών εκλογών το «Μέτωπο Αγωνιστικών Δυνάμεων» με υποψήφιο τον Π. Πασχαλίδη και έναντι των Βασιλείου και Κληρίδη πήραν μόνο 18% στον πρώτο γύρο των προεδρικών. Στο δεύτερο γύρο το Δη.Κο. υποστήριξε τον Κληρίδη, η ΕΔΕΚ άφησε τους δικούς της ψηφοφόρους να αποφασίσουν κατά μόνας και με ελάχιστη διαφορά, 2.176 ψήφων, ο Κληρίδης πήρε την προεδρία από το Βασιλείου.
Στους χειρισμούς του κυπριακού η συνεργασία Δη.Συ.-Δη.Κο. επέφερε σχετική αλλαγή της πολιτικής Κληρίδη προσεγγίζοντας την πολιτική Δη.Κο. ενώ το ΑΚΕΛ, περνώντας πλέον στην αντιπολίτευση, γίνεται ακόμα «απορριπτικότερο», πλησιάζοντας την πολιτική της ΕΔΕΚ.
ΕΤΣΙ, ενώ η εκλογική δύναμη των δύο «μεσαίων» πρώην συμμάχων Δη.Κο. και ΕΔΕΚ συρρικνώνεται υπέρ των δύο μεγάλων πόλων, η πολιτική του Δη.Συ. από τη μια και του ΑΚΕΛ από την άλλη, στο κυπριακό, προσεγγίζει εκείνη των «μεσαίων».
Αν κανείς συγκρίνει την πολιτική Δη.Συ. και ΑΚΕΛ του 1996 με την πολιτική τους του 1985, κατά πάσαν πιθανότητα θα τη βρει αγνώριστη. Τουλάχιστον στα λόγια, στις διακηρύξεις και στα προεκλογικά επιχειρήματα. Πάντως όλα τα κόμματα (Δη.Συ, ΑΚΕΛ, Δη.Κο, ΚΕΔ, και ΑΔΗΣΟΚ), με διαφορετικούς τόνους το καθένα, καταπολέμησαν τους Νέους Ορίζοντες και την αντιδιζωνική τους τοποθέτηση στο κυπριακό, ενώ η ΕΔΕΚ ζήτησε και για τον εαυτό της αντιδιζωνικές περγαμηνές, εξαπολύοντας επιθέσεις κατά των Νέων Οριζόντων σε επίπεδο χαρακτηριστισμών (ο Λυσσαρίδης τους χαρακτήρισε «ενδοτικότερους» του ΑΔΗΣΟΚ) και με το επιχείρημα ότι είναι αχρείαστη η περί διζωνικής συζήτηση… Ωστόσο, η ύπαρξη του αντιδιζωνικού νέου κόμματος στον προεκλογικό αγώνα, ανάγκασε όλα τα άλλα κόμματα να τοποθετηθούν κατά τέτοιο τρόπο στο επιδιωκόμενο «περιεχόμενο της ομοσπονδιακής λύσης», ώστε να καθίσταται αδύνατη η επίτευξη «αμοιβαία αποδεκτής συμβιβαστικής λύσης» με τους Τούρκους. Ο Γ. Γρ. του ΑΚΕΛ Δημήτρης Χριστοφιάς, κατερχόμενος στις εκλογές επικεφαλής του ψηφοδελτίου του για την περιφέρεια της σκλαβωμένης Κερύνειας, διακήρυττε σε όλους τους τόνους ότι «η δικαίωση της Κύπρου περνά από τη δικαίωση της Κερύνειας». Πάντως, το κυπριακό δεν υπήρξε κεντρικός άξονας στον προεκλογικό αγώνα κι αν έλειπαν οι Νέοι Ορίζοντες, ίσως να μην ακουγόταν. Το κυπριακό παραμένει σε αδιέξοδο, η Λευκωσία περιμένει με σταυρωμένα τα χέρια την πρωτοβουλία των Αμερικάνων, εναποθέτει τις ελπίδες της στην πορεία ένταξης στην Ευρ. Έν. όπου στρώνονται ήδη νάρκες και παγίδες αναγνώρισης του κατοχικού ψευδοκράτους Ντενκτάς. Το θετικότερο είναι ότι όλες οι πολιτικές δυνάμεις στην Κύπρο στηρίζουν το λεγόμενο «Δόγμα» του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας-Κύπρου, αν και στην πράξη παρουσιάζονται φοβερές ολιγωρίες στην υλοποίηση απόλυτα απαραίτητων προϋποθέσεών του.
