Παρουσίαση βιβλίου: Ένα μικρό Βυζάντιο, στο Κέρας της Αφρικής (ΦΟΥ- 1/6/17)

 

Ο α-εθνικός και συχνά άπατρις «πολίτης του κόσμου», επέβαλε και το τουριστικό ανάλογό του, τον άνθρωπο που εκθειάζει το «ξένο», ταυτόχρονα με την απέχθεια του οικείου και του τόπου του, λιγωμένος μόνο για το «εξωτικό» και το πλανητικά ιν. Στοιχεία τα οποία ψάχνει οπουδήποτε αλλού, εκτός της Ελλάδας. Έτσι, ο «ψαγμένος» τουρίστας, εκθειάζοντας τη «διαφορετικότητα», επιταχύνει τον πολυπολιτισμικό χυλό της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, αρνούμενος το εθνικώς μοναδικό και οικείο.
Ο συγγραφέας Γιώργος Παπαγιαννόπουλος, κάνει ακριβώς το αντίθετο. Aπ’ τον τόπο του, που έχει «όνομα, σώμα και θρησκεία», ξεκινά ως αληθινός περιηγητής, δηλαδή ταξειδιώτης (με ει)- βυζαντινή γραφή, από την Άλωση έως τον 19ο αιώνα –επειδή συνειδητά και ασυνείδητα, δεν θέλει να είναι ιδιώτης. Αλλά επιδιώκει να είναι παρών, γνωρίζοντας μια άλλη, «ξένη» κουλτούρα, μ’ έναν τρόπο υγιή και ανθρώπινο . Αυτό που νιώθει ντόπιο και οικείο μέσα του, το συναντά και το ανακαλύπτει και στην Αιθιοπία, κατανοώντας τις διαφορές. Πατώντας σε στέρεα γη, απλώνεται και αφήνεται στον πολιτισμό της χώρας. Στις ερήμους, τα ξενοδοχεία, στο φαγητό και τις γεύσεις, στα παράδοξα και τις παραδόσεις, στα αεροδρόμια και τα μαγαζιά των ντόπιων.
Αρχαίοι χρόνοι, ελληνιστικοί χρόνοι, ο «ένδοξος βυζαντινισμός μας», η ορθοδοξία, η σύνθεση, να τα ερμηνευτικά κλειδιά του συγγραφέα, για να ανακαλύψει την περίκλειστη χώρα Αιθιοπία. Με θυμίαμα και σκόνη, «Μέγα πλήθος, μέγα πάθος», όπως περιγράφει.
Το Βυζάντιο είναι παρόν στην αφήγηση του Γ.Π. Αναστοχαζόμενοι, πόσο συνθετικός και …μεταμοντέρνος, υπήρξε ο βυζαντινός πολιτισμός. Στην Αιθιοπία βλέπουμε να συγκλίνουν, σ’ ένα χαρμάνι μοναδικό, η βυζαντινή ένωση δύο φιλοσοφιών: του χριστιανικού και του ελληνικού, με την πολύχρωμη εντοπιότητα, σ’έναν ιδιαίτερο τόπο για να απαγκιάσει ο κεντρικός ρόλος του προσώπου.
Έτσι, συνειδητοποιούμε πόσο ανερυθρίαστα η σύγχρονη ιστορία αποδομεί, στην ουσία, το ανατολικό ευρωπαϊκό τμήμα της.
Πολλοί μελετητές ανιχνεύουν μια πρώιμη νεωτερικότητα στις πνευματικές και πολιτικές συνθέσεις και ρήξεις του Βυζαντίου. Σε πρωτόλεια μορφή -που αιώνες αργότερα θα ξαναβρεί η Δύση – συναντάμε θέματα όπως: ένα κοινωνικό συμβόλαιο ανάμεσα στις υποχρεώσεις του αυτοκράτορα και τα δικαιώματα των υπηκόων (ο αυτοκράτορας ήταν «ελέω θεού» εστεμμένος, δεν κυβερνούσε «ελέω θεού»), έναν ταυτόχρονο διαχωρισμό και σύνθεση κράτους-Εκκλησίας, οντολογικές μεταφυσικές ανησυχίες σε ένα νέο πλαίσιο, την αστική εμπορική δραστηριότητα, μια σχεδόν μεταμοντέρνα αγιογραφία, την πρώιμη πανεπιστημιακή εκπαίδευση, το βυζαντινό νομοθετικό έργο, σπέρματα των σύγχρονων επαγγελματικών ενώσεων στους βυζαντινούς συνεταιρισμούς. Τέλος, προσθέτουμε την ανάγκη για πολιτική συμμετοχή του ανθρώπου, ζυμωμένη με θεολογικές ή θρησκευτικές διενέξεις, ορίζοντας μια θρησκευτική πολιτική ή μια πολιτική θρησκευτικότητα.
Ο Γ.Π., παραμένοντας ένα ενεργό πολιτικό πρόσωπο, προσεγγίζει αναλόγως την περιήγησή του. Οι περιγραφές του, από τις πιο καθημερινές μέχρι τις πιο επεξεργασμένες, δροσίζονται από την ευρύτερα πολιτική του ματιά. Το βιβλίο είναι ένα «πολιτικό βιβλίο», γιατί συμμετέχει ο ταξειδιώτης μας, ως όλον. Με το σώμα του, με τις αισθήσεις του, με τη γνώση της ιστορίας και της πολιτικής, με την περιέργεια, με τον χαρακτήρα του, με τις αντιπαραθέσεις, με την ενεργή συμμετοχή ταξειδιωτική παρέα του..
Ο συγγραφέας μας βυθίζεται στη χώρα αυτή, για να «ζήσει», μέσα στα χωριά και τις πόλεις, αξιοποιώντας όλον αυτόν τον θεωρητικό και πολιτισμικό εξοπλισμό. Θα επισκεφτεί μουσεία, θα λειτουργηθεί στις εκκλησιές της, οι οποίες έχουν θρησκευτικές βουνοκορφές την Αγία Τριάδα, που είναι διάχυτη παντού, και τον Άη Γιώργη (αρχετυπικό Άγιο-μύθο στις περισσότερες λαϊκές παραδόσεις, ως ο αγωνιστής – μάρτυρας που σκοτώνει το «τέρας»). Θα θαυμάσει και θα σεβαστεί, θα εντυπωσιαστεί, θα κρίνει και θα συγκρίνει, θα θυμώσει και θα τσακωθεί ως φυσιολογικά δρων περιηγητής, για να γνωρίσει, πραγματικά, μια άλλη κουλτούρα.
Μας μιλά για το πρώτο ανθρωποειδές, τη Λούση 2,5 εκατ. ετών, αλλά και τους σύγχρονους Χαϊλέ Σελασιέ, τον Μεγκίστου και τη σοβιετική εποχή, τον Αρθούρο Ρεμπώ, τον αντιαποικιακό αγώνα, τη χρησιμοποίηση της Αιθιοπίας στους γεωπολιτικούς συσχετισμούς και αργότερα στους αντιιμπεριαλιστκούς αγώνες και την ανάπτυξη «εν υπαναπτύξει» της χώρας. Μαζί με τις αφρικανικές δοξασίες και την ελληνική κοινότητα.
Έτσι θα επιβεβαιώσει την ιδιοπροσωπία κάθε λαού, μέσω της ιστορίας, μέσω της αφομοίωσης της αιθιοπικής γεωγραφίας και της ντόπιας μικτής αρχιτεκτονικής στη θρησκευτική παράδοση. Μια ντόπια βυζαντινή ορθοδοξία, που εξελίχθηκε σ’ ένα κράμα χριστιανικών και αφρικανικών εθίμων. Και πάντα με γλώσσα ζωντανή, από το λόγιο στο λαϊκό και από το ροκ στο δημώδες.