Ανάκτορο Φιλίππου Β΄ στις Αιγές
Την Τρίτη 10 Ιουνίου 2025. 7.30 μμ θα πραγματοποιηθεί το 10ο σεμινάριο του Γ. Καραμπελιά με θέμα: Από το 1950 έως σήμερα – Άνθιση (1960), ξεφάντωμα (1980), παρακμή (2010)
Οι διαλέξεις πραγματοποιούνται στον χώρο πολιτισμού & πολιτικής
«Ρήγας Βελεστινλής», 6ος όροφος, Ξενοφώντος 4, πλ. Συντάγματος.Για δηλώσεις συμμετοχής καλέστε στο 2103826319 ή στείλτε ηλεκτρονικό μήνυμα στο perardin@gmail.com
Το μείζον εντός του μικρότερου
Το 1922 αποτελεί μια καθοριστική τομή τόσο για την ιστορία του ελληνισμού στη διαχρονία του, καθώς χάνεται οριστικά η ανατολική πτέρυγα του ελληνισμού. Πλέον, το μεγαλύτερο μέρος του έθνους βρίσκεται μέσα στα όρια του νεοελληνικού κράτους – παρότι παραμένουν ελληνικές κοινότητες στην Κωνσταντινούπολη, την Κύπρο, τον ρωσικό Πόντο, τη Βόρειο Ήπειρο και τα Δωδεκάνησα. Πλέον το αίτημα μεταβάλλεται στην ένταξη του ευρύτερου ελληνισμού σε ένα μικρότερο ελληνικό κράτος.
Κατά την περίοδο του μεγάλου ξεριζωμού, με αφετηρία τους διωγμούς των Νεοτούρκων, αλλά και από την Ανατολική Ρωμυλία, ήδη από το 1906, την Άνω Μακεδονία, την Αλβανία και τη Νότια Ρωσία, μετακινήθηκαν συνολικά πάνω από 2.100.000 Έλληνες, ενώ σχεδόν ένα εκατομμύριο χάθηκε στις εξορίες, τις σφαγές, τις διώξεις, τις καταναγκαστικές μετοικήσεις. Εάν αναλογιστούμε ότι, σύμφωνα με την απογραφή του 1907, ο πληθυσμός του ελληνικού κράτους ανερχόταν στα 2.630.000 άτομα, οι νέοι πληθυσμοί αντιπροσώπευαν το 130% του συνολικού πληθυσμού του 1924. Από ένα ελλαδικό κράτος που συμπεριλάμβανε τη μειοψηφία των ελληνικών πληθυσμών, περάσαμε σε ένα ελληνικό κράτος που μεταβάλλεται στην πατρίδα του μεγαλύτερου μέρους των Ελλήνων.
Η οικονομική συνεισφορά των προσφύγων και των «νέων χωρών» υπήρξε καθοριστική. Μετά το 1922 αναπτύσσεται σε πρωτοφανή κλίμακα η αγροτική παραγωγή. Τα καλλιεργούμενα εδάφη σχεδόν διπλασιάζονται μέσα σε δεκαέξι χρόνια. Ο όγκος της βιομηχανικής παραγωγής θα αυξηθεί κατά 65% μεταξύ των ετών 1923-1929 και κατά 68% μεταξύ 1930-1939 . Η βιομηχανική απασχόληση, από 154 χιλιάδες εργαζόμενους το 1920, θα φθάσει τις 350 χιλιάδες το 1938.
Παράλληλα τεράστια υπήρξε η προσφορά των προσφύγων στη διεύρυνση των πολιτιστικών οριζόντων του ελληνισμού, τουλάχιστον επί πενήντα χρόνια, μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1970, όταν πλέον οι προσφυγικοί πληθυσμοί θα έχουν αναμειχθεί με τους πληθυσμούς της Παλαιάς και της Νέας Ελλάδας.
Ο Φώτης Kόντογλου και ο Ηλίας Bενέζης ήταν από το Aϊβαλί, ο Θράσος Kαστανάκης και ο Γιώργος Θεοτοκάς από την Κωνσταντινούπολη, ο Κοσμάς Πολίτης, ο Γιώργος Σεφέρης και ο Ιωάννης Συκουτρής από τη Σμύρνη. Μαζί με δεκάδες άλλους –συγγραφείς, ζωγράφους, δοκιμιογράφους, φιλόλογους, φιλόσοφους, μουσικούς–, θα συναποτελέσουν τη λεγόμενη «γενιά του ’30», τη σημαντικότερη πνευματική γενιά του νεώτερου ελληνισμού.
Ο Γιώργος Σεφέρης, δίπλα στον Έλιοτ θα «ανακαλύψει» τα Απομνημονεύματα του Γιάννη Μακρυγιάννη, τη ζωγραφική του Θεόφιλου, ξανασυναντώντας τον Σολωμό και το δημοτικό τραγούδι.
Ωστόσο το έργο του μετασχηματισμού της νεοελληνικής σκέψης και του πολιτισμού, σε μια μείζονα, αυθεντική και πρωτότυπη συνεισφορά στην ευρωπαϊκή σκέψη, θα μείνει ημιτελές. Διότι δεν θα προλάβει να ολοκληρωθεί η συγχώνευση εγχώριου και καθολικού, η μετεξέλιξη της βυζαντινής και νεοελληνικής λαϊκής παράδοσης σε έναν πρωτότυπο νέο πολιτισμό, στη συνάντηση με το ευρωπαϊκό και παγκόσμιο. Ο «καημός της ρωμιοσύνης» θα συνεχίσει να βαραίνει επάνω μας. Και με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο –μα προπαντός με τον Εμφύλιο– θα χαθεί η μεγάλη δυναμική του ελληνισμού που, για τρεις χιλιάδες χρόνια, τροφοδοτούσε και επανατροφοδοτούσε τις αναγεννήσεις, τα όνειρα και τις αντιστάσεις μας.
Θρίαμβος και καταστροφή
Η Ελλάδα, μετά το έπος του 1940 αλλά και στη διάρκεια της Κατοχής, μέσα από ένα πρωτοφανές αντιστασιακό κίνημα, εγκυμονούσε μια δυνητική λαϊκή επανάσταση. Στην απελευθέρωση, τον Οκτώβρη του 1944, το ήμισυ του πληθυσμού ήταν οργανωμένο ή ακολουθούσε το ΕΑΜ και ένα 10% περίπου τον ΕΔΕΣ και τις άλλες σοσιαλδημοκρατικές οργανώσεις, ενώ το 70-80% των νέων, ηλικίας 16 έως 25 χρόνων, συμμετείχε στην ΕΠΟΝ. Η παλιά Ελλάδα είχε κυριολεκτικά συντριβεί κάτω από τις μυλόπετρες της Κατοχής και της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης.
Όμως, αυτή η επανάσταση, εκτός από τους κατακτητές, είχε απέναντί της δύο μεγάλους αντιπάλους στο εσωτερικό του αντιφασιστικού στρατοπέδου. Πρώτον, τους Εγγλέζους και τη συσπειρωμένη γύρω από τον βασιλιά ολιγαρχία, που ήθελαν να διαιωνίσουν το παλιό καθεστώς, και δεύτερον, παραδόξως, την ίδια την ηγεσία του επαναστατικού κινήματος – μια σταλινικής κοπής ηγεσία, αναθρεμμένη με σοβιετοδουλεία και «μακεδονικά» φληναφήματα. Και ενώ οργάνωσε αυτό το μεγάλο επαναστατικό κίνημα, δεν στάθηκε ικανή να εκφράσει τα βαθύτερα προτάγματά του και συνέβαλε στην ιστορική του αποτυχία, ολοκληρώνοντας έτσι την Καταστροφή του 1922.
Η «λαοκρατία» είχε επιμολυνθεί από τη σταλινική παραμόρφωση, με αποτέλεσμα να την αντιλαμβάνονται ως επιβολή πάνω σε όλους τους άλλους. Έτσι σε πολλές αγροτικές περιοχές, η ολοκληρωτική αντίληψη έσπρωχνε έναν μεγάλο αριθμό αγροτών στις τάξεις των Ταγμάτων Ασφαλείας, τακτική που βοήθησε τους Βρετανούς να οικοδομήσουν ένα αντίπαλο δέος, και να διασώσουν όχι μόνο τον βασιλιά και την εξάρτηση, αλλά και τους ταγματασφαλίτες και τους δωσίλογους.
Και η όποια διέξοδος έμοιαζε εξαιρετικά απίθανη, τόσο εξ αιτίας της εσωτερικής εμφυλιοπολεμικής δυναμικής, όσο και της σταδιακής διαμόρφωσης των παγκόσμιων στρατοπέδων του ψυχρού πολέμου. Θα προϋπέθετε, δε, τη διαμόρφωση ενός πολιτικού μπλοκ, από την Αριστερά μέχρι το αντιβασιλικό Κέντρο, σε μια ανανεωμένη εκδοχή ενός «κοινωνικού βενιζελισμού».
Μια λαϊκή επανάσταση έμοιαζε επί θύραις, δεν διέθετε όμως τις πολιτικές-ιδεολογικές προϋποθέσεις για να κυριαρχήσει. Και οι καταστροφικές συνέπειες δεν υπήρξαν μόνο άμεσες αλλά θα οδηγήσουν τη χώρα σε μια μακρά εμφύλια διαμάχη, που θα κλείσει μόλις το 1974. Η Κατοχή και ο Εμφύλιος Πόλεμος αποτέλεσαν μια δεύτερη μεγάλη Καταστροφή μετά το 1922 η οποία δεν αφορούσε τόσο στη συρρίκνωση του ελληνισμού «εξωτερικά», αλλά κατ’ εξοχήν εσωτερικά.
Αυτή η νέα καταστροφή θα εξαχρειώσει τα ήθη, θα συρρικνώσει την πνευματική και πολιτιστική παραγωγή και, τέλος, θα ακυρώσει κάθε δυνατότητα αυτονομίας απέναντι στις μεγάλες δυνάμεις, την οποία είχε κατακτήσει η Ελλάδα του Μεσοπολέμου. Ο ελληνικός κοινωνικός σχηματισμός θα υποταχθεί στους Αγγλοαμερικανούς ενώ και η οποιαδήποτε αντίδραση των ηττημένων του εμφυλίου θα φυλακίζεται στη σοβιετική στρατοπεδική επικυριαρχία· τα πάντα σχεδόν θα εντάσσονται στη διαλεκτική του ψυχρού πολέμου, του οποίου η Ελλάδα θα αποτελέσει το προοίμιο και το πρώτο πειραματόζωο.
10 μαθήματα ελληνικής ιστορίας
Σταθμοί και οδοδείκτες της ελληνικής διαχρονίας
Πρόγραμμα σεμιναρίων 2025
1. Τρίτη 4 Φεβρουαρίου 2025, 7.00 μμ
Αρχαία Ελλάδα
Από την Κρητο-μυκηναϊκή εποχή έως τον Κλεισθένη
2. Τρίτη 18 Φεβρουαρίου 2025, 7.00 μμ
Αρχαία Ελλάδα
Από τον Περικλή στον Μέγα Αλέξανδρο
3. Τρίτη 4 Μαρτίου 2025, 7.00 μμ
Ο ελληνιστικός κόσμος η γένεση του Χριστιανισμού και του Βυζαντίου
4. Τρίτη 18 Μαρτίου 2025, 7.00 μμ
Βυζάντιο Ο οικουμενικός ελληνισμός
5. Τρίτη 1 Απριλίου 2025. 7.00 μμ
Τουρκοκρατία
Εκκλησία-κοινοτισμός-Αναγέννηση
6. Τρίτη 8 Απριλίου 2025. 7.00 μμ
Επανάσταση 1821
Μαυροκορδάτος Κολοκοτρώνης και Καποδίστριας
7. Τετάρτη 30 Απριλίου 2025. 7.00 μμ
1830-1909
Κρητική Επανάσταση και Μακεδονικός Αγώνας
8. Τρίτη 13 Μαΐου 2025. 7.30 μμ
1909-1922
Το όνειρο και η μεγάλη διάψευση
9. Τρίτη 27 Μαΐου 2025. 7.30 μμ
1923 -1949
Η μικρή Ελλάδα στα μονοπάτια των εμφυλίων
10. Τρίτη 10 Ιουνίου 2025. 7.30 μμ
Από το 1950 έως σήμερα
Άνθιση(1960), ξεφάντωμα(1980), παρακμή (2010)
Οι διαλέξεις απευθύνονται σε όλους/ες και το αντίτιμο για τον κύκλο των 10 διαλέξεων είναι 40€ και η μεμονωμένη διάλεξη 5€. Για μαθητές, φοιτητές, σπουδαστές, μεταπτυχιακούς ή διδακτορικούς φοιτητές το σεμινάριο είναι δωρεάν. Υπάρχει δυνατότητα και για διαδικτυακή παρακολούθηση των σεμιναρίων, οι ενδιαφερόμενοι/ες που επιθυμούν να συμμετάσχουν διαδικτυακά ας αποστείλουν ηλεκτρονικό μήνυμα στο perardin@gmail.com
Θα δοθεί βεβαίωση παρακολούθησης για όσους και όσες το επιθυμούν.
Οι διαλέξεις πραγματοποιούνται στον χώρο πολιτισμού & πολιτικής
«Ρήγας Βελεστινλής», 6ος όροφος, Ξενοφώντος 4, πλ. Συντάγματος.
Για δηλώσεις συμμετοχής και περισσότερες πληροφορίες καλέστε στο 210-3826319 ή στο 6973183842 καθημερινά από τις 09:00 έως τις 19:00, ή επικοινωνήστε στο perardin@gmail.com
