του Γιάννη Χαραλαμπίδη από το newshub.gr
Η ιστορικών διαστάσεων συμφωνία ειρήνευσης στη Λωρίδα της Γάζας έχει γεμίσει ελπίδες και αισιοδοξία τους περισσότερους για την επιτυχία του λεγόμενου «Σχεδίου Τραμπ». Ωστόσο, το σχέδιο των 21 σημείων για το πέρασμα από τον πόλεμο σε μια βιώσιμη ειρήνη παραμένει εξαιρετικά ασαφές σε μια σειρά από κρίσιμους τομείς.
Τόσο η τελική μορφή που θα λάβει η διοίκηση του παλαιστινιακού θύλακα, ο αφοπλισμός της Χαμάς, η αποχώρηση των Ισραηλινών, όσο και καθαρά πρακτικά ζητήματα, όπως η χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης, η στέγαση εκατοντάδων χιλιάδων νοικοκυριών και η ροή της ανθρωπιστικής βοήθειας παραμένουν ακανθώδη και δυσεπίλυτα κομμάτια του μεγάλου παζλ.
Η Χαμάς είναι εδώ
Παρά τα βαρύγδουπα λόγια του Μπένιαμιν Νετανιάχου, περί επίτευξης όλων των πολεμικών στόχων του Ισραήλ, περί σκληρής τιμωρίας των τρομοκρατών της Χαμάς κλπ, η ισλαμιστική οργάνωση είναι όχι απλά ζωντανή, αλλά κυρίαρχη στη Λωρίδα της Γάζας. Οι σκηνές της απελευθέρωσης των τελευταίων είκοσι Ισραηλινών ομήρων έστειλαν το πρώτο μήνυμα, αλλά σύντομα η οργάνωση έδωσε πολύ πιο απτά δείγματα γραφής.
Αμέσως μετά την υπογραφή της εκεχειρίας οι αρχές της Χαμάς προχώρησαν σε επιστράτευση 7000 ανδρών για να αναπληρωθούν απώλειες και να αντιμετωπιστούν ζητήματα επάνδρωσης τμημάτων ασφαλείας. Στη συνέχεια άρχισαν συλλήψεις Παλαιστινίων που κατηγορούνται για συνεργασία με τις ισραηλινές δυνάμεις, κατασκοπεία κλπ, με τους πρώτους οκτώ από αυτούς να εκτελούνται σε δημόσια θέα. Τέλος, οι δυνάμεις της Χαμάς ξεκίνησαν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις σε περιοχές που δεν ήλεγχαν πλήρως, κυρίως προκειμένου να εξοντωθούν ομάδες ενόπλων που δρούσαν ληστρικά σε σχέση με την ανθρωπιστική βοήθεια, την οποία θέλει να ελέγχει αποκλειστικά η οργάνωση.
Να σημειωθεί ότι οι χερσαίες δυνάμεις του Ισραήλ εξακολουθούν να ελέγχουν το 53% της Λωρίδας της Γάζας, παραμένοντας ακόμα γερά αγκιστρωμένες μέσα στον θύλακα. Ο Ντόναλντ Τραμπ σε δηλώσεις του στη διάρκεια της συνάντησής του με τον Αργεντινό ομολογό του το απόγευμα της Τρίτης δήλωσε ότι αν η Χαμάς δεν προχωρήσει μόνη στον αφοπλισμό της, τότε «θα το κάνουμε εμείς γρήγορα, ενδεχομένως βίαια».
Ριβιέρα ή ατέλειωτο στρατόπεδο αστέγων;
Τα σχέδια για το αύριο της Γάζας και της ευρύτερης περιοχής της αυτή τη στιγμή θα μπορούσαν να συνοψιστούν στη φράση «τα πάντα και τίποτα». Φαίνεται να μας χωρίζει πολύς χρόνος από την εποχή που ο Αμερικανός πρόεδρος δημοσίευε στο Truth Social βίντεο τεχνητής νοημοσύνης που εμφάνιζαν την μελλοντική Γάζα ως μια κοσμοπολίτικη τουριστική περιοχή. Δεν επρόκειτο για κάποιο αστείο, ο Ντόναλντ Τραμπ είχε κατ’ επανάληψη στηρίξει μπροστά στις κάμερες αυτά τα σχέδιά του, κάνοντας μάλιστα λόγο για υποχρεωτικό εκτοπισμό των Παλαιστινίων κατοίκων της «κάπου αλλού όμορφα, πάρα πολύ όμορφα».
Το σχέδιο ειρήνευσης δεν περιλαμβάνει τίποτα από όλα αυτά. Ούτε κάποια ριβιέρα, ούτε πολύ περισσότερο υποχρεωτική μετακίνηση των σχεδόν δύο εκατομμυρίων κατοίκων της Γάζας. Κάνει λόγο μόνο για την υποστήριξη της εθελούσιας μετακίνησης όσων κατοίκων σκοπεύουν να φύγουν. Αυτοί όμως είναι μάλλον σχετικά λίγοι, ενώ πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι η Χαμάς θα αντιταχθεί σε μαζική μετανάστευση. Οι κάτοικοι της Γάζας θα μείνουν στο έδαφος του θύλακα. Το βασικό πρόβλημα αυτή τη στιγμή είναι πώς αυτοί οι άνθρωποι θα διαβιώσουν πλέον, πάνω στα ατέλειωτα συντρίμμια των πολεμικών επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αρμόδιων υπηρεσιών του ΟΗΕ, περίπου το 80% των κατοίκων της Γάζας, δηλαδή πάνω από 1,5 εκατομμύρια άνθρωποι, είναι άστεγοι. Ακόμα κι αν αυτοί οι αριθμοί είναι υπερβολικοί είναι σαφές ότι ειδικά η εξαιρετικά πυκνοκατοικημένη πόλη της Γάζας είναι σε μεγάλο βαθμό κατεστραμμένη.
Οι πολυκατοικίες έχουν σωριαστεί σε ερείπια, γειτονιές ολόκληρες έχουν ισοπεδωθεί, τα δημόσια κτήρια, όπως σχολεία και νοσοκομεία έχουν επίσης πληγεί σε μεγάλο ποσοστό, ενώ οι υποδομές μεταφορών, ύδρευσης, ενέργειας κλπ είναι σε υποτυπώδες επίπεδο. Το έργο της ανοικοδόμησης μοιάζει τιτάνιο. Ακόμα και η βασική μέριμνα για τη στέγαση των αμέτρητων αστέγων και τη διανομή της ανθρωπιστικής βοήθειας, απλώς δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή. Τα πάντα είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης σε πολλαπλά επίπεδα.
Ποιος θα βάλει τα λεφτά
Ασφαλώς, πρώτιστο και καίριο ζήτημα είναι αυτό της χρηματοδότησης. Εμμέσως πλην σαφώς ο πρόεδρος Τραμπ έχει δείξει στην κατεύθυνση των αραβικών χωρών για την εξεύρεση των αναγκαίων πόρων για την ανοικοδόμηση. Σημειωτέον ότι σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ήδη στις αρχές του 2025, η Γάζα και η περιοχή της θα χρειαστεί κατ’ ελάχιστον κεφάλαια άνω των 50 δις δολάρια για να σταθεί στα πόδια της.
Άλλες χώρες της περιοχής δεν έχουν τη δυνατότητα να συνεισφέρουν, όπως η Αίγυπτος και η Ιορδανία, που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα. Άλλες, όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν μεγάλα κεφάλαια, είναι όμως αβέβαιο σε ποιο βαθμό θέλουν να τα ρίξουν στην Παλαιστίνη. Υπάρχουν και αυτές που έχουν να δώσουν χρήματα και είναι έτοιμες να εισφέρουν, όπως το Κατάρ -δεν μπορεί όμως να αναλάβει το βάρος μόνη της η Ντόχα. Και υπάρχουν και αυτοί που δεν θέλουν να βάλουν, αλλά να πάρουν λεφτά, όπως η Τουρκία που διαθέτει ένα πολύ ισχυρό κατασκευαστικό κλάδο που περιμένει πώς και πώς να μπει στη Γάζα για να την ξαναχτίσει, με το αζημίωτο φυσικά.
Αυτή τη στιγμή, είναι αβέβαιο ποιοι, πώς, πότε θα χρηματοδοτήσουν την ανοικοδόμηση της Γάζας. Θεωρείται σίγουρο ότι το Κατάρ θα έχει κεντρικό ρόλο, ενώ πιθανότατα θα συμμετάσχουν με κεφάλαια και άλλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες. Το Ισραήλ θα βάλει οπωσδήποτε βέτο στη συμμετοχή του Ιράν, ενώ πιθανότατα θα έχει σοβαρές ενστάσεις και στους όρους συμμετοχής της Τουρκίας, η οποία ήδη πανηγυρίζει ότι «επιστρέφει στη Γάζα μετά από ένα αιώνα και πλέον».
Το αύριο δεν ξημέρωσε ακόμα
Η επόμενη ημέρα δεν έχει έρθει ακόμα πραγματικά για τη Γάζα. Και η ανατολή της οπωσδήποτε θα φανεί πάνω σε ένα τοπίο καταστροφής, πείνας και τρόμου ανάμεσα στην αυταρχική καταπίεση της Χαμάς και την πολεμική πυγμή του Ισραήλ. Αυτή τη στιγμή τα επείγοντα ζητήματα απαιτούν να εξασφαλιστεί η δίκαιη και λειτουργική διανομή της ανθρωπιστικής βοήθειας και η αποκατάσταση βασικών υποδομών, όπως η παροχή νερού και ηλεκτρικού ρεύματος.
Έπεται η διαχείριση του στεγαστικού ζητήματος, που μοιάζει πραγματικά δραματικό. Μια ανυπολόγιστη ποσότητα μπάζων καλύπτει τη Γάζα, στη θέση των σπιτιών και όλες αυτές οι περιοχές πρέπει να γίνουν κατοικήσιμες ξανά. Ό,τι και αν λένε κάποιοι, αυτό θα πάρει χρόνο και θα απαιτήσει ασφαλώς και πολλά χρήματα, που είναι απολύτως άδηλο από πού θα πάρει πίσω όποιος τα εισφέρει. Κι αν δεν υπάρχουν σπίτια στη Γάζα, πώς θα μείνουν εκεί οι άνθρωποι;
Το επόμενο στάδιο, αυτό της ανακατασκευής των στρατηγικών υποδομών και της όποιας παραγωγικής και οικονομικής ανασυγκρότησης είναι απλώς έξω και από τη φαντασία αυτή τη στιγμή. Και κυρίως, λείπει ένα συνολικό όραμα, ένα μεγάλο σχέδιο για τη Γάζα. Ή μάλλον για να είμαστε πιο ακριβείς, δεν λείπει τελείως, έχουμε δύο. Εκείνο της Χαμάς, που απαιτεί ισλαμιστική αυταρχική απομόνωση, και εκείνο του Τραμπ, που προβλέπει μια Γάζα χωρίς κατοίκους… Το αν μπορεί να προκύψει κάποιο τρίτο, ανθρώπινο και βιώσιμο, είναι το μεγάλο ζητούμενο.
