Του Γιώργου Καραμπελιά, Άρδην τ. 19-20
Οι επεμβάσεις και τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων
Η κατάρρευση του Ανατολικού στρατοπέδου μετέβαλε και πάλι τα Βαλκάνια σε χώρο ασταθείας, στο «μαλακό υπογάστριο» της Ευρώπης, όπου διακυβεύεται η ίδια η ηγεμονία πάνω στην Ήπειρο, ενώ όλη η Ανατολική Ευρώπη μεταβλήθηκε σε χώρο κυνηγίου για τις δυτικές δυνάμεις…
Η Γερμανία, ή νέα μεγάλη Ευρωπαϊκή δύναμη μετέβαλε σε οικονομικούς δορυφόρους της, χώρες όπως η Πολωνία, η Τσεχία, η Ουγγαρία και η Σλοβενία, περιθωριοποιώντας σε ρόλο διεθνούς επαίτη την Ρωσική Ομοσπονδία. Κατά συνέπεια η αποσύνθεση των Βαλκανίων, η εξάλειψη ισχυρών περιφερειακών πόλων, όπως της πάλαι ποτέ Ομόσπονδης Γιουγκοσλαβίας, η χρησιμοποίηση των μειονοτήτων για στρατηγικούς λόγους, ώστε να καλλιεργείται η εχθρότητα ανάμεσα σε έθνη και λαούς της περιοχής, αποτελούν όρο για την επιβεβαίωση της Pax Germanica στην Ευρώπη. Παράλληλα με τους Γερμανούς παρόμοια συμφέροντα έχουν και οι Γάλλοι, οι οποίοι προσπαθούν να εδραιώσουν μια γαλλογερμανική ηγεμονία στην Ευρώπη. Όσο για τους Εγγλέζους και τους Ολλανδούς, τόσο τα συμφέροντά τους στην Ευρώπη, όσο και τα πετρελαϊκά τους συμφέροντα όχι απλώς τους ευθυγραμμίζουν με τους Αμερικανούς, αλλά και τους μεταβάλλουν σε βασιλικότερους του βασιλέως. Τα σκυλιά είναι περισσότερο λυσσαλέα από τα αφεντικά τους. Οι «δημοκράτες» Ιταλοί, τέλος, έχουν να υπερασπίσουν και το προτεκτοράτο τους στην περιοχή, την Αλβανία. Κατά συνέπεια όλα τα λεγόμενα περί «παράσυρσης» των Ευρωπαίων στους χιτλερικούς βομβαρδισμούς της Σερβίας είναι, στην καλύτερη περίπτωση, ανυπόστατα και θέλουν να μας ρίξουν στάχτη στα μάτια. Οι Δυτικοευρωπαίοι όχι απλώς συμμετέχουν, αλλά δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι Γερμανοί υπήρξαν οι πρώτοι που επέμειναν στην διάσπαση της Γιουγκοσλαβίας.
Όσο για τους Αμερικανούς, μια χώρα που εξασφαλίζει πλέον την παγκόσμια οικονομική ηγεμονία μέσω της στρατιωτικής κυριαρχίας (το εμπορικό της έλλειμμα θα φθάσει φέτος τα 300 δισεκ. δολάρια) ακόμα και αν δεν υπήρχε ο πόλεμος θα έπρεπε να τον εφεύρει: για να οριστικοποιήσει την περιθωριοποίηση του «ορθόδοξου τόξου», από τη Ρωσία ως την Ελλάδα, να συντρίψει την «δύστροπη» Σερβία, να ολοκληρώσει την περικύκλωση της Ελλάδας, να επιβάλει στην Ευρώπη τον Ατλαντικό προσανατολισμό -μια και η Αμερική αναλαμβάνει να βγάλει πρώτη τα κάστανα από τη φωτιά και να εδραιώσει την παρουσία της Τουρκίας στην Ευρώπη και τα Βαλκάνια. Γι’ αυτό και η λεγόμενη τελική συμφωνία του Ραμπουγιέ ήταν τόσο απαράδεκτη, μια και εγκαθιστούσε καθεστώς κατοχής σε όλη τη Γιουγκοσλαβία, ώστε μόνο ως πρελούδιο σε μια πολεμική προβοκάτσια μπορούσε να εκληφθεί, όπως και έγινε.
Το ερώτημα όμως είναι πως έγινε δυνατή η σύμπηξη ενός σχετικά ενιαίου και αρραγούς μετώπου από τις δυτικές δυνάμεις; Σε ποια ιδεολογική βάση στηρίχτηκε;
Ο ρόλος της αριστερής διανόησης και
της ιδεολογίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης αντιστοιχεί και μια αντίστοιχη ιδεολογία. Και αυτή είναι εκείνη των αδιαφοροποίητων και γενικευτικών «ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Συλλογικότητες, λαοί, τάξεις, έθνη, πολιτισμοί, εξαφανίζονται και την θέση τους παίρνει το «ανθρώπινο δικαίωμα», το άτομο που δεν γνωρίζει ταυτότητα, δεν «έχει «σώμα και θρησκεία», αλλά είναι το ηδονοθηρικό καταναλωτικό άτομο ενός παγκοσμιοποιημένου κόσμου με έναν ισοπεδωμένο πολιτισμό και μια δήθεν παγκόσμια γλώσσα που είναι η γλώσσα της υπερδύναμης.
Έτσι, είναι δυνατόν το ΝΑΤΟ να παραβιάζει τον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών στο όνομα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να θέλει να εγκαινιάσει μια νέα ιστορική εποχή, όπου το δικαίωμα της επέμβασης δεν θα εμποδίζεται από «παρωχημένες έννοιες», όπως σύνορα και εθνική κυριαρχία -των άλλων βέβαια.. Το ερώτημα που έχει τεθεί είναι γιατί σε αυτή τη νέα σταυροφορία, πρωτοστατεί μια ορισμένη αριστερά, Από τον ανυπότακτο του πολέμου του Βιετνάμ Κλίντον έως τον Φίσερ, τον Κον Μπεντίτ, ως εκπροσώπους του ’68, τους Αντινατοϊκούς Σολάνα και Ρόμπιν Κούκ, τους Γάλλους Πράσινους και τους Ντ’ Αλέμα και κομπανία. Η πιο συχνή ερμηνεία είναι εκείνη της «προδοσίας» και της εξαγοράς. Είναι μια πλευρά της αλήθειας, αλλά δυστυχώς όχι ολόκληρη. Η ερμηνεία πρέπει να ανιχνευθεί βαθύτερα. Να διερευνήσει τις ιδεολογικές ρίζες αυτής της μεταστροφής και την ιστορική της εξέλιξη. Το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος; της παλιάς γενιάς του ’68 μεταβλήθηκε από τις αρχές της δεκαετίας του ‘80 σε ιδεολογικό υπέρμαχο του αντι-ολοκληρωτισμού, ότι τα 200 χρόνια της γαλλικής επανάστασης γιορτάστηκαν –αν μπορούμε να το πούμε έτσι– με μια σκληρή επίθεση εναντίον της(!), ως προάγγελου του ολοκληρωτισμού[1], ότι κάθε επαναστατική και απελευθερωτική διαδικασία καταγγέλλεται, ακόμα και αναδρομικά, ως παραβίαση των ατομικών δικαιωμάτων, όλα αυτά που στη Γαλλία εγκαινιάστηκαν με την μεγάλη ιδεολογική αντεπανάσταση των «Νέων Φιλοσόφων», προετοίμασαν το έδαφος για τη μεγάλη στροφή της δεκαετίας του ’90. Πλέον δεν υπάρχουν επαναστάσεις και συλλογικά εγχειρήματα, δεν υπάρχουν λαοί έθνη και τάξεις, μόνον άτομα και ανθρώπινα δικαιώματα. Επρόκειτο δηλαδή για μια ιδεολογική αντεπανάσταση που συνόδευσε, αν δεν προηγήθηκε, την παγκοσμιοποίηση στην οικονομία και την κατάρρευση του ανατολικού στρατοπέδου και που στην δεκαετία του 1990 επρόκειτο να θριαμβεύσει χωρίς σχεδόν καμία αμφισβήτηση. Και εκεί θα πρέπει να εντοπίσουμε τη μεγάλη μεταστροφή. Αρκετοί αντιπολεμικοί πράσινοι, μέσα από την λογική της υπεράσπισης των δικαιωμάτων των Κοσοβάρων, θα συνταχθούν με τους στρατηγούς του ΝΑΤΟ, οι άλλοτε καταδιωκόμενοι Εβραίοι διανοούμενοι -φιλελεύθεροι και αριστεροί- θα γίνουν υποστηρικτές του σιωνισμού, της φασιστικής Τουρκίας και του Ιζετμπέκοβιτς, ενώ ο «αντικαπιταλιστής» κατά τα λεγόμενά του Τζωρτζ Σόρος θα ξετινάζει τα Χρηματιστήρια της Νοτιο-ανατολικής Ασίας και θα προετοιμάζει με τα ιδρύματά του τον πόλεμο στα Βαλκάνια.
Αυτή η ιδεολογία, οι Κον Μπεντίτ και οι Μπερνάρ Ανρί Λεβύ, οι Εντζερμπέργκερ και άλλοι μεταμοντέρνοι οπαδοί του «τέλους των ιδεολογιών», προετοίμασε αυτή την μεγάλη μεταστροφή. Δεν πρόκειται απλώς για μια προδοσία ορισμένων στελεχών αλλά για την λογική εξέλιξη μιας ολόκληρης ιδεολογίας. Μιας ιδεολογίας που παραβιάζοντας την βασική αρχή του οικολογικού κινήματος «σκέψου συνολικά, δράσε τοπικά»[2], μεταβλήθηκε στο «σκέψου συνολικά, δράσε γενικευτικά»! Αυτή η γενίκευση της δράσης οδηγεί σε παγκόσμιους οργανισμούς και οργανώσεις δυτικο-κεντρικές που τείνουν να αγνοούν τις συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες και ταυτότητες, τα συγκεκριμένα οικοσυστήματα, υπέρ μιας πλανητικής ιδεολογίας επέμβασης για την «σωτηρία» του πλανήτη ή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, άσχετα και πέρα από τα υποκείμενα αυτών των μετασχηματισμών, άσχετα και πέρα από ταυτότητες. Και έτσι μπορούν να μεταβληθούν άνετα στο προοίμιο των «ανθρωπιστικών» ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων, έστω και εάν αυτό γίνεται άθελά τους μερικές φορές. Ας θυμηθούμε όλα τα χρόνια που πέρασαν την λυσσαλέα προπαγάνδα των «προοδευτικών» εναντίον του «τσαντόρ» στο Ιράν, λες και οι ρυθμοί του μετασχηματισμού των σχέσεων ανάμεσα στα φύλα θα καθοριστούν από τα δυτικά πρότυπα και όχι από την εσωτερική δυναμική των κοινωνιών ή την ακόμα πιο πρόσφατη και άμεσα εμπλεκόμενη στην σημερινή διαμάχη, δαιμονοποίηση της ορθοδοξίας και της «καθυστέρησης» της. Αυτή η ιδεολογία προώθησε την λογική της «υπεράσπισης των μειονοτήτων» και της διάλυσης όλων σχεδόν των κρατών της Βαλκανικής και της Ανατολικής Ευρώπης, μια και τα «ανθρώπινα δικαιώματα» των μειονοτήτων αποτέλεσαν το πρόσχημα για την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και εν τέλει την καλλιέργεια του εθνικιστικού μίσους σε όλη την περιοχή.[3] Αυτή λοιπόν η ιδεολογική προετοιμασία των καθολικών ιδεολογιών των «δικαιωμάτων» που για παράδειγμα επιμένει καθημερινά και άκριτα να μιλάει για «τα δικαιώματα των Μουσουλμάνων της Θράκης», παραβλέποντας εντελώς την τουρκική προπαγάνδα και επιθετικότητα, επέτρεψε την αναισθητοποίηση της κοινής γνώμης της Δύσης και τη ιδεολογική συμμετοχή της στο θανατηφόρο έργο των κρουζ, επέτρεψε την συνενοχή των Πρασίνων και σοσιαλιστικών κομμάτων με τους βομβαρδισμούς, επέτρεψε την ίδια την εκδήλωση της Νατοϊκής επιδρομής.
Έκπληκτοι λοιπόν οι Έλληνες είδαν τους ευρωπαϊκούς λαούς να δέχονται αδιαμαρτύρητα σχεδόν τους Νατοϊκούς βομβαρδισμούς, την λογοκρισία του Τύπου, την εξάπλωση ενός καθημερινού φασισμού, που τόσο εύστοχα είχε προιδεί ο Οργουελ. Και αστραπιαία, ίσως και ανεπαίσθητα, άρχισε στην Ελλάδα μια ιδεολογική επανάσταση τεράστιας κλίμακας. Πώς είναι δυνατόν η Ελλάδα να είναι σχεδόν η μόνη χώρα στον κόσμο που με σχετική αντικειμενικότητα παρακολουθεί τα όσα συμβαίνουν στη Γιουγκοσλαβία; Πώς είναι δυνατόν η κοιτίδα της αντικειμενικότητας, όπως την χαρακτήριζε προσφάτως ο Στέλιος Ράμφος, οι ΗΠΑ και η Δύση, να διαστρέφουν τόσο συστηματικά την αλήθεια.; Και να είμαστε εμείς οι Έλληνες που ενώ καταδικάζουμε τόσο μαζικά τους βομβαρδισμούς συμπαραστεκόμαστε στους δύσμοιρους Κοσοβάρους; Πώς είναι δυνατόν οι λαοί της Δύσης να μένουν μπροστά στις τηλεοράσεις τους αποχαυνωμένοι; [4]
Πως είναι δυνατόν όλοι αυτοί οι δημοκράτες, σύμμαχοί μας, αυτοί που αδιαφορούν και στηρίζουν τους φασίστες της Άγκυρας στο Κουρδιστάν και την Κύπρο να βομβαρδίζουν χωρίς κανέναν ενδοιασμό πολίτες, χωριά, μοναστήρια, σχολεία; Μήπως λοιπόν συμβαίνει κάτι το βαθύτερο. Μήπως όχι μόνο δεν ανήκουμε στη Δύση, όπως τόσο εύστοχα τόνισε ο Μίκης Θεοδωράκης, αλλά και η Δύση από την οποία πήραμε τόσα πολλά στο παρελθόν, όπως και όλη η ανθρωπότητα έχει πλέον τόσο πολύ εξαντληθεί μέσα στον εραγαλεικό και τεχνολογικό ατομοκεντρισμό της, ώστε δεν έχουμε πια τίποτε ή σχεδόν τίποτε να περιμένουμε από εκεί. Μήπως παρά τις δικές μας αδυναμίες, παρά τη δική μας μιζέρια, μπορούμε πια να βιώνουμε έναν τρόπο ζωής και σκέψης διαφορετικό. Μήπως λοιπόν οι καθημερινοί ανελέητοι βομβαρδισμοί της Γιουγκοσλαβίας εξαντλούν όση Δύση είχε απομείνει μέσα μας; μετά την Κύπρο και τον Οτσαλάν;
Έχω την εντύπωση πως πράγματι κάτι τέτοιο συμβαίνει. Οι Έλληνες συνειδητοποιούν μαζικά, σε μια κλίμακα χωρίς ιστορικό προηγούμενο, που διαπερνάει κόμματα, ηλικίες, φύλα, και τάξεις, πως τωόντι η Δύση εξαντλείται ως υπόδειγμα πολιτισμού, ότι μεταβάλλεται σε έναν νέο φασισμό (ο Τσόμσκυ έχει ήδη επισημάνει τα χαρακτηριστικά του) και ότι εναπόκειται σε μας, στους Σέρβους, του Ρώσους, τους Άραβες, τους λαούς της Λατινικής Αμερικής, του λαούς τους Ασίας, να αρχίσουν να αναζητούν και να διαμορφώνουν νέα κοινωνικά και πολιτικά πρότυπα.
Οι Έλληνες αρχίζουν να νοιώθουν πως εδώ στις ζώνες των συνόρων, μπορεί να αρχίσουν να διαμορφώνονται νέες απαντήσεις στα ερωτήματα του 21ου αιώνα.
Τευχος 19
[1] Ο Francois Furet, και αυτός βέβαια παλιός κομμουνιστής, θα σημαδέψει αυτή την επέτειο με το βιβλίο του που θα ολοκληρώσει την δαιμονοποίηση του Ροβεσπιέρου ως του ιδεολογικού προδρόμου του Λένιν.
[2] Και αν θέλετε και την αρχή του μαρξισμού που στρέφεται ενάντια στον αφηρημένο χαρακτήρα και την γενικότητα των ανταλλακτικών αξιών και του εμπορεύματος και υπέρ της μερικότητας και του συγκεκριμένου χαρακτήρα των αξιών χρήσης, αρχή που βέβαια παραβιάστηκε από την ίδια την γενικευτική λογική του μεγαλύτερου μέρους των μαρξιστικών κινημάτων
[3]Και όμως αυτή η τόσο γενικευτική και δήθεν καθολικής ισχύος ιδεολογία μετατρέπεται στο αντίθετό της όταν πρόκειται όχι πια για μειονότητες, αλλά για ολόκληρα έθνη όπως οι Παλαιστίνιοι και οι Κούρδοι, αποδεικνύοντας την βαθύτερη ποιότητα της.
[4] Θα πρέπει βέβαια να μη ξεχάσουμε και τις εξαιρέσεις, που αφορούν πολλούς διανοουμένους των ΗΠΑ και της Ισπανίας, λιγότερους της Ιταλίας και της Αγγλίας και ελαχίστους της Γαλλίας και της Γερμανίας, καθώς και ένα σημαντικό ποσοστό της κοινής γνώμης των λαών αυτών που τάχθηκαν εναντίον των βομβαρδισμών, παρά τον καθημερινό «βομβαρδισμό» τους από τις ελίτ και τα ΜΜΕ των χωρών τους. Και βέβαια αναφέρομαι πάντα σε εκείνους που από την αρχή του πολέμου ετάχθησαν εναντίον του και όχι βέβαια εκείνους που περίμεναν ένα ολόκληρο μήνα και την αποτυχία των Νατοϊκών βομβαρδισμών για να αρχίσουν να αντιδρούν.
