Συγγραφέας: Δημήτρης Τσαρδάκης
Συνέβη μία φορά κι έναν καιρό να γεννηθεί ένα δάκτυλο. Οι άνθρωποι το ονόμασαν «δείκτη». Ένα δάκτυλο σαν όλα τα άλλα δάκτυλα, που όμως διαφέρει από τα άλλα γιατί, όπως δείχτηκε μεταγενέστερα, ήταν προορισμένο από την Ιστορία να επιτελέσει πολλούς ρόλους και υψηλές κοινωνικοπολιτικές και ηθικο-παιδαγωγικές αποστολές. Αρχικά, όπως όλα τα άλλα δάκτυλα, δεν είχε κανένα προορισμό, πέραν του να ικανοποιεί λιμπιντικές-οραλικές ικανοποιήσεις, όπως όλα τα μωρά, που πιπιλίζουν το δάκτυλό τους για να ικανοποιούν τις λιμπιντικές τους επιθυμίες. Αργότερα, μπήκε στην υπηρεσία του πολιτισμού και άρχισε να κινείται πάνω-κάτω, δεξιά-αριστερά, ώσπου τελικά βρήκε τη σωστή ορθή-στυτική θέση του. Ως εδώ τίποτε το ιδιαίτερο, πρόκειται για απλά πράγματα, που μπορεί να τα καταφέρει και ένα μικρό παιδί. Ιδιαίτερες κλίσεις στην τέχνη, στη μουσική, στο πιάνο, στην κιθάρα, στην τρομπέτα, στην άρπα, καθ’ ά γνωρίζω, δεν έχει να επιδείξει. Πολύ αργότερα, όταν ενηλικιώθηκε, έδειξε ιδιαίτερες προτιμήσεις προς τη νομική επιστήμη, τη δικηγορία, τον συνδικαλισμό και προπαντός την πολιτική. Το ερώτημα γιατί ειδικά το συγκεκριμένο δάκτυλο αναλαμβάνει να παίξει ρόλους κοινωνικοπολιτικούς, να στρατευθεί σε ιδεολογίες, στη μαχόμενη πολιτική, δεν είναι εύκολο να απαντηθεί. Υποθέτω ότι έτσι ήταν «θέλημα Θεού» να αφιερωθεί σε σκοπούς υψηλούς, προκειμένου μέσα από αυτούς να «διαπαιδαγωγήσει» ολόκληρο το «κίνημα» και ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Φαίνεται πως ήταν «έτσι προορισμένο» να συμβεί και για όλους εμάς μία εξαιρετική εύνοια της τύχης να μας «διαπαιδαγωγεί», να μας «διδάσκει» και να μας «νουθετεί» στις δύσκολες στιγμές της ζωής μας ένα τέτοιο χαρισματικό δάκτυλο. Βλέπετε πως όλα τα δάκτυλα ούτε την ίδια μοίρα έχουν ούτε και τον ίδιο προορισμό. Σε ορισμένα δάκτυλα η φύση δίνει «το κάτι τις παραπάνω». Υπάρχουν δάκτυλα που προορίζονται να παίξουν έναν προνομιακό ρόλο μέσα στην κοινωνία, ιδιαιτέρως δε όταν αυτά αφοσιώνονται από νωρίς σε υψηλούς στόχους και επαγρυπνούν, για λογαριασμό του κοινωνικού συνόλου και της καθιερωμένης κοινωνικής ηθικής.
Στατιστικά έχει επιβεβαιωθεί ότι τέτοια χαρισματικά δάκτυλα γεννιούνται μία έως δύο φορές κάθε αιώνα, ο δε πολιτισμός που τα φιλοξενεί, αναδεικνύεται σε έναν προνομιακό πολιτισμό, σε σχέση με τους άλλους «παρακατιανούς» πολιτισμούς, που δεν είχαν την εύνοια της Θείας Πρόνοιας να φιλοξενήσουν στους κόλπους τους τέτοια χαρισματικά δάκτυλα. Πρόκειται, πράγματι, για εξεχόντως χαρισματικά δάκτυλα που είναι προορισμένα να διαδραματίσουν έναν ιδιαίτερο ιστορικό ρόλο στην κοινωνία και στην ανθρωπότητα. Κοινωνίες που φιλοξένησαν κατά καιρούς τέτοια χαρισματικά δάκτυλα, είχαν πάντοτε να επιδείξουν μεγάλα ιστορικά και πολιτισμικά έργα. Η πορεία του συγκεκριμένου δακτύλου, καθ’ ά φημολογείται, ήταν θεαματική. Από πολύ νωρίς ενστερνίστηκε τις ιδέες και τα οράματα της Εθνικής Αντίστασης και αγωνίστηκε για τα ιδανικά της δημοκρατίας και της ελευθερίας. Υπηρέτησε και υπηρετεί με πάθος τα σοσιαλιστικά ιδεώδη, ενώ απεχθάνεται κάθε τι που θυμίζει την Δεξιά κουλτούρα και τα αντιδραστικά παράγωγά της. Καθ’ ά γνωρίζω, αναγνωρίζει την Δεξιά και τα παράγωγά της ως το «Απόλυτο Κακό» σ’ αυτό τον κόσμο και την θεωρεί συνώνυμη του Σατανά. Όπως, δηλαδή, η θρησκεία υιοθέτησε στους κόλπους της τον Σατανά, προκειμένου να αποδείξει το δράμα του ανθρώπου, έτσι περίπου και ο κόσμος ανακάλυψε τη Δεξιά, προκειμένου να εξηγήσει την προέλευση του κακού, που είναι συνώνυμο με την αμαρτία και τη διαφθορά.
Από μόνο του βέβαια ακόμη και το συγκεκριμένο δάκτυλο, εννοώ έξω από ένα σύστημα επικοινωνίας και μία κουλτούρα δεν θα είχε καμία σημασία, όπως και το δάκτυλο ενός χιμπατζή δεν έχει καμία ιδιαίτερη σημασία. Η ιδιαίτερη σημειολογική σημασία του συγκεκριμένου δακτύλου προκύπτει ακριβώς από τη σχέση του και τις λειτουργίες του μέσα σε μία ορισμένη πολιτική κουλτούρα. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα αυτής της κουλτούρας είναι ο λαϊκισμός, η δημαγωγία και ο φαλλικός εγωκεντρισμός. Το πράγμα γίνεται ακόμη πιο αξιοπρόσεχτο για έναν λόγο παραπάνω, γιατί η συγκεκριμένη κουλτούρα, μέσα στην οποία αναδείχτηκε και γαλουχήθηκε το συγκεκριμένο δάκτυλο είναι εξεχόντως ορχεοκεντρική [καλά το διαβάζετε]. Δάκτυλα γαλουχημένα σε κοινωνίες με ορχεοκεντρική δομή, όπου ο φαλλός παίρνει τη θέση του σημαίνοντος και σημαινόμενου, γίνονται άκρως επιθετικά και εγωκεντρικά. Το συγκεκριμένο δάκτυλο, καθ’ ά το ίδιο ισχυρίζεται, κατέχει την εξ αποκαλύψεως «απόλυτη Αλήθεια» και την υπερασπίζεται με κάθε μέσον, που του επιτρέπει να επαναβεβαιώνει ότι η ιστορία κινείται γραμμικά μόνον προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση, τουτέστιν προς την κατεύθυνση που αυτό δείχνει. Κάθε άλλη ιστορική εκδοχή για την αλήθεια και το δίκαιο είναι εκ προοιμίου μία κακόγουστη φάρσα. Ποτέ άλλοτε στην ιστορία της ανθρωπότητας ένα δάκτυλο δεν ταυτίστηκε με τέτοιο απόλυτο τρόπο με την αλήθεια, με το δίκιο και τους δημοκρατικούς αγώνες. Είναι το δάκτυλο εκείνο που «άμα δείξει δεν σφάλλει ποτέ». «Δεν έκανα λάθος ποτέ στις επιλογές μου», δηλώνει αυτάρεσκα σε κάθε ευκαιρία. Στην ιεραρχία της κοσμικής τάξης κατέχει τη δεύτερη μετά τον Θεό θέση: Θεός –> δάκτυλο –> κίνημα –> λαός.
Οι διακρίσεις του συγκεκριμένου δακτύλου στην επαγγελματική, στην κοινωνική και στην πολιτική ζωή της ελληνικής κοινωνίας, καθ’ ά το ίδιο ισχυρίζεται, γεμίζουν ένα ελβετικό θησαυροφυλάκιο. Διέπρεψε από την αρχή και διαπρέπει ακόμη στην νομική επιστήμη, ειδικευθέν κυρίως επί θεμάτων του εργατικού δικαίου. Διατέλεσε μέλος συνδικαλιστικών οργανώσεων και πρόεδρος δικηγορικού συλλόγου και διακρίθηκε για τους δημοκρατικούς και αντιστασιακούς αγώνες του ενάντια στη χούντα των συνταγματαρχών. Υπέφερε φυλακίσεις και εξορίες και αυτό είναι το μεγάλο αντιστασιακό του ατού. Αργότερα, συνδέθηκε στενά από την αρχή με το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα και τον δημιουργό του, εκλέχτηκε επανειλημμένα ως βουλευτής και υπηρέτησε σε αλλεπάλληλες «σοσιαλιστικές» κυβερνήσεις ως υπουργός σε διάφορα υπουργεία. Καθ’ ά το ίδιο το δάκτυλο ισχυρίζεται, κατά καιρούς ανέλαβε να παίξει διακριτικούς ρόλους μέσα στο κίνημα και στην κοινωνία: Είναι, λέει, ακούστε: «η προμετωπίδα του κινήματος», η «συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας», ο «διαπαιδαγωγητής του ελληνικού λαού» και «ο [άγιος] προστάτης όλων των κατατρεγμένων, των φτωχών και των αδυνάτων». Όταν υπερασπίζεται την αλήθεια και το δίκιο, όπως βέβαια το ίδιο το δάκτυλο το ορίζει, δεν σηκώνει μύγα στο σπαθί του. Κανένα άλλο δάκτυλο δεν τολμά να αντιπαρατεθεί μαζί του και αν, παρ’ ελπίδα, κάποιο το τολμήσει, απειλεί πως θα το «καταχεριάσει».
Το συγκεκριμένο δάκτυλο έγινε ιδιαίτερα γνωστό από την τηλεοπτική εκπομπή «Αντι-δίκη» του 1989, όταν με κάθε μέσο και με κάθε τρόπο υπερασπίστηκε τότε τον πρόεδρο και ιδρυτή του «κινήματος». Έκτοτε αναδείχτηκε σε τηλεοπτικό «αστέρα» και περιέρχεται ολημερίς και ολονυχτίς όλα τα κανάλια για να «ενημερώσει» και να «διαπαιδαγωγήσει» τον ελληνικό λαό σε θέματα κοινωνικής και πολιτικής κουλτούρας. Διακρίνεται για την ευρυμάθειά του, κυρίως σε ό,τι αφορά την ιστορία της εθνικής αντίστασης, του εμφυλίου πολέμου, αλλά και της νεωτέρας εποχής, γι’ αυτό και συχνά επιμένει να επαναλαμβάνει το αντιστασιακό «μάθημα» σε διαφόρους τόνους και σε διαφόρους χρωματισμούς, με τη συνοδεία ενίοτε ολίγης επαναστατικής μουσικής, όπως «στ’ άρματα, στ’ άρματα». Στους τηλεοπτικούς «μαθητές» του είναι αυστηρός, αλλά ποτέ δεν φείδεται να επαναλαμβάνει σημαντικά εδάφια από την προ- και μεταπολεμική ιστορία, για όσους δυσκολεύονται να αφομοιώσουν την «διδασκομένη ύλη». Όσοι περνούν τις προκαταρκτικές εξετάσεις παίρνουν ένα μεγάλο «Εύγε!» και αποσπούν την εύνοιά του. Και είναι, βέβαια, μεγάλη υπόθεση να έχει κανείς την εύνοια ενός δακτύλου, που γνωρίζει κάθε πτυχή της ιστορικής και κοινωνικής αλήθειας. Πολλοί κατά καιρούς εμαθήτευσαν κοντά του και έγιναν μέχρι και υπουργοί. Για τους ίδιους λόγους, το συγκεκριμένο δάκτυλο είναι περιζήτητο σε όλα τα τηλεοπτικά κανάλια, όπου είναι πάντοτε και μονίμως μεταξύ των υψηλών προσκεκλημένων. Μιλάει μονότονα αλλά και με πάθος και πειθώ και αλίμονο σ’ εκείνον από τους συνομιλητές του, που θα τολμήσει να έχει διαφορετική γνώμη από τη δική του, τον απειλεί ότι θα τον «καταχεριάσει». Αμέσως το δάκτυλο σηκώνεται ορθό, σε στάση οργισμένης στύσης, [βλέπε φωτογραφία] και, ως ο νεφεληγερέτης Δίας, εξαπολύει κεραυνούς, εναντίον όλων εκείνων που τολμούν να εναντιωθούν στις δικές του απόψεις.
Κατά καιρούς τα έβαλε όχι μόνον με τους «αλλοεθνείς» [ανθρώπους που δεν ανήκουν στο κίνημα] αλλά και με τους συντρόφους του. Αυτοανακηρύχτηκε ο φύλακας άγγελος του «κινήματος» και με την έννοια αυτή «επαναφέρει στην τάξη» κάθε σύντροφο, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο «βρίσκεται σε αταξία». Ο Κισλόφσκι έλεγε κάποτε ότι «με φοβίζουν όλοι αυτοί που ξέρουν το σωστό δρόμο και θέλουν να μου τον δείξουν». Το ίδιο το συγκεκριμένο δάκτυλο βρίσκεται πάντοτε σε κατάσταση συναγερμού και οργισμένης στύσης. Μόλις κάποιος σύντροφος αποστεί από τις βασικές αρχές του «κινήματος», όπως ο δημιουργός του τις ενεπνεύσθη και όπως το ίδιο το δάκτυλο τις υιοθέτησε, θα πρέπει να υπολογίζει με την βαρυτέραν των ποινών, ήτοι του εξοστρακισμού από τον κόσμο των δικαίων και των εντίμων. Η «αποστασία», κατά το ίδιο δάκτυλο, είναι η βαρυτέρα μορφή απείθειας προς τον αρχηγό και προς το «κίνημα», η οποία τιμωρείται με την ποινήν της πνευματικής και ηθικής εξόντωσης. «Aν δεν υπήρχε η διάσπαση και η αποστασία το κίνημα θα είχε 47%, όπως πριν», δήλωνε με ορχεοκεντρική αλαζονεία αμέσως μετά τις προχθεσινές εκλογές [ασφαλώς γνωρίζετε προς τα πού δείχνει]. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να συνοψίσει κανείς τα «καταχεριάσματα», τα οποία κατά καιρούς απηύθυνε το εν λόγω δάκτυλο προς συντρόφους και μη. Ονόμασε ακόμη και συνάδελφό του «έμπορο ναρκωτικών», αλλά αμέσως μετά το πήρε πίσω και έλεγε πως εννοούσε «πως υπερασπίζεται εμπόρους ναρκωτικών» [γνωρίζετε ασφαλώς προς τα πού δείχνει]. Καθ’ ά το ίδιο το δάκτυλο συχνά επαναλαμβάνει, είναι υπέρ του δημοκρατικού διαλόγου γιατί, όπως λέει, ο δημοκρατικός διάλογος «προάγει τη δημοκρατία και τους θεσμούς», μόνο που εννοεί ότι ο διάλογος είναι δημοκρατικός εφόσον a priori συμφωνείς μαζί του. Δεν ανέχεται με τίποτε τη διαφορετική γνώμη, εκτός εάν στο τέλος ζητήσει κανείς συγνώμη για τα «ολισθήματά» του από την αυτού Μεγαλειότητα την Αυθεντία του. Τελευταία «καταχέριασε» αγρίως και τους αγρότες με αυτά τα λόγια: «…οι Πατάκηδες βρίσκονται σε βάρβαρη, φασιστική, τραμπουκική και γαϊδουρινή συμπεριφορά.». Και αμέσως μετά υποστήριξε ότι ήταν μία «έκφραση αβρότητας», καθ’ ότι ο γάιδαρος είναι «ευγενές ζώον». Ε, όχι και γαϊδούρια οι αγρότες! Από τα χέρια τους τρώμε ψωμί. [Άλλωστε, εσύ, Πρόεδρέ μου, τους δίδαξες αυτές τις συμπεριφορές].
Τελικά, το συγκεκριμένο δάκτυλο αυτολανσάρεται ως «ο εγγυητής της ενότητας του κινήματος». Κάθε φορά που κινδύνεψε η ενότητα του κινήματος, προέτεινε ως κυματοθραύστης τα στήθη του και έσωσε, καθ’ ά ισχυρίζεται με περισσή κομπορρημοσύνη, τη συνοχή του και την ενότητά του. Είναι γνωστός, άλλωστε, ο ενωτικός ρόλος, που έπαιξε σ’ εκείνο το περίφημο συνέδριο του Ιουνίου 1996 [όπου λαλούσαν πολλοί κοκόροι], στην άγρια σύγκρουση ανάμεσα στους «προεδρικούς» και στους «εκσυγχρονιστές», όπου ξαφνικά μερικοί από το μέγα πάθος έχασαν τις φωνές τους και έπεσαν σε λιποθυμίες. Είναι αλήθεια ότι ενώ από τη μια μεριά εκθείαζε τον άρτι εκλιπόντα πρόεδρο, συγχρόνως διατηρούσε και τις επιφυλάξεις του [τις λεγόμενες αποστάσεις ισορροπιών] και στο τέλος συνέπραξε με τους «εκσυγχρονιστές», γιατί προέβλεψε πως το μέλλον του «κινήματος», μετά τον θάνατο του αρχηγού, έγειρε με το μέρος των «εκσυγχρονιστών». Δεν παρέλειψε στο ίδιο συνέδριο να «καταχεριάσει» και τον νεαρό υπουργό του ΥΠΕΧΩΔΕ, ο οποίος έκανε εκείνη την αλησμόνητη πρόταση για το «λυτρωτικό δίδυμο», που έβαζε φωτιά στα «εξαπτέρυγα» και που συνταίριαζε με τη θεωρία των διαβόητων «διακριτών ρόλων» [τί ιδέες κι αυτές, πόσο γρήγορα ξεχάστηκαν]. Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς από εκείνο το επεισοδιακό συνέδριο; Μήπως εκείνη τη δήλωση του άλλου συντρόφου [παλιός δήμαρχος κι αυτός], που δήλωνε πως «είναι λυπηρό ότι ο πρωθυπουργός θέλησε να κηρύξει τη διχόνοια ανάμεσα στους συνέδρους, αλλά θα πάρει την απάντηση από τους συνέδρους». Αμ κι’ εκείνος ο μαγκούφης, όνομα και πράγμα, που αποκάλεσε τον πρωθυπουργό «νάνο πολιτικό» πού να βρίσκεται άραγε; Θα τον έφαγε ως φαίνεται η μαρμάγκα, το «κίνημα». Ας πρόσεχε για να έχει. Aμ κι εκείνη η «κολόνα» του κινήματος που δήλωνε με κυνική υπεροψία πως ο πρωθυπουργός δεν είναι πρωθυπουργός αλλά είναι «ομαδάρχης»; Αλλά τι τα θέλετε, όλα αυτά τώρα είναι «περασμένα ξεχασμένα». Εκείνο που προέχει είναι η «ενότητα και η σοσιαλιστική προοπτική του κινήματος». Όλα τ’ άλλα καμουφλάρονται πίσω από το σημαινόμενο «δημοκρατικές διαδικασίες». Με συγχωρείτε για την παρέκβαση. Το θέμα μας είναι οι λειτουργίες ενός συγκεκριμένου δακτύλου.
Εν κατακλείδι, μπορώ να φανταστώ πως όχι μόνον το «κίνημα» αλλά και η ελληνική κοινωνία χρωστάει πολλά στο συγκεκριμένο δάκτυλο, που βρίσκεται πάντοτε σε θέση οργισμένης στύσης. Παρατηρήστε το, είναι πάντοτε όρθιο και προτεταμένο, οργίλο και επιθετικό, έτοιμο να υπερασπιστεί τις ιδέες του και να κατακεραυνώσει κάθε «εχθρό», που επιβουλεύεται το συμφέρον του κινήματος, της ελληνικής κοινωνίας και του ελληνικού λαού. Μιλάει εξ’ ονόματος ολόκληρου του ελληνικού λαού, ως ένας άλλος Ναπολέων. Είμαι περίεργος να ιδώ αν μετά τον θάνατό του αυτό το συγκεκριμένο δάκτυλο θα χάσει την στυτική του ικανότητα. Σημειολογικά ένα εξεγερμένο στυτικό δάκτυλο μπορεί πράγματι να υποκαταστήσει την εξεγερμένη συνείδηση ενός ολόκληρου λαού που αντιστέκεται στον «εχθρό», φτάνει ο λαός να διαπαιδαγωγηθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να βλέπει προς τη «σωστή» κατεύθυνση που δείχνει το δάκτυλο. Προτείνω μετά θάνατον το δάκτυλο αυτό να εκτεθεί εις δημόσιο προσκύνημα ενώπιον του λαού και να περιβληθεί με ακάνθινον στέφανον. Προτείνω, επίσης, το «κίνημα» να στήσει προς τιμήν του τον μεγαλύτερο «αδριάντα δακτύλου», γιατί υπερασπίστηκε με πείσμα και με πάθος τα ιδανικά και τα ιδεώδη του «σοσιαλιστικού κινήματος», ενάντια σε κάθε άλλη εκδοχή της ιστορίας. Η ιστορία οφείλει να βαδίσει προς την κατεύθυνση που δείχνει το συγκεκριμένο δάκτυλο, το οποίο δεν μπορεί και δεν πρέπει να σφάλλει ποτέ. Εμείς όλοι, οι ευεργετηθέντες τηλεοπτικοί «μαθητές» του και όχι μόνο, εκφράζουμε σήμερα την ευγνωμοσύνη μας προς το συγκεκριμένο δάκτυλο και ευχαριστούμε τη Θεία Πρόνοια που μας αξίωσε να γεννηθούμε σ’ αυτό τον ιερό τόπο, που ανέδειξε ένα τέτοιο ιστορικό, οργίλο και επαναστατημένο στυτικό δάκτυλο, προορισμένο από την Ιστορία να εκφράζει τις αγωνίες και τα βάσανα ενός ολόκληρου λαού.-
Δευτέρα 23 Σεπτεμβρίου 1996
[Κάθε ομοιότητα με συγκεκριμένα πρόσωπα ή δάκτυλα είναι συμπτωματική]
