Ισραήλ, Τουρκία και Ελλάδα

356

του Α. Ναχμάνι, από το Άρδην τ. 51, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2004

Τουρκία και Ελλάδα: Ταραγμένες σχέσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, μετάφραση Δρ. Σωτήρης Σ. Λίβας, εισαγωγή. Καθ. Ι. Μάζης, εκδόσεις GEOLAB – Παπαζήση, Αθήνα 2003, σελ.: 306.

Στο βι­βλί­ο του Α­μί­καμ Ναχ­μά­νι, Ισ­ρα­ήλ, Τουρ­κί­α και Ελ­λά­δα: Τα­ραγ­μέ­νες σχέ­σεις στην Α­να­το­λι­κή Με­σό­γειο, ε­ξε­τά­ζε­ται η πε­ρί­ο­δος της δε­κα­ε­τί­ας του ’50 (α­πό το 1949 μέ­χρι τα τέ­λη της δε­κα­ε­τί­ας του ’50), δη­λα­δή η πρώ­τη με­τα­πο­λε­μι­κή δε­κα­ε­τί­α, τα χρό­νια ε­κεί­να κα­τά τα ο­ποί­α δια­μορ­φώ­νε­ται το ψυ­χρο­πο­λε­μι­κό σκη­νι­κό του α­ντα­γω­νι­σμού των δύ­ο υ­περ­δυ­νά­με­ων (των Η­ΠΑ και της ΕΣ­ΣΔ) το ο­ποί­ο θα διέ­πει την πα­γκό­σμια σκη­νή μέ­χρι τα τέ­λη σχε­δόν του 20ού αιώ­να, ε­πη­ρε­ά­ζο­ντας α­να­πό­φευ­κτα τα τε­κται­νό­με­να και στον χώ­ρο της α­να­το­λι­κής Με­σο­γεί­ου και της Μέ­σης Α­να­το­λής.
Η διε­ξο­δι­κή και ε­μπε­ρι­στα­τω­μέ­νη κα­τα­γρα­φή των γε­γο­νό­των που ε­πη­ρέ­α­σαν τις σχέ­σεις με­τα­ξύ των τριών χω­ρών, αλ­λά και η α­νά­λυ­ση της συ­μπε­ρι­φο­ράς τους και της α­ντί­δρα­σής τους σε συ­γκε­κρι­μέ­να συμ­βά­ντα της ε­πο­χής ε­κεί­νης, ε­πι­τρέ­πει στον συγ­γρα­φέ­α ό­χι μό­νο να ρί­ξει φως στις ί­διες τις σχέ­σεις των τριών χω­ρών με­τα­ξύ τους, αλ­λά και να προ­χω­ρή­σει σε έ­να σε βά­θος “ψυ­χο­γρά­φη­μα”, σε μια πι­στό­τα­τη α­να­πα­ρά­στα­ση της νο­ο­τρο­πί­ας και της συ­μπε­ρι­φο­ράς (πο­λι­τι­κής, δι­πλω­μα­τι­κής, οι­κο­νο­μι­κής και στρα­τιω­τι­κής) τους, που α­ντέ­χει στον χρό­νο.
Αυ­τό συμ­βαί­νει για­τί τα χρό­νια που ε­πέ­λε­ξε να φω­τί­σει ο συγ­γρα­φέ­ας εί­ναι αυ­τά κα­τά τα ο­ποί­α ου­σια­στι­κά δια-μορ­φώ­νο­νται οι δο­μές και τα πρό­τυ­πα συ­μπε­ρι­φο­ράς που χα­ρα­κτη­ρί­ζουν τις τρεις χώ­ρες στον με­τα­πο­λε­μι­κό κό­σμο: το μεν κρά­τος του Ισ­ρα­ήλ γεν­νή­θη­κε στις 14 Μα­ΐ­ου 1948, η Ελ­λά­δα έ­βγαι­νε α­πό τον Εμ­φύ­λιο (του ο­ποί­ου οι συ­νέ­πειες συ­νέ­χι­σαν να ση­μα­δεύ­ουν τη χώ­ρα για πολ­λές α­κό­μα δε­κα­ε­τί­ες) και η Τουρ­κί­α περ­νού­σε τη φά­ση της με­τά­βα­σης α­πό το μο­νο­κομ­μα­τι­κό κρά­τος των ε­πι­γό­νων του Κε­μάλ στην “πο­λυ­κομ­μα­τι­κή” δη­μο­κρα­τί­α του Με­ντε­ρές (και ου­σια­στι­κά ξα­νάρ­χι­ζε την ε­πί­πο­νη α­νί­χνευ­ση της κο­σμι­κής της ταυ­τό­τη­τας). Θα μπο­ρού­σα­με λοι­πόν κάλ­λι­στα να χα­ρα­κτη­ρί­σου­με τη συ­γκε­κρι­μέ­νη πε­ρί­ο­δο ως γε­νε­σιουρ­γό της με­τα­πο­λε­μι­κής φυ­σιο­γνω­μί­ας των τριών χω­ρών.
Ο κα­θη­γη­τής Α­μί­καμ Ναχ­μά­νι δι­δά­σκει στο Τμή­μα πο­λι­τι­κών Σπου­δών του Πα­νε­πι­στη­μί­ου Bar Ilan του Ισ­ρα­ήλ, με ε­ξει­δί­κευ­ση στη σύγ­χρο­νη ι­στο­ρί­α και τα ζη­τή­μα­τα της Α­να­το­λι­κής Με­σο­γεί­ου. Το τε­λευ­ταί­ο του βι­βλί­ο τι­τλο­φο­ρεί­ται Turkey: facing a new millennium. Coping with