ΡΗΞΗ τ. 18 (Απρίλης 1985)
Κείμενο που κυκλοφόρησε στις αρχές Φλεβάρη πριν την επιτάχυνση της πολιτικής κρίσης.
Βρισκόμαστε σήμερα μπροστά σε μια πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα που εκφράζει ένα σύνολο από αδιέξοδα, αδιέξοδα σε πολλαπλά επίπεδα.
Α. Αδιέξοδο της κοινωνίας μας και του μοντέλλου αντάπτυξής της. Ζούμε την κρίση ενός μοντέλου ανάπτυξης της κοινωνίας που στηρίζεται στην συσσώρευση κέρδους και στην αδιάκοπη «ανάπτυξη» – συσσώρευση καταναλωτικών προϊόντων, ρύπανσης, αλλοτρίωσης και άγχους σε ένα τμήμα του πλανήτη και πείνας, λιμού και θανάτου στο μεγαλύτερο τμήμα του, τον λεγόμενο Τρίτο Κόσμο.
Γι’ αυτό το αδιέξοδο, γι’ αυτήν την κρίση της κοινωνίας μας που φτάνει να απειλεί την ίδια την βιολογική υπόσταση του ανθρώπου, μέσα από τα πυρηνικά, την ρύπανση και την οικολογική κρίση αποδείχτηκαν υπεύθυνοι όχι μόνο ο παλιός καπιταλισμός και η δεξιά, αλλά και ο λεγόμενος «υπαρκτός σοσιαλισμός» και η επίσημη αριστερά, που με την σειρά τους παράγουν κρατισμό, ρύπανση και αδιέξοδα. Και αυτό το πολιτικό αδιέξοδο σε παγκόσμια κλίμακα εκφράζεται πια σε όλη του την έκταση και στη χώρα μας. Η άνοδος στην εξουσία του ΠΑΣΟΚ και τα οράματα κι οι λύσεις της υπόλοιπης παραδοσιακής αριστεράς (ΚΚΕ, ΚΚΕ εσωτ.), έχουν ήδη αποδείξει στην πράξη πως κι αυτές οι πολιτικές δυνάμεις δεν έχουν την δυνατότητα και την θέληση να άρουν τα διέξοδα της σύγχρονης κοινωνίας, πως το μοντέλο ζωής και κοινωνίας που προτείνουν δεν αποτελεί καμία πραγματική εναλλακτική λύση απέναντι στο «τέρας» του σύγχρονου καπιταλισμού. Η άνοδος του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία δεν απάντησε σε κανένα από τα προβλήματα της κρίσης της κοινωνίας μας. Νέφος, ρύπανση, εκμετάλλευση και αλλοτρίωση των παραγωγών και της εργατικής τάξης, χωματερές και καταστροφή αγροτικών προϊόντων όταν εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν από την πείνα, κυριαρχία των νόμων του κέρδους, κρατική διόγκωση και αυταρχισμός. Η κοινωνία μας συνεχίζει με την «αριστερά» στον ίδιο δρόμο (που χάραξε η δεξιά!
Β. Παράλληλα με την κρίση και το αδιέξοδο του μοντέλου ανάπτυξης της κοινωνίας στο σύνολο της, το αδιέξοδο εκφράζεται και στα ίδια τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα που απασχολούν άμεσα τη χώρα μας. Οι εργαζόμενοι, οι νέοι εξακολουθούν να στενάζουν κάτω απ’ την κυριαρχία των νόμων της παγκόσμιας αγοράς, η χώρα μας εξακολουθεί να συμμετέχει στο NATO, ο κίνδυνος πολέμου με την Τουρκία παραμένει αμετακίνητος, το Κυπριακό άλυτο. Η εργατική τάξη εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο εκμετάλλευσης. Πάνω από το 30% των νέων είναι άνεργοι και το εκπαιδευτικό σύστημα αποτελεί ένα μηχανισμό ταξικής επιλογής και αναπαραγωγής. Μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα αναπαράγεται η ταξική δομή της κοινωνίας μας. Οι γυναίκες εξακολουθούν να πληρώνονται με μικρότερο μισθό να δουλεύουν στις χειρότερες δουλειές να είναι υποδεέστερες κοινωνικά και πολιτικά. Οι ξένοι ναυτεργάτες να γνωρίζουν την πιο άγρια εκμετάλλευση. Οι φαντάροι εξακολουθούν να αποτελούν, χωρίς δικαιώματα, έρμαιο στα χέρια των στρατοκρατών. Το νέφος, η ρύπανση. η σπατάλη των φυσικών και ανθρώπινων πόρων συνεχίζουν να χαρακτηρίζουν την κοινωνία μας. Και βέβαια ένας αποπνικτικός κρατισμός και αυταρχισμός, τα ΜΑΤ και τα ΜΕΑ, αναλαμβάνουν να ρυθμίζουν τη ζωή μας. Το ηλεκτρονικό φακέλωμα αντικατάστησε τους παλιούς φακέλους κλπ. Μια ιερή συμμαχία μεγαλοαστών – εφοπλιστών – βιομηχάνων – πολιτικών και τεχνοκρατών κυριαρχεί πάνω στην κοινωνία και βέβαια δεν μπορεί να δώσει καμιά πραγματική απάντηση στα πραγματικά προβλήματα του λαού, της καθημερινής μας ζωής.
Γ. Δέκα χρόνια μετά την μεταπολίτευση και σχεδόν τέσσερα χρόνια ΠΑΣΟΚικής διακυβέρνησης απέδειξαν πως σήμερα στην Ελλάδα δεν υπάρχει καμιά επίσημη εναλλακτική πρόταση που να μπορεί να απαντήσει στα κοινωνικά και πολιτικά αδιέξοδα, στην κρίση του μοντέλου της κοινωνίας μας.
Η Νέα Δημοκρατία εκφράζοντας την παραδοσιακή Δεξιά και συντήρηση, την συμμαχία της παραδοσιακής και παρασιτικής αστικής τάξης με τους βιομήχανους και καθυστερημένα και παρασιτικά κοινωνικά στρώματα, δεν έχει να προτείνει τίποτε άλλο παρά μια «επιστροφή» στον φιλελευθερισμό, δηλαδή αυξημένη εκμετάλλευση των εργαζόμενων και μεγαλύτερη πίστη στη «συμμαχία».
Το ΠΑΣΟΚ που δοκιμάστηκε με τέσσερα σχεδόν χρόνια διακυβέρνησης, ένα μείγμα «μικρο-μεσαίων» επιχειρηματιών και τεχνοκρατών δεν έχει να προτείνει τίποτε άλλο από την συνέχιση της παλιάς καλής κατάστασης, απλά με μεγαλύτερο κρατισμό, έλεγχο των συνδικάτων και ψευδο-κοινωνικοποιήσεις. Στην εξωτερική πολιτική η ταυτόχρονη επιμονή στη «Δύση» και από την άλλη οι υποκλίσεις στον Γιαρουζέλσκυ, φαντάζουν για πολιτική ανεξαρτησίας! Ρουσφέτι, νεποτισμός, αυταρχισμός και ζογκλερικές ακροβασίες, αυτό είναι το «δείγμα γραφής» που μας έδωσε το ΠΑΣΟΚ. Και βέβαια ΜΑΤ στα εργοστάσια, η ίδια ανελεύθερη κατάσταση στο στρατό, ανεργία και καταστολή για τους νέους, ρύπανση και πλαστικά.
Όσο για το ΚΚΕ δεν νομίζουμε ότι χρειάζεται να επιμείνουμε ιδιαίτερα. Οι λύσεις που προτείνει είναι γνωστές, τα πρότυπά του το ίδιο γνωστά. Η κρατική παρέμβαση και ο κρατισμός του ΠΑΣΟΚ, να γίνουν απόλυτη κρατική κυριαρχία, οι συνδικαλιστές να γίνουν κρατικοί κομματικοί υπάλληλοι, η ανούσια τηλεόραση να γίνει μονοκομματική – ολοκληρωτική τηλεόραση και οι υποκλίσεις στον Γιαρουζέλσκυ να μεταβληθούν σε ολοκληρωμένη «εισαγωγή» του στην Ελλάδα. Ευχαριστούμε «δεν θα πάρουμε» από αυτό το σοσιαλισμό.
Και τέλος η περιβόητη άλλη «εναλλακτική πρόταση», η ανανέωση, ο «σοσιαλισμός με ελευθερία», που έχει εκφραστεί για δέκα τουλάχιστον χρόνια πότε σαν ΕΑΔΕ και υποστήριξη στον Καραμανλή, πότε σαν κριτική υποστήριξη στο ΠΑΣΟΚ, πότε σαν «κριτική υποστήριξη» στις Ανατολικές χώρες και σαν πλήρη υποστήριξη στον αυτοκράτορα Τσαουσέσκου και τον ηγεμόνα Κιμ Ιλ Σουγκ. Το ΚΚΕ εσωτ., ένα κόμμα που σαν εναλλακτική πρόταση έχει την «κριτική υποστήριξη!» Κριτική υποστήριξη στον καπιταλισμό, κριτική υποστήριξη στον υπαρκτό σοσιαλισμό, κριτική υποστήριξη στον κομμουνισμό, την οικολογία, τα νέα κοινωνικά κινήματα. Φτάνει πια, υποστηρίχτε και κάτι με την καρδιά σας, αν με τα τόσα αλοιθωρίσματα εξακολουθεί να βρίσκεται στην ίδια θέση.
Δ. Και η αδιέξοδη αλυσσίδα συνεχίζεται μέχρι την καθημερινότητα, μέχρι την άμεση πολιτική συγκυρία. Μια πολιτική συγκυρία όπου το παλιό σκουριασμένο επιχείρημα «Δεξιά ή Αλλαγή» θα ξαναβγεί στο προσκήνιο. Επιχείρημα που θα κατακλύσει και πάλι τους τοίχους, τις τηλεοράσεις και ελπίζουν πως θα ρυπάνει και το
μυαλό μας. Ο καθένας βέβαια με την εκδοχή του. Η Δεξιά θα την βαφτίζει «απαλλαγή». το ΠΑΣΟΚ θα προτείνει «ένα από τα ίδια», το ΚΚΕ «πραγματική αλλαγή» και το ΚΚΕ εσωτ. «διευρυμένη αλλαγή ή αλλαγή σε βάθος» και δε συμμαζεύεται.
Δεν μας αφορά λοιπόν η τετράχρονη εξαχρείωση των λέξεων και των φράσεων δεν μας αρκεί το γεγονός ότι ελάχιστα άλλαξε η ζωή μας, Θα πρέπει για μια ακόμα φορά να ξαναμπούμε στο παιχνίδι, να συναινέσουμε στην εξαπάτησή μας, να γίνουμε πάλι ένα απλό πιόνι στο ντεκόρ του κράτους των κομμάτων που μας καλούν με τα ίδια φθαρμένα επιχειρήματα, κάτω από την ηγεσία του Καραμανλή, να επαναλάβουμε την προσφορά του εαυτού μας σε αυτούς τους εκλογομάγειρους και διαφεντευτές της ζωής μας.
Εμείς πιστεύουμε πως αυτή τη φορά θα πρέπει να πούμε ΟΧΙ.
ΜΙΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Πιστεύουμε πως πρόκειται για μια αποφασιστική πολιτική στιγμή. Για μια στιγμή που απέναντι στο κράτος των κομμάτων, απέναντι στο κενό που υπάρχει με όλες τις έννοιες στην πολιτική σκηνή, μπροστά στους διαχειριστές μιας και της αυτής εξουσίας πρέπει να πούμε ΟΧΙ. Μια άρνηση που είναι ταυτόχρονα μια κατάφαση. Γιατί βέβαια δεν είμαστε απλά κάποιοι που λένε ΟΧΙ. Παρ’ όλο που και η άρνηση σε μια πολιτική κατάσταση που όλοι συμμετέχουν, συναινούν σε ένα πολιτικό κλίμα όπου βασιλεύει το ρουσφέτι, το γλείψιμο, ο συμβιβασμός, είναι κάτι σημαντικό. Το ΟΧΙ στο κράτος των κομμάτων είναι η αρχή, είναι μια σημαντική κατάκτηση. Όμως υπάρχει και η κατάφαση. Υπάρχει το «ποιοι είμαστε και τι θέλουμε».
Α. Κατ’ αρχήν θα πρέπει να θυμίσουμε πως αυτά που προτείνουμε δεν κατασκευάστηκαν σε κάποιο γραφείο, δεν είναι δημιούργημα κάποιου «θεωρητικού» ή κάποιου «μυαλού». Αποτελούν το αποκρυστάλλωμα, τα συμπεράσματα αγώνων και πρακτικών δεκάδων χιλιάδων• ανθρώπων στη χώρα μας, εκατομμυρίων ανθρώπων γενικότερα. Αποτελούν συμπεράσματα από τους αγώνες ευρύτερων στρωμάτων. Η εναλλακτική μας πρόταση είναι συμπεράσματα που βγήκαν από αγώνες όλων των τελευταίων χρόνων, και χρονολογούνται τουλάχιστον από τα 20 τελευταία χρόνια. Αγώνες ενάντια στη δικτατορία, για μια ανατροπή της δικτατορίας που δεν θα οδηγούσε σε απλή εναλλαγή, αγώνες που οδήγησαν στο Πολυτεχνείο του 1973, αυτό που όλοι οι τυμβωρύχοι προσπαθούν να αποκρύψουν και να καπηλευτούν. Αγώνες για την γέννηση και την ανάπτυξη των εργοστασιακών σωματείων από το 1974 και μετά, αγώνες που οδήγησαν στη σύγκρουση της 23 Ιούλη του 1975 και τις 25 Μάη του 1976. Μια πάλη ενάντια στην κρατική καταστολή με κορύφωση την επιτροπή Σερίφη και την απελευθέρωση του Γιάννη Σερίφη, μετά από ενάμισυ χρόνο φυλακή. Είμαστέ εκείνοι που εμποδίσαμε τον νόμο πλαίσιο της Νέας Δημοκρατίας για το Πανεπιστήμιο, το 1979-80, εκείνες και εκείνοι που πάλαιψαν πρώτα και συνεχίζουν να παλεύουν ενάντια στην καταπίεση της γυναίκας. Οι φαντάροι και οι συμπαραστάτες τους που εγκαινίασαν από το 1981 και μετά την πάλη για το στρατό, για τη μείωση της θητείας, για ελευθερίες στους φαντάρους, για την αναγνώριση των δικαιωμάτων των αντιρρησιών συνείδησης. Αυτοί που σταμάτησαν το γκρέμισμα των αυθαιρέτων στο Πέραμα, εκείνοι που διαδήλωσαν ενάντια στο νέφος, τη ρύπανση, την καταστροφή του δάσους του Σέϊχ Σου στη Θεσσαλονίκη, χιλιάδες μεγάλοι και μικροί αγώνες όλα αυτά τα χρόνια, και ταυτόχρονα ένας άλλος τρόπος ζωής που προσπαθεί να συνδυάσει και να ενώσει το πολιτικό με το προσωπικό, απόπειρες για άλλες σχέσεις ζωής ανάμεσα στους ανθρώπους, για την εξαφάνιση των διαφορών ανάμεσα σε χειρωνακτική και διανοητική εργασία, διευθυντές και εκτελεστές, ιδιωτικό και δημόσιο.
Αυτά λοιπόν που θέλουμε να εκφράσουμε είναι ακριβώς το συμπέρασμα και η συνέπεια αυτών των αγώνων και πρακτικών. Αγώνων και πρακτικών που δεν μένουν βέβαια στο στενό ελληνικό πλαίσιο, ούτε αφορούν μόνο την Ελλάδα.
Β. Αυτό το κίνημα και απόψεις αποτελούν μια έκφραση και συνέχεια αγώνων που συνδέονται σήμερα, χωρίς να σημαίνει ότι ταυτίζονται, με ένα ευρύ φάσμα πρακτικών σε όλο τον πλανήτη. Αγώνων και πρακτικών• που αρχίζουν από τους αντάρτικους αγώνες στη Λατινική Αμερική, τις Φιλιππίνες, την Ιρλανδία κλπ., περνάνε μέσα από τα κινήματα που ανατάραξαν τις μητροπόλεις της Δύσης από το 1968 και μετά και που εκφράστηκαν σαν κίνημα του Μάη στη Γαλλία, το ιταλικό κίνημα, ο Γερμανικός SDS και οι Πράσινοι, και που φτάνει μέχρι τα κινήματα που έγιναν στις ανατολικές χώρες από την Κίνα μέχρι την κορύφωση της Πολωνικής Αλληλεγγύης.
Και βέβαια πίσω μας βρίσκονται αγώνες εκατοντάδων χρόνων σε παγκόσμια κλίμακα.
Γ. Με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά μας —θα μπορούσαμε να αναφέρουμε πολλά ακόμα— είμαστε ριζικά αντίθετοι στις δυο εκδοχές που προβάλει σήμερα το καθεστώς, είτε εκείνη του «φιλελευθερισμού» της Δεξιάς, είτε του κρατισμού της «Αλλαγής», γιατί και οι δυο, όπως ήδη δείξαμε δεν αποτελούν οποιαδήποτε έξοδο από το καθεστώς της εκμετάλλευσης και της αλλοτρίωσης. Αποσκοπούμε σε μια άλλη κοινωνία χωρίς εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενους, χωρίς διευθυντές και διευθυνόμενους, μια κοινωνία που θα αντικαταστήσει την σημερινή. Αποσκοπούμε σε ένα άλλο μοντέλο ανάπτυξης, ένα μοντέλο όπου το μέτρο της κοινωνίας δεν θα είναι η «ανάπτυξη», η συσσώρευση και το κέρδος αλλά οι ανάγκες των ανθρώπων. Μια κοινωνία που θα αλλάξει τους χώρους παραγωγής και ταυτόχρονα τους χώρους της διαβίωσης, μια κοινωνία χωρίς μόλυνση, χωρίς πλαστικά, χωρίς την κυριαρχία του αυτοκινήτου.
Μια κοινωνία που θα έχει σαν κέντρο της όχι κάποιες εντολές και εξουσίες που έρχονται από τα πάνω αλλά που θα στηρίζονται στον «συνεταιρισμό των παραγωγών», στην αυτοδιαχείριση και την αυτο- διεύθυνση των ανθρώπων.
Δ. Αυτό σημαίνει σήμερα μια πολιτική και μια πάλη που έχει σαν στόχο της άμεσα: Την ριζική μείωση των ωρών δουλειάς και την εναλλαγή των καθηκόντων για να ξεπεραστεί τόσο η ανεργία όσο και για να δοθεί η δυνατότητα της μόρφωσης και της ισότητας σε όλους, την παραχώρηση επιδόματος ανεργίας χωρίς προϋποθέσεις για ανέργους και νέους.
Την κατάργηση των κατασταλτικών μηχανισμών ΜΑΤ και ΜΕΑ, για τον αφοπλισμό της αστυνομίας.
Την δωδεκάμηνη θητεία και το δικαίωμα συνδικαλισμού για τους φαντάρους.
Την πραγματική κατάκτηση ίσων δικαιωμάτων και μισθών από τις γυναίκες.
Την ελεύθερη έκφραση και αυτονομία της νεολαίας.
Μια εξωτερική πολιτική που τραβάει πραγματικά έξω απ’ τους συνασπισμούς, μια πολιτική ενεργού ουδετερότητας πέρα από τις υπερδυνάμεις.
Την αλληλεγγύη και την συμπαράσταση με τα επαναστατικά κινήματα της Ευρώπης και πάρα πέρα όλου του κόσμου σε Ανατολή και Δύση.
Τέλος ένα άλλο μοντέλο ανάπτυξης της κοινωνίας, όπου αγροτικές και βιομηχανικές δραστηριότητες θα συνδυάζονται, όπου πόλη και χωριό θα τείνουν να πλησιάσουν, και οι αγροτικοί πληθυσμοί θα βγουν από την απομόνωση και την καθυστέρηση.
Και βέβαια όλα αυτά είναι ενδεικτικά μιας κατεύθυνσης και τίποτε άλλο.
ΠΩΣ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΜΙΑ ΤΕΤΟΙΑ ΚΙΝΗΣΗ
Μια τέτοια κίνηση που συγκροτείται με την ευκαιρία των εκλογών είναι προφανές πως δεν έχει εκλογικούς στόχους. Δεν σκοπεύει δηλαδή σε κάποιο άθροισμα ψήφων αλλά στην συμβολή, στην προώθηση και συγκρότηση ενός κινήματος που θα ξεπεράσει σε ένα επίπεδο την πολυδιάσπαση και αναποτελεσματικότητα. Η εκλογική κάθοδος χρησιμοποιώντας ένα βήμα πολιτικής αντιπαράθεσης σε μια στιγμή που οι δυο εναλλακτικές προτάσεις του συστήματος, Δεξιά ή Αλλαγή, έχουν αποδείξει την ανικανότητά τους, χρησιμεύει για την προβολή και την διαμόρφωση ενός άλλου εναλλακτικού οράματος και κινήματος.
Από την άλλη πλευρά βέβαια δεν σημαίνει πως βάζει στόχους μιας γενικευμένης συγκρότησης. Προωθεί μια συμπαράταξη και μια ενοποίηση με βάση την συγκυρία των εκλογών, επιθυμεί και θέλει να την ξεπεράσει, δηλαδή να επιτύχει μονιμότερες συνεργασίες αλλά βέβαια δεν μπορεί να εγγυηθεί κάτι τέτοιο. Πάντως το ίδιο το γεγονός μιας εκλογικής καθόδου που πραγματοποιεί μια ευρύτερη συμπαράταξη δημιουργεί μονιμότερα αποτελέσματα και θα παίξει ενοποιητικό και προωθητικό ρόλο για την παρέμβασή μας σε όλους τους κοινωνικούς χώρους, ακόμα κι αν δεν επιτύχει μια μόνιμη συμπαράταξη σε όλα τα πεδία.
Η επιλογή της εκλογικής καθόδου στην σημερινή συγκυρία ξεκινάει από την εκτίμηση ότι στις σημερινές συνθήκες δεν υπάρχουν κοινωνικοί αγώνες μιας τέτοιας έκτασης που να μπορούν να στηρίξουν ενοποιητικές διαδικασίες μιας κάποιας εμβέλειας. Αντίθετα μια παρέμβαση στις εκλογές μπορεί ν’ ανοίξει το δρόμο για την προώθηση και συγκρότηση δυνάμεων μέσα στους κοινωνικούς χώρους που θα προωθήσουν τους κοινωνικούς αγώνες που θα έρθουν.
Αυτοί οι στόχοι της εκλογικής καθόδου καθορίζουν και τον ανοικτό και ευρύ χαρακτήρα που θα πρέπει να πάρει. Μια τέτοια συμπαράταξη είναι και πρέπει να είναι ανοικτή σε όλους που θα συμφωνούν στο πολύ γενικό πλαίσιο που θα μπει, ένα γενικό πλαίσιο που να μας διαφοροποιεί σαν μια εναλλακτική —ως προς τον κυρίαρχο λόγο— επαναστατική —γιατί πιστεύουμε στην ανάγκη της οικοδόμησης μιας νέας κοινωνίας— κίνηση, γιατί βέβαια δεν πρόκειται παρά για μια ευρεία κίνηση.
Αυτή η συμπαράταξη δεν αποκλείει τις διαφορές και τις αντιθέσεις. Αντίθετα κάθε άτομο και ομάδα διατηρεί την αυτονομία του, αλλά συνενώνεται με τους υπόλοιπους σε ορισμένα μίνιμουμ. Αντίστοιχα και το οργανωτικό σχήμα που μπορεί να εκφράσει αυτήν την πραγματικότητα είναι ένα σχήμα πλατύ, που στηρίζεται στην αναζήτηση της ομοφωνίας, μια και έχει προκαταβολικά συμφωνηθεί μια πολύ γενική πλατφόρμα. Ένα οργανωτικό σχήμα που βασίζεται σε επιτροπές κατά πόλη ή περιοχή και συνοικία, ή ακόμα και κατά κλάδο και που παρεμβαίνουν αυτόνομα στο χώρο τους με βάση ένα τέτοιο γενικό πλαίσιο. Αυτές οι επιτροπές συντονίζονται από ένα γενικό συντονιστικό όργανο που αναλαμβάνει το γενικό συντονισμό και προωθεί και την έκδοση κάποιου εντύπου που εκφράζει το σύνολο της κίνησης.
Βέβαια όλα αυτά είναι ενδεικτικά και υπό συζήτηση. Αποτελούν μια προσπάθεια και βέβαια επιδέχονται αλλαγές, προσθήκες ή και ανατροπές.
