Άσπρος καπνός, αλλά όχι ευσταθής λύση

του Σταύρου Λυγερού

δημοσιεύθηκε στα ΕΠΙΚΑΙΡΑ 29/11/2012.

Όπως αναμενόταν, η Σύνοδος του Eurogroup της περασμένης Δευτέρας κατέληξε σ’ ένα συμβιβασμό. Η αντίθεση ανάμεσα στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και στην Ευρωζώνη για τη βιωσιμότη­τα, και πιο συγκεκριμένα για την αναδιάρθρω­ση του ελληνικού δημόσιου χρέους, φαίνεται πως γεφυρώθηκε με την αποδοχή της εκτί­μησης ότι το ύψος του το 2020 θα είναι 124% του ΑΕΠ. Όπως είχε προαναγγελθεί, ο στόχος θα επιτευχθεί με μείωση του επιτοκίου των δανείων προς τις χώρες-μέλη της Ευρωζώνης, με επιστροφή των κερδών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από τα ελληνικά ομό­λογα και με επαναγορά από τη δευτερογενή αγορά των νέων ελληνικών ομολόγων που βρίσκονται στα χέρια ιδιωτών.

Προφανώς και τα τρία αυτά μέτρα είναι θε­τικά και θα επιδράσουν προς την κατεύθυνση μείωσης του ελληνικού δημόσιου χρέους. Δεν είναι, όμως, καθόλου σίγουρο ότι θα προσεγγιστεί ο στόχος του 124%. Οι βασικές παρα­δοχές, πάνω στις οποίες έχει οικοδομηθεί το πρόγραμμα, δεν είναι ρεαλιστικές. Αυτό δεν συνάγεται μόνο από την προϊστορία από τις αλλεπάλληλες διαψεύσεις όλων των μέχρι τώρα προβλέψεων της τρόικας. Συνάγεται και από τις προβλέψεις για την περαιτέρω εξέλιξη της ελληνικής οικονομίας, οι οποίες είναι μάλ­λον υπεραισιόδοξες.

Η πρόβλεψη του προϋπολογισμού για την ύφεση το 2013 είναι 4,5%. Η εφαρμογή του πρό­σφατου πακέτου μέτρων θα αφαιρέσει από την ήδη αφυδατωμένη ενεργό ζήτηση 9,5 δις, γε­γονός που αναμένεται να διατηρήσει την ύφε­ση σε επίπεδα πάνω από το 6,5%. Η εκταμίευση της δόσης θα εξασφαλίσει μόνο μία γερή ανάσα. Δεν αναμένεται να προσκομίσει αξιό­λογη ρευστότητα στην αγορά, επειδή η μερί­δα του λέοντος της δόσης θα διοχετευτεί στη μαύρη τρύπα του τραπεζικού συστήματος.

Δεν είναι, όμως, μόνο αυτό. Τίποτα δεν επι­βεβαιώνει ότι οι περικοπές μισθών και εισο­δημάτων και η ολοένα και μεγαλύτερη φορο­λογία θα οδηγήσουν σε δημοσιονομικό πλε­όνασμα. Το πιθανότερο είναι να προκόψουν δημοσιονομικές αποκλίσεις. Αυτό το γνωρίζει η τρόικα και γι’ αυτό επέβαλε την αυτόματη διόρθωση των δημοσιονομικών αποκλίσεων με νέες περικοπές μισθών – συντάξεων και νέ­ους φόρους. Ούτε κι αυτό, όμως, θα φέρει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, επειδή λειτουργεί ως φαύλος κύκλος. Τα μέτρα διογκώνουν την ύφεση, η οποία προκαλεί δημοσιονομικές αποκλίσεις, οι οποίες με τη σειρά τους επιβάλ­λουν νέα μέτρα και πάλι απ’την αρχή.

Ακόμα, όμως, κι αν παραχθεί πλεόνασμα, αυτό δεν θα χρησιμοποιηθεί για να χρηματο­δοτήσει, αναπτυξιακές πρωτοβουλίες. Όπως προβλέπεται, θα διοχετευτεί, μαζί με τα έσο­δα από τις ιδιωτικοποιήσεις και την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας, στον ειδικό λογαριασμό για την πληρωμή των δανειστών. Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα θα καταδικαστεί σε αναπτυξιακό μαρασμό ή, στην καλύτερη περίπτωση, θα στραφεί σε μια τριτοκοσμικού τύπου ανάπτυξη.

To Eurogroup επαίνεσε την Ελλάδα για την τήρηση των δεσμεύσεών της. Η αλλαγή του κλίματος στην Ευρώπη, όμως, δεν λύνει το πρόβλημα. Το κρίσιμο ερώτημα ήταν και παραμένει: Η ακολουθούμενη πολιτική της μονοδιάστατης λιτότητας, με σκοπό την εσω­τερική υποτίμηση, θα ανατάξει την ελληνική οικονομία ή θα τη βυθίσει σε σπιράλ θανάτου; Το ΔΝΤ, που είχε αναγορεύσει αυτή την πολι­τική σε απόλυτο δόγμα, ομολόγησε επισήμως ότι έκανε λάθος. Σε γενικές γραμμές, την ίδια θέση εκφράζουν πια και πολλοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι.

Η ειρωνεία της υπόθεσης είναι ότι αυτού του είδους οι διαπιστώσεις δεν επηρεάζουν τη στάση που τηρεί η τρόικα έναντι της Αθήνας. Αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή η Ευρωζώνη δεν είναι σε θέση να συμφωνήσει σε μία εναλ­λακτική πολιτική όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά συνολικά για την αντιμετώπιση της κρί­σης του ευρώ. Η αιτία πρέπει να αναζητηθεί στην απροθυμία της Γερμανίας να πληρώσει για τη διάσωση του κοινού νομίσματος, το οποίο τόσο πολύ την ευνόησε εμπορικά την περασμένη δεκαετία.

Η συμφωνία στο Eurogroup τη νύχτα της Δευτέρας προς την Τρίτη δεν σηματοδοτεί το τέλος της διελκυστίνδας που προκάλεσε η αντίθεση ανάμεσα στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και στην Ευρωζώνη αναφορικά με το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους. Πιθανότατα, ο αμερικανικός παράγοντας θα κλιμακώσει την έμμεση αλλά ισχυρή πίεσή του προς τη Γερμα­νία. Την επόμενη φορά, ίσως ενορχηστρώνο­ντας την αντίσταση του ευρωπαϊκού Νότου (και της Γαλλίας) στην εμπνεόμενη από οικονο­μικό εθνικισμό πολιτική του Βερολίνου.