Οι «ηλίθιοι» της Ευρώπης

Του Ράντου Γκολμπάν

Ένα από τα βιβλία που έκανε αίσθηση τον περασμένο χρόνο στη Γερμανία ήταν αυτό του δημοσιογράφου Ντίτερ Ε. Τσίμερ. Ο τίτλος του βιβλίου,  Ist Intelligenz erblich? – Eine Klarstellung (Είναι η ευφυΐα κληρονομική; – Μια διασάφηση) και εκδόθηκε από το γνωστό εκδοτικό οίκο Ρόβολτ. Ο συγγραφέας γεννήθηκε το 1934 και έχει σπουδάσει δημοσιογραφία, πολιτικές επιστήμες και ιστορία. Από το 1959 ως το 1999 διετέλεσε εκδότης της εβδομαδιαίας εφημερίδας Ντι Τσάιτ και μετέπειτα εξειδικεύτηκε στη συγγραφή άρθρων σχετικών με την ψυχολογία, την ιατρική και τη βιολογία. Το εν λόγω βιβλίο πραγματεύεται το ότι η ευφυΐα αποτελεί χαρακτηριστικό μιας ομάδας ή πληθυσμού και πως, για να καταστεί η όποια μόρφωση επωφελής για κάποιο άτομο, πρέπει να ληφθούν υπόψη βιολογικοί παράγοντες που περιγράφονται στη θεωρία του γενετικού ντετερμινισμού. Η ανάλυση του συγγραφέα είναι ένα ψευτοεπιστημονικό ανακάτεμα ασύνδετων στοιχείων, που προέρχονται από μια απίθανη σειρά πηγών, όπως μελέτες του P.I.S.A. (Διεθνές Πρόγραμμα Μαθητικής Αξιολόγησης), σε συνδυασμό με παρανοϊκές αναφορές στον Δαρβίνο και δόσεις θλιβερών αναμνήσεων του ιδίου του συγγραφέα. Ο Τσίμερ διατείνεται ότι τα παιδιά από μουσουλμανικά κράτη, όπως η Βοσνία, ο Λίβανος, το Μαρόκο, το Πακιστάν και η Τουρκία, που συμμετείχαν στη μελέτη του P.I.S.A., υπολείπονται κατά πέντε μονάδες του δείκτη ευφυΐας των παιδιών από τις μη μουσουλμανικές χώρες της Κεντρικής Ευρώπης. Για το συγγραφέα, η χαμηλή βαθμολογία που πέτυχαν τα παιδιά μουσουλμάνων που ζουν στη Γερμανία δεν εξηγείται επαρκώς από το γεγονός ότι είναι μετανάστες, διότι έχουν παρόμοιες επιδόσεις και στις χώρες προέλευσής τους. Η συγκεκριμένη αδυναμία είναι ορατή σε ολόκληρη τη Μεσόγειο και μπορεί να αποδοθεί σε ένα «χάσμα I.Q.» το οποίο παρατηρείται σε μουσουλμάνους και μη, κατοίκους της περιοχής. Ο Τσίμερ ισχυρίζεται ότι το χάσμα ευφυΐας βρίσκεται στο μεγαλύτερό του εύρος στην Αλβανία, τη Βουλγαρία, την Ελλάδα, τη Ρουμανία και τη Σερβία.
Ο συγγραφέας δεν σταματά όμως εκεί. Συνεχίζει να επιδεικνύει την ίδια αλαζονεία απέναντι και σε άλλα έθνη, εξηγώντας πως ο γενετικός παράγοντας δεν είναι δυνατόν να κατασταλεί αποκλειστικά και μόνο μέσω της εκπαίδευσης. Ο Τσίμερ, ως θιασώτης μιας νέας θεωρίας φυλετικής υπεροχής, πιστεύει ότι ο λόγος που η εκπαιδευτική πολιτική έχει αποτύχει στις ΗΠΑ είναι διότι βασίστηκε στην πολιτική ιδέα της ισότητας και αγνόησε παντελώς το βιολογικό παράγοντα. Συνεχίζοντας, υποστηρίζει την απίθανη αντίληψη ότι το γονίδιο της ευφυΐας βρίσκεται εν υπνώσει κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και ενεργοποιείται μόνο μετά την ενηλικίωση. Αυτό εξηγεί το γιατί, με την ενηλικίωση, οι κάτοικοι της «κοιλάδας των ηλιθίων» χάνουν κάθε πλεονέκτημα που κέρδισαν με την εκπαίδευση. Η εμφάνιση, λοιπόν, της άμαξας των ηλιθίων στα Βαλκάνια δεν αποτελεί μοναδικό γεγονός γι’ αυτόν.
Ο Τσίμερ θεωρεί τόσο τον αμερικανικό συμπεριφορισμό, όσο και την κοινωνική-οικονομική «μόδα» της εξάλειψης των κοινωνικών ανισοτήτων, μέσω της εκπαίδευσης, αφελείς και παράλογες τάσεις. Η εκπαιδευτική πολιτική των διαφόρων περιοχών ή εθνών με χαμηλό δείκτη ευφυΐας έχουν θέσει τις βάσεις για μια πραγματική «βιομηχανία εξύψωσης και μόρφωσης» των παιδιών τους η οποία είναι μάταιη, διότι αγνοεί το βιολογικό παράγοντα. Με ασύγκριτη λεπτότητα, ο συγγραφέας οδύρεται για το γεγονός ότι ο βιολογικός καθορισμός δυσφημίστηκε ως θεωρία από τους ναζί. Αν δεν είχε υπάρξει η κατάχρηση της συγκεκριμένης θεωρίας από το ναζιστικό κόμμα, η κοινωνία δεν θα είχε απορρίψει τη βιολογική προσέγγιση στα ζητήματα εκπαίδευσης και πολιτικής!
Το εκπληκτικό είναι ότι το συγκεκριμένο δημοσιογραφικό πόνημα ματαιοδοξίας έχει εγκωμιαστεί, πέραν του δέοντος, από το γερμανικό Τύπο. Η εφημερίδα Φρανκφούρτερ Αλγκεμάινε το αποκάλεσε «μνημειώδες βιβλίο, που αξίζει να διαβαστεί». Η Ντι Τσάιτ συγχαίρει το συγγραφέα, αποκαλώντας τον «αδιάφθορο» και το νεοάρειο έργο του «διαφωτιστικό, μη ιδεολογικό βιβλίο», ενώ μια ακόμη γερμανόγλωσση εφημερίδα, η Μπάσλερ Τσάϊτουνγκ της Ελβετίας, το συστήνει στους αναγνώστες της ως «ένα απαραίτητο επιστημονικό βιβλίο».
Το βιβλίο είναι εξαιρετικά δημοφιλές στη Γερμανία, όπως άλλωστε θα περίμενε κανείς για το έργο ενός από τους πλέον βραβευμένους δημοσιογράφους στη χώρα. Ο Βόλκμαρ Βάις, γνωστός κοινωνιολόγος και γενεαλόγος, ευχαρίστησε δημόσια τον Τσίμερ και τον εκδοτικό οίκο για το θάρρος τους. Δήλωσε μάλιστα πως η δημοσίευση των μέσων όρων ευφυΐας των διαφόρων εθνών ή των Γερμανών και των μη Γερμανών επιτρέπεται από το γερμανικό σύνταγμα. Ο Τσίμερ, σε δήλωσή του, διατείνεται πως δεν κατανοεί το λόγο για τον οποίο τού ασκείται κριτική, καθώς ακόμη και οι Γερμανοί δεν φαίνεται να δυσαρεστούνται από το γεγονός ότι οι κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ είναι εξυπνότεροι απ’ αυτούς.
Αυτό που αποτελεί σίγουρα αξιοπερίεργο είναι το γεγονός ότι κανένα μεγάλο περιοδικό ή εφημερίδα της Γερμανίας δεν έχει κρατήσει κριτική στάση απέναντι στο βιβλίο. Τέτοιου τύπου θεωρήσεις, οι οποίες είναι ικανές να περιορίσουν, επιλεκτικά, την όποια ευρωπαϊκή αναπτυξιακή προοπτική μέσω κάποιου ντικτάτ που βασίζεται στη «χαμηλή ευφυΐα», θυμίζουν σκοτεινές στιγμές στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν της Ευρώπης. Δείχνοντας, πάντως, τη γενναιοδωρία του προς τους λιγότερο προικισμένους Ευρωπαίους, ο Τσίμερ απευθύνει και τα απαραίτητα λόγια παρηγοριάς: «Η ευφυΐα δεν είναι ατομικό, αλλά ομαδικό χαρακτηριστικό». Έτσι, τα συγκεκριμένα άτομα μπορούν να αισθάνονται άνετα μέσα σε μια πανευρωπαϊκή «αλληλεγγύη ηλιθίων», η οποία έχει προκύψει από την αχαλίνωτη φαντασία του χερ Τσίμερ.

Μετάφραση: Dean M.