(επειδή το όραμα ενός καλύτερου αύριο μπορεί και πρέπει να γίνει πραγματικότητα)
Του Τάσου Χατζηαναστασίου (Άρδην τ. 66)
Σε κάθε εποχή, οι κρατούντες σχεδιάζουν και επιχειρούν να επιβάλουν τη δική τους εκπαιδευτική πολιτική, με βάση τις αξίες και τις αρχές τους, καθώς και με βάση την εξάρτησή τους από τις κοινωνικές ομάδες που εκπροσωπούν και που τους ανέδειξαν στην εξουσία. Με βάση τα παραπάνω, καθορίζουν επίσης το περιεχόμενο της παρεχόμενης γνώσης και την κατεύθυνση την οποία θέλουν να έχει η εκπαίδευση. Γιατί, το σχολείο δεν στοχεύει απλώς στην αναπαραγωγή της κοινωνίας, αλλά και στην προετοιμασία των νέων πολιτών, έτσι ώστε αυτοί να προσαρμοστούν, εντασσόμενοι ομαλά στις νέες κοινωνικές συνθήκες, όπως αυτές διαμορφώνονται από τους συσχετισμούς δύναμης μεταξύ των κοινωνικών τάξεων. Το ζήτημα είναι επομένως ποια ομάδα ή κοινωνική συμμαχία έχει κάθε φορά την ηγεμονία και ελέγχει τα κέντρα παιδείας. Το ίδιο ισχύει και για τα κινήματα. Κανένα αίτημα που αφορά την εκπαίδευση δεν μπορεί να είναι ξεκομμένο από την κατεύθυνση την οποία θέλουμε να έχει το ελληνικό σχολείο και, κατ’ επέκταση, την κατεύθυνση που θέλουμε να έχει η χώρα. Με λίγα λόγια, για να έχουμε όραμα σχολείου, πρέπει να έχουμε όραμα κοινωνίας.
Αν επομένως συμφωνούμε πως θέλουμε μια κοινωνία δίκαιη και συνεκτική, ένα κράτος ανεξάρτητο, ασφαλές και όσο το δυνατόν περισσότερο αυτάρκες στο πλαίσιο ενός μοντέλου ήπιας και ισόρροπης ανάπτυξης, με οικονομία στηριγμένη στην παραγωγή αξιών χρήσης, προϊόντων ποιότητας και φιλικών προς το περιβάλλον, με σχέσεις ειρήνης, αλλά και αμοιβαίου σεβασμού με τους γειτονικούς λαούς, μια χώρα που προστατεύει τον φυσικό της πλούτο και αναδεικνύει την πλούσια παράδοσή της αλλά και ζητά να την προσαρμόσει στις σύγχρονες ανάγκες, με πολίτες που διαθέτουν δημοκρατικό αγωνιστικό ήθος και σέβονται τη διαφορετικότητα, κοινωνικά και οικολογικά ευαίσθητους, εγγράμματους και αισθητικά καλλιεργημένους, πατριώτες και διεθνιστές και όχι εθνικιστές και ρατσιστές, αλλά ούτε και συμπλεγματικούς μιμητές δυτικών προτύπων και άβουλους καταναλωτές, κυρίως όμως ανθρώπους ισορροπημένους, με αξίες και ήθος, και εργαζόμενους υπεύθυνους, δημιουργικούς και εργατικούς αλλά και με πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα, τότε μπορούμε (και πρέπει) να διατυπώσουμε και το ανάλογο εκπαιδευτικό πρόγραμμα.
Προτείνουμε λοιπόν ένα εθνικό σχέδιο για την Παιδεία το οποίο: α) θα καθορίζει ένα μίνιμουμ συγκεκριμένων γνώσεων που απαιτούνται για την ολοκλήρωση κάθε βαθμίδας με βάση τους παραπάνω κατευθυντήριους άξονες, β) τους τρόπους διασφάλισης της απόκτησης των γνώσεων αυτών και γ) τη δωρεάν δημόσια παιδεία όχι απλώς χωρίς αποκλεισμούς, αλλά με ενίσχυση των παιδιών των ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων. Η γνώση ως αξία, ως απελευθερωτική δύναμη, αλλά και ως άθλημα παιδείας, καθώς απαιτείται κόπος και προσπάθεια για να αποκτηθεί, βρίσκεται στο κέντρο αυτού του σχεδίου.
1. Πρωτοβάθμια εκπαίδευση
Για το δημοτικό σχολείο, θεωρείται απαραίτητη η γνώση γραφής και ανάγνωσης, των απλών πράξεων της αριθμητικής, της ελληνικής μυθολογίας, των βασικών γεγονότων στην ελληνική ιστορία, η γνωριμία με την Καινή Διαθήκη και βασικών στοιχείων της ελληνικής και παγκόσμιας γεωγραφίας. Αντίθετα, η υπερφόρτωση του ωρολογίου προγράμματος με νέα μαθήματα μάλλον λειτουργεί προς την αντίθετη κατεύθυνση. Το ίδιο ισχύει και με την πολυδιαφημιζόμενη εισαγωγή δεύτερης ξένης γλώσσας. Από την άλλη μεριά, θα πρέπει να ενισχυθούν η φυσική και αισθητική αγωγή (γυμναστική, μουσική, καλλιτεχνικά). Επίσης, να θεσπισθεί το όριο των 20 μαθητών ανά τάξη, με δύο δασκάλους, για να είναι εφικτή η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία.
Εφόσον σκοπός της εκπαίδευσης είναι η εμπέδωση βασικών γνώσεων απ’ όλους, αυτό θα πρέπει να διασφαλίζεται μέσα από τη συνεχή παρακολούθηση της πορείας των μαθητών και τη στήριξη όσων παιδιών υστερούν μορφωτικά, μέσω της ανάπτυξης μορφών αντισταθμιστικής αγωγής. Ο στόχος είναι όλα τα παιδιά που τελειώνουν το δημοτικό να κατέχουν τις βασικές γνώσεις που αναφέρθηκαν πιο πάνω.
2. Δευτεροβάθμια εκπαίδευση
α) Γυμνάσιο
Στο γυμνάσιο, επίσης, θα πρέπει να γίνει αναπροσαρμογή των ωρολογίων προγραμμάτων, έτσι ώστε αυτά να ελαφρύνουν. Η σημερινή κατάσταση με τα εφτάωρα και τα υπερβολικά πολλά αντικείμενα είναι παιδαγωγικά απαράδεκτη. Η λογική είναι: συγκεκριμένες βασικές γνώσεις στο γυμνάσιο, οι οποίες όμως να γίνονται κτήμα όλων. Το περιεχόμενο των μαθημάτων καθώς και τα σχολικά εγχειρίδια να κινούνται στο πλαίσιο των θέσεων και αρχών που περιγράφτηκε πιο πάνω και όχι στο πνεύμα που επιβάλλει σήμερα η παγκοσμιοποίηση και η κυριαρχία του εμπορεύματος, και αποτυπώνεται ανάγλυφα στα νέα βιβλία για το δημοτικό και το γυμνάσιο.
Καταργείται ο αντιπαιδαγωγικός θεσμός της επανάληψης της τάξης σε περίπτωση αποτυχίας και αντικαθίσταται από α) την ένταξη της υποχρεωτικής ενισχυτικής διδασκαλίας στη διάρκεια του σχολικού προγράμματος από μόνιμους εκπαιδευτικούς, β) την επέκταση του θεσμού των θερινών σχολείων (που σήμερα ισχύουν μόνον για ορισμένους μαθητές των ΤΕΕ και με αντικείμενο την… επιχειρηματικότητα), με οργανωμένα μαθήματα, προαιρετικά για όσους μαθητές το επιθυμούν και υποχρεωτικά για όσους έχουν αποτύχει τον Ιούνιο, και γ) τη δυνατότητα επανάληψης της εξέτασης για τον έλεγχο της εμπέδωσης της προβλεπόμενης ύλης. Να υπάρχουν 25 μαθητές ανά τάξη, ενώ κάποιες διδακτικές ώρες να απασχολείται και δεύτερος διδάσκων ώστε να μπορεί να εφαρμοστεί η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία.
3. Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
β) λύκειο και τεχνική/επαγγελματική εκπαίδευση
Σε ό,τι αφορά τη λυκειακή βαθμίδα, αυτή θα πρέπει να παρέχει υψηλού επιπέδου γνώσεις σε μια μεγάλη ποικιλία αντικειμένων που να καλύπτουν τα ενδιαφέροντα των νέων και να εμπεριέχει και τις τεχνικές και επαγγελματικές ειδικότητες. Οι τελευταίες να συνδέονται με την αγορά εργασίας με όρους πραγματικής μαθητείας. Δηλαδή, όχι της εκμετάλλευσης των εφήβων ως επιδοτούμενου προσωπικού, αλλά με επαγγελματικές δραστηριότητες που παράγουν προϊόντα και προσφέρουν υπηρεσίες στην κοινότητα και τη γειτονιά που ανήκει το σχολείο. Π.χ. να λειτουργεί παιδικός σταθμός από τους βοηθούς βρεφονηπιοκόμους, συνεργείο για τα μηχανάκια των μαθητών από τους μηχανολόγους, αγρόκτημα με βιολογικές καλλιέργειες από τον τομέα Φυτικής Παραγωγής κ.λπ. Να δίνεται επομένως η δυνατότητα στον νέο να αποκτήσει πιο εξειδικευμένες θεωρητικές γνώσεις απ’ ό,τι στο γυμνάσιο, π.χ. στα μαθηματικά, στα αρχαία ελληνικά, τη χημεία κ.λπ. αλλά και πρακτικές και τεχνικές δεξιότητες και επαγγελματική πείρα, με τέτοιο τρόπο που και ο ίδιος ο μαθητής να ολοκληρώνεται ως προσωπικότητα και η κοινωνία να ωφελείται. Πολλές κατευθύνσεις επομένως σ’ έναν ενιαίο τύπο λυκείου με κάποιον συμφωνημένο βασικό κορμό μαθημάτων γενικής παιδείας (Νέα ελληνική γλώσσα, ιστορία, μαθηματικά κ.λπ.) αλλά και ξεχωριστοί τύποι λυκείου στις μεγάλες πόλεις (κλασικό, μουσικό, αθλητικό, καλλιτεχνικό, τεχνικό, φυσικών επιστημών κ.λπ.) ώστε ν’ αποφεύγονται τα τεράστια σχολικά συγκροτήματα. Έτσι επιτυγχάνεται: α) Η κοινή εκπαίδευση των νέων χωρίς διακρίσεις και ταξικούς διαχωρισμούς σ’ ένα βασικό πρόγραμμα γενικής παιδείας, β) Η ικανοποίηση των ιδιαίτερων προτιμήσεων και η ανάπτυξη των ξεχωριστών κλίσεων και δεξιοτήτων τους και τέλος γ) Η επανασύνδεση του σχολείου με την κοινωνία και την παραγωγή.
Σε σχέση με το περιεχόμενο της παρεχόμενης γνώσης, ισχύει και εδώ ό,τι και για το γυμνάσιο. Το ίδιο και όσον αφορά την αξιολόγηση των μαθητών: Έλεγχος της πρόσληψης της γνώσης και στήριξη του παιδιού αντί για τη σημερινή αδιέξοδη επιλογή ανάμεσα στον χαριστικό προβιβασμό και την απόρριψη, που οδηγούν ο μεν πρώτος σε αμάθεια και ανευθυνότητα, η δε δεύτερη σε ταξικούς αποκλεισμούς.
Να υπάρχουν 25 μαθητές ανά τάξη, 15 στις κατευθύνσεις και 12 στα εργαστήρια.
Εκπαιδευτικά προγράμματα στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
Το περιεχόμενο και η μεθοδολογία (διερευνητική μέθοδος) των προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, αγωγής υγείας και αγωγής καταναλωτή, καθώς και η διαθεματική διδασκαλία να ενταχθούν στον προγραμματισμό των σχετικών υπαρχόντων μαθημάτων, όχι για να υποκαταστήσουν έτσι την παραδοσιακή διδασκαλία και μάθηση, αλλά για να την εμπλουτίσουν, με έμφαση στην ποιότητα ζωής και το περιβάλλον. Έτσι, τα προγράμματα αυτά, που η υλοποίησή τους σήμερα στηρίζεται στην εθελοντική πρωτοβουλία των διδασκόντων, θα πάψουν να παραμένουν στο περιθώριο της σχολικής ζωής, ούτε όμως, από την άλλη, θα αποτελέσουν ακόμα ένα ξεχωριστό μάθημα που θα επιβαρύνει το σχολικό πρόγραμμα. Π.χ., όταν διδάσκεται η παραγωγή πετρελαίου, βενζίνης, κ.λπ. στη χημεία, να υπάρχει ξεχωριστή ενότητα που να αναφέρεται στο ενεργειακό ζήτημα και τις συνέπειές του στη ζωή στον πλανήτη και οι μαθητές να αναλάβουν σχετική ομαδική εργασία όπως θα έκαναν για κάποιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με αυτό το θέμα. Ίσως μόνον η επιστήμη της οικολογίας να μπορεί να υπάρξει ως ξεχωριστό μάθημα, λόγω της κρισιμότητας του προβλήματος, στη θέση π.χ. της ξεπερασμένης σήμερα οικιακής οικονομίας ή της τεχνολογίας, μαθημάτων που, αν δεν αποκτήσουν περιεχόμενο που να αφορά την ποιότητα ζωής και το περιβάλλον, δεν έχουν να προσφέρουν απολύτως τίποτα.
Θέσπιση απογευματινής ζώνης
Να θεσπιστεί, για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, απογευματινή ζώνη στην οποία θα παρέχονται δωρεάν επιλεγόμενα μαθήματα ξένων γλωσσών, μουσικής, χορού, αθλητικών και καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων, πληροφορικής κ.λπ. από μόνιμους εκπαιδευτικούς, έτσι ώστε η παιδεία να καλύπτει την ολόπλευρη μορφωτική και ψυχοσωματική ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και για να αποσυμφορηθεί το σχολείο από το σημερινό ασφυκτικό ωρολόγιο πρόγραμμα. Στην ίδια ζώνη εντάσσεται και η πρόσθετη διδακτική στήριξη ή αλλιώς το δημόσιο δωρεάν φροντιστήριο. Για τα παιδιά των χωριών, που αδυνατούν να επιστρέψουν το απόγευμα στο αστικό κέντρο όπου βρίσκεται το σχολείο, να υπάρχει η πρόβλεψη χρήσης των αιθουσών του πλησιέστερου δημοτικού σχολείου για τις ανάγκες της απογευματινής ζώνης.
Ολοήμερο Σχολείο
Το ολοήμερο σχολείο λειτουργεί σήμερα περισσότερο ως παιδοφύλαξη, κυρίως για τα μικρότερα παιδιά. Για να καταργηθεί όμως, θα πρέπει οι εργαζόμενοι γονείς να μπορούν να φεύγουν από τη δουλειά τους το μεσημέρι, ώστε να παίρνουν τα παιδιά από το σχολείο και να τρώνε μαζί τους. Θα πρέπει ακόμη ν’ αλλάξουν οι σημερινοί απάνθρωποι ρυθμοί ζωής στην πόλη και ειδικά στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, που αποτρέπουν τη μετακίνηση από και προς την εργασία δύο φορές την ημέρα. Η πρόταση αυτή, επομένως, αφορά τόσο τις συνθήκες ζωής στην πόλη όσο και τις εργασιακές σχέσεις και τα ωράρια που σήμερα τείνουν να επιβάλουν, στον μεσογειακό τρόπο ζωής, το αγγλοσαξονικό ωράριο της εργασίας 9 με 5, που καταργεί την ιεροτελεστία του μεσημεριανού φαγητού για την οικογένεια, καθώς και τη μεσημβρινή ανάπαυση. Στα αστικά κέντρα, θα μπορούσε πάντως, εναλλακτικά, σε άλλα σχολεία να λειτουργεί η απογευματινή ζώνη και σε άλλα, με το ίδιο όμως περιεχόμενο, το ολοήμερο σχολείο. Στην επαρχία, που οι ρυθμοί είναι πιο ανθρώπινοι, οι αποστάσεις μικρότερες, οι οικογένειες διευρυμένες και οι κοινότητες συνεκτικές, η λειτουργία απογευματινής ζώνης ήδη λειτουργεί, μόνο που αφορά τους γονείς που επιλέγουν για τα παιδιά τους τα ιδιαίτερα μαθήματα και τα φροντιστήρια. Η πρότασή μας επομένως καθιστά προσιτές όλες αυτές τις δραστηριότητες, σε όλα τα παιδιά, στο πλαίσιο μιας πραγματικά δημόσιας δωρεάν εκπαίδευσης.
Πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση
Να αποδεσμευτεί οριστικά το λύκειο από τις εξετάσεις για την εισαγωγή στα ΑΕΙ-ΤΕΙ. Η εισαγωγή στα πανεπιστήμια να είναι:
α) Με ελεύθερη εγγραφή όσων έχουν απολυτήριο λυκείου σε σχολές θεωρητικού χαρακτήρα και δεν προϋποθέτουν τη χρήση εργαστηρίων υψηλής τεχνολογίας. Για την αποφυγή της υπερσυγκέντρωσης σπουδαστών στα μεγάλα αστικά κέντρα και την αντίστοιχη δημιουργία κενών θέσεων στα ιδρύματα της επαρχίας, μπορεί να θεσπιστεί είτε η κλήρωση είτε η παροχή κινήτρων για τη φοίτηση στην επαρχία (ειδικό επίδομα, δωρεάν σίτιση, στέγαση, και σύνδεση στο διαδίκτυο, μεταφορές, κ.λπ.).
β) Με εξετάσεις που διενεργούνται τον Σεπτέμβριο σε τέσσερα μαθήματα, ανάλογα με τη σχολή, για συγκεκριμένο αριθμό σχολών υψηλής ειδίκευσης (ιατρική, πολυτεχνικά τμήματα κ.λπ.), ένα από τα οποία είναι οπωσδήποτε η παραγωγή κειμένου (έκθεση). Οι εξετάσεις τελούν υπό την εποπτεία του ΥΠΕΠΘ και οργανώνονται από κοινή επιτροπή αποτελούμενη από εκπαιδευτικούς της λυκειακής βαθμίδας και πανεπιστημιακούς. Το καλοκαίρι να λειτουργεί δωρεάν θερινό σχολείο – φροντιστήριο για τους υποψήφιους φοιτητές/σπουδαστές.
4. Εκπαιδευτικοί Επιλογή Εκπαιδευτικών
Εφόσον ισχύσουν οι προτάσεις μας για ελεύθερη πρόσβαση όλων σε μεγάλο αριθμό σχολών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, προτείνουμε την ίδρυση μονοετούς σχολής Παιδαγωγικής Επιμόρφωσης, που λειτουργεί με ένα παράρτημα σε κάθε Περιφέρεια, με κλειστό αριθμό εισακτέων, με βάση τις ανάγκες κάθε Περιφέρειας. Οι απόφοιτοι της σχολής θα διορίζονται ως μόνιμοι εκπαιδευτικοί. Η εισαγωγή και η αποφοίτηση από τη σχολή να γίνεται με πανελλαδικού χαρακτήρα εξετάσεις. Οι εξετάσεις να διέπονται από ακαδημαϊκά και παιδαγωγικά κριτήρια προκαθορισμένα, μετρήσιμα, σαφή και συγκεκριμένα. Κάθε τελειόφοιτος να δικαιούται να δοκιμαστεί σε όσα αντικείμενα επιθυμεί, κατοχυρώνοντας το δικαίωμα διορισμού και διδασκαλίας σε όσα αντικείμενα επιτυγχάνει, ενώ δεν θα δικαιούται να διδάξει αυτά στα οποία έχει αποτύχει. Π.χ. ο φιλόλογος – απόφοιτος της Σχολής Επιμόρφωσης που απέτυχε στα αρχαία ελληνικά να διορίζεται μεν αλλά να μη δικαιούται να διδάξει το μάθημα αυτό. Να δικαιούται ωστόσο να επαναλάβει την εξέταση σε επόμενη εξεταστική περίοδο. Οι φοιτητές της σχολής να απασχολούνται ως αναπληρωτές με πλήρη εργασιακά δικαιώματα.
Επιμόρφωση
Παροχή εκπαιδευτικών αδειών σε όλους τους εκπαιδευτικούς, όπως ισχύει για τους πανεπιστημιακούς, για την εκπόνηση μεταπτυχιακών σπουδών, την απόκτηση δεύτερου και τρίτου πτυχίου, τη συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα, επιστημονική έρευνα κ.λπ., με πλήρεις αποδοχές.
Περιοδική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών όλων των ειδικοτήτων σε θεωρητικό-επιστημονικό και πρακτικό-διδακτικό επίπεδο, στο πλαίσιο ενός συστηματικού προγράμματος και όχι στο πλαίσιο θεσμών εξυπηρέτησης ημετέρων, όπως είναι τα σημερινά ψευδεπίγραφα ΠΕΚ.
Επέκταση του θεσμού του σχολικού συμβούλου για κάθε ειδικότητα. Να προβλέπεται τουλάχιστον ένας για κάθε κλάδο, σε κάθε νομό, ενώ για τους κλάδους με μεγάλο αριθμό καθηγητών να ορίζονται επιπλέον σύμβουλοι για κάθε 50 εκπαιδευτικούς του ίδιου κλάδου.
5. Κτίρια και υποδομές σχολικών μονάδων
Κάθε σχολική μονάδα πρέπει να διαθέτει και τους ανάλογους χώρους, οι οποίοι είναι οι εξής:
1) Εξοπλισμένες αίθουσες με τα κατάλληλα υλικά και μηχανήματα για κάθε μάθημα, π.χ. αίθουσα μουσικής, ιστορίας, καλλιτεχνικών κ.λπ.
2) Εργαστήρια, π.χ. φυσικής, χημείας, πληροφορικής κ.λπ.
3) Γυμναστήριο
4) Αποδυτήρια με μπάνια και ντουλαπάκια/φοριαμούς για κάθε μαθητή
5) Βιβλιοθήκη με αναγνωστήριο
6) Αίθουσα εκδηλώσεων
7) Αίθουσες καθηγητών, με ξεχωριστό γραφείο και συρτάρια για κάθε διδάσκοντα
8) Ξεχωριστή αίθουσα – γραφείο για τη διεύθυνση
9) Ξεχωριστή αίθουσα συμβούλων και υπευθύνων επαγγελματικού προσανατολισμού, σχολικού ψυχολόγου, κ.λπ.
10) Κτίρια με φωτεινές και άνετες αίθουσες, με θρανία σε διάταξη «Π»,
11) Άνετη αυλή
12) Ασφαλή πρόσβαση
Κυλικεία
Η απόκτηση σωστών διατροφικών συνηθειών από τα παιδιά αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ανατροφής και της εκπαίδευσής τους. Είναι λοιπόν σκόπιμο τα κυλικεία να ελέγχονται αυστηρότερα και συχνότερα για το αν πληρούν τις προϋποθέσεις και τους όρους που έχουν τεθεί, αλλά και να παρέχουν τροφές με υψηλή θρεπτική αξία, όπως βιολογικά προϊόντα, φρούτα και φρέσκους χυμούς, αντί για τις γνωστές λιχουδιές και τις σφολιάτες με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και πολύ χαμηλή έως ανύπαρκτη θρεπτική αξία. Θα μπορούσε ακόμη το κυλικείο να προβάλλει τις τοπικές παραδοσιακές τροφές, γλυκίσματα κ.λπ., στο πλαίσιο ενός συνολικού μόνιμου εκπαιδευτικού προγράμματος που να αφορά την υγιεινή διατροφή.
6. Λειτουργία σχολικών μονάδων ως δημοσίων υπηρεσιών
Μόνιμοι γραμματείς, επιστάτες, καθαρίστριες και φύλακες σε κάθε σχολείο. Η γραμματειακή υποστήριξη είναι απαραίτητη έτσι ώστε το σχολείο να παραμένει ανοιχτό και κατά τους καλοκαιρινούς μήνες για την εξυπηρέτηση του πολίτη, όπως κάθε δημόσια υπηρεσία (για απολυτήρια, πιστοποιητικά, ενδεικτικά, βεβαιώσεις, γνήσια φωτοαντίγραφα κ.λπ.). Επίσης, απαλλάσσεται ο εκπαιδευτικός από κάθε γραφειοκρατική απασχόληση (απουσίες, πρακτικά, μητρώα, καταχωρίσεις κ.λπ.) για να μπορεί να αξιοποιήσει τον χρόνο παραμονής του στο σχολείο, πέραν της διδασκαλίας, σε μόνιμες και τακτικές παιδαγωγικές συνεδριάσεις.
Ελεύθερη χρήση των σχολικών χώρων (βιβλιοθήκη, αθλητικές εγκαταστάσεις κ.λπ.) από την κοινότητα και τη γειτονιά, σε ώρες και μέρες που δεν γίνονται μαθήματα, με την προϋπόθεση ότι οι δραστηριότητες αυτές δεν εντάσσονται στη λογική της αγοράς και του εμπορεύματος. Η ευθύνη ωστόσο διαχείρισης των χώρων παραμένει στον σύλλογο διδασκόντων.
Εννοείται πως η παραπάνω πρόταση αποτελεί βάση συζήτησης στο πλαίσιο ενός απελευθερωτικού κινήματος που στοχεύει στο τρίπτυχο: Οικολογία, κοινωνική δικαιοσύνη, εθνική ανεξαρτησία. Αυτό σημαίνει πως μπορεί να συζητηθεί οποιαδήποτε επιμέρους ιδέα ή αίτημα της πρότασης, όχι όμως και η συνολική κατεύθυνση και φιλοσοφία της.
Κυπαρισσία, Αύγουστος 2007
