Αξίζουν την προσοχή μας
Του Δημήτρη Μπούσμπουρα από την Ρήξη φ. 145
Πολύ συχνά βλέπουμε έναν λόφο με άμμο ή εκτάσεις με άμμο πίσω από την ακτή με λίγα φυτά ή θάμνους. Θεωρούμε ότι είναι ένας σχηματισμός όπου μπορούμε να παίξουμε, να κατασκηνώσουμε ανοίγοντας λίγο τους θάμνους, να ανέβουμε με τις μηχανές, να παρκάρουμε το αυτοκίνητο. Η ζημιά που θα κάνουμε μπορεί να είναι πολύ μεγάλη καθώς είναι ευαίσθητα οικοσυστήματα. Οι αμμοθίνες είναι δυναμικά και ευαίσθητα οικοσυστήματα.
Δύο χαρακτηριστικά φυτά
Η αμμόφιλα (Ammophila arenaria) είναι πολυετές φυτό και αναπτύσσει μεγάλου μήκους και βάθους ρίζωμα. Αυτό το κάνει ικανό να ακολουθεί τις μεταβολές σε μέγεθος και σχήμα των αμμοθινών και να δικτυώνει εσωτερικά τους αμμώδεις λοφίσκους, πετυχαίνοντας το πρώτο σημαντικό βήμα στη διαδικασία σταθεροποίησης. Ο κρίνος της θάλασσας (Pancratium maritimum) διαθέτει υπόγειο βολβό και εμφανίζεται σποραδικά σε ομάδες στις αμμοθίνες. Ο σπόρος είναι ελαφρύς και μπορεί να μεταφέρεται με τον άνεμο και να επιπλέει στην θάλασσα, ώστε να μεταφερθεί και σε άλλες περιοχές. Απαγορεύεται να κόβεται.
Η δομή των αμμοθινών
Οι αμμοθίνες μπορούν να έχουν πολλές διαφορετικές μορφές και αυτό εξαρτάται από τις συνθήκες στην θάλασσα και στην χέρσο. Ακολουθεί μια σύντομη περιγραφή:
Πίσω από την ζώνη που φτάνει το κύμα αναπτύσσονται οι «υποτυπώδεις κινούμενες θίνες» με χαλαρό αμμώδες υπόστρωμα και λίγη βλάστηση. Τα χαρακτηριστικά είδη φυτών είναι η αμμόφιλα και ο απειλούμενος με εξαφάνιση κρίνος της θάλασσας.
Εσωτερικά προς την ξηρά αναπτύσσονται οι «ψηλές κινούμενες θίνες με αμμόφιλα» που ξεπερνούν μερικές φορές τα 10 μέτρα ύψος. Η αμμόφιλα καταλαμβάνει την κορυφή των αμμοθινών.
Οι «σταθερές θίνες με ποώδη βλάστηση» είναι σταθεροποιημένες αμμοθίνες, που διαδέχονται τις κινούμενες προς την κατεύθυνση της χέρσου. Η σταθεροποίηση των αυτών των θινών επιτυγχάνεται με την εγκατάσταση μόνιμου φυτοκαλύμματος από ποώδη φυτά, βρύα και λειχήνες, τα οποία προσφέρουν την οργανική ουσία, που βελτιώνει τη συνεκτικότητα του εδάφους.
Στις αμμοθίνες συχνά αναπτύσσονται και άλλοι τύποι βλάστησης που μπορεί να περιλαμβάνει και θάμνους, όπως πχ στην Λακωνία στην Ελαφόνησο και μπροστά από την λιμνοθάλασσα Στρογγύλη αντί για τον προηγούμενο τύπο κυριαρχούν οι «Λόχμες των παραλίων με άρκευθους (κέδρα)». Στην Λακωνία το κυρίαρχο είδος είναι το θαλασσόκεδρο Juniperus oxycedrus ssp. macrocarpa που είναι από τα πιο σπάνια του Αιγαίου και της Μεσογείου.
Όταν η βλάστηση των αμμοθινών καταστραφεί ή διασπαστεί τοπικά με ανθρώπινη επέμβαση ο άνεμος παρασύρει την άμμο σε μεγάλες ποσότητες και σκεπάζει αγρούς, λιβάδια ή υγροτόπους. Για την προστασία τους θα πρέπει να τις αφήνουμε ανέγγιχτες. Μια σωστή πρακτική θα ήταν η πρόσβαση προς την ακτή να περιορίζεται σε ένα μόνο μονοπάτι.
Για τα πουλιά που φωλιάζουν στις αμμώδεις παραλίες
Στις αμμώδεις παραλίες, ειδικά όταν βρίσκονται κοντά σε υγροτοπικές ζώνες, φωλιάζουν πουλιά. Όπως οι θαλάσσιες χελώνες και οι φώκιες, που τις έχουμε εξορίσει πλέον από τις ακτές, έχουν και τα πουλιά πρόβλημα από την αύξηση της ανθρώπινης παρουσίας στις ακτές.
Τα τυπικά πουλιά των ακτών είναι οι θαλασσοσφυριχτές και σπανιότερα οι αμμοσφυριχτές και οι ποταμοσφυριχτές, που θα τους δούμε κυρίως κατά την μετανάστευση. Ο αμμοσφρυριχτής φωλιάζει σε ορισμένες ακτές στην Ελλάδα κοντά σε υγροτόπους, ενώ ο ποταμοσφυριχτής φωλιάζει σε αμμώδη τμήματα των ποταμών.
Τα πουλιά αυτά κάνουν τα αυγά τους στο έδαφος. Όταν πλησιάσει κάποιος θηρευτής φεύγουν από τις φωλιές και κινούνται κάπου κοντά, προσπαθώντας να τον παραπλανήσουν. Το ίδιο κάνουν και με τον άνθρωπο. Τα αυγά δεν φαίνονται και υπάρχει κίνδυνος να τα πατήσουμε. Οι νεοσσοί μόλις εκκολαφθούν είναι σε θέση να περπατήσουν αμέσως, αλλά είναι ευάλωτοι χωρίς την προσοχή των γονιών τους.
Ας προσέχουμε στις ακτές όταν είμαστε κοντά σε αμμοθίνες ή κοντά σε υγρότοπο. Δεν πρέπει να κινούμαστε με αυτοκίνητα, μηχανές ή και με τα πόδια προς τις περιοχές που έχει υγροτόπους πίσω από την ακτή. Υπάρχει ο κίνδυνος να πατήσουμε φωλιές με αυγά στο έδαφος χωρίς καν να το αντιληφθούμε ή να ενοχλήσουμε και να μείνουν τα αυγά εκτεθειμένα στον ήλιο ή να εγκαταλειφθούν οι νεοσσοί εκτεθειμένοι σε θηρευτές. Τα σκυλιά επίσης μπορεί να δημιουργήσουν σοβαρό πρόβλημα. Πρέπει να τα έχουμε δεμένα, ειδικά αν υπάρχει υγροτοπική έκταση κοντά.
Μένουμε μακριά όταν θα δούμε ένα από αυτά τα πουλιά. Φωτογραφίες μπορούμε να βγάλουμε μόνο με τηλεφακό. Δεν πλησιάζουμε περισσότερο από 50 μέτρα από το πουλί και δεν μπαίνουμε σε παρόμοιο βιότοπο με αυτό που το είδαμε. Το σωστότερο μέτρο είναι η εξ αρχής απαγόρευση της πρόσβασης.
