Ώδινεν όρος και έτεκεν μυν

Prime Minister of Greece and President of New Democracy party, Kyriakos Mitsotakis, meets with the Minister for Education, Research and Religious Affairs, Niki Kerameus, in Athens, July 12, 2019 / Συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, με την Υπουργό Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Νίκη Κεραμέως, στην Αθήνα, 12 Ιουλίου, 2019

Πρώτες σκέψεις πάνω στο έργο της κυβέρνησης στην Παιδεία

Του Τασου Χατζηαναστασίου* από την Ρήξη φ. 154

Τα πρώτα δείγματα γραφής της νέας υπουργού Παιδείας, σε ό,τι αφορά τουλάχιστον τα σχολεία, είναι μάλλον απογοητευτικά. Πρώτα πρώτα, η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, όπως εξάλλου έκαναν και οι προτάτοχοί της όλα τα προηγούμενα χρόνια εδώ και δεκαετίες, δεν φαίνεται να αντιλαμβάνεται την ουσία του ρόλου ενός εκπαιδευτικού συστήματος: το πώς θα μαθαίνουν τα παιδιά γράμματα και πώς θα διαπλάθονται υγιείς, ψυχικά και σωματικά, δημιουργικοί, με οικολογικές ευαισθησίες και χρηστοί δημοκρατικοί πολίτες που αγαπούν τον τόπο τους, την ιστορία και τον πολιτισμό του. Αυτό έπρεπε να αποτελεί το πρώτο μέλημα κάθε κυβέρνησης και κάθε υπουργού Παιδείας. Όλα τα υπόλοιπα οφείλουν να υπηρετούν αυτόν τον σκοπό και όλοι οι παράγοντες: ηγεσία, διευθυντές, διδάσκοντες, διδασκόμενοι, γονείς, έχοντας αντιληφθεί τον σκοπό αυτό να εργάζονται για την επίτευξή του. Αυτό πρακτικά σημαίνει, στο γνωστικό τουλάχιστον επίπεδο, ότι ορίζονται συγκεκριμένοι εθνικοί στόχοι για κάθε βαθμίδα της εκπαίδευσης και ότι –το κρισιμότερο– λαμβάνονται όλα εκείνα τα μέτρα προκειμένου κάθε παιδί να τους καλύψει. Οι πλέον προηγμένες εκπαιδευτικά χώρες το έχουν επιτύχει. Είναι επομένως εφικτό να το επιτύχουμε κι εμείς.
Περιμέναμε δηλαδή να ληφθούν μέτρα που να εγγυώνται ότι τα παιδιά θα αποφοιτούν από το δημοτικό έχοντας κατακτήσει βασικές γνώσεις και δεξιότητες στη Νεοελληνική Γλώσσα και τα Μαθηματικά. Να πάψει επιτέλους το φαινόμενο να φτάνουν παιδιά έως το λύκειο που δεν μπορούν ούτε ανάγνωση να κάνουν καλά καλά, δεν μπορούν να εκφραστούν στοιχειωδώς και δεν γνωρίζουν να κάνουν διαίρεση. Δεν συζητάμε να μπορούν, όπως θα έπρεπε, να έχουν αφομοιώσει τη χρονολογική διαδοχή των σημαντικότερων ιστορικών περιόδων της παγκόσμιας και ελληνικής ιστορίας, ούτε να έχουν στοιχειώδεις γνώσεις γεωγραφίας.
Αντίστοιχα στο γυμνάσιο, η επικράτηση σταδιακά της αντίληψης ότι τα παιδιά μπορούν να μαθαίνουν μόνα τους (sic), δηλαδή να μαθαίνουν μόνον όσα προέρχονται από το κατάλληλο πνευματικό και μορφωτικό οικογενειακό περιβάλλον, οδήγησε στην κατάργηση των τελικών ανακεφαλαιωτικών εξετάσεων για τα περισσότερα μαθήματα. Η λογική του να «μη ζορίζουμε τα παιδιά» επιβλήθηκε εις βάρος της μέριμνας να μορφώνονται κυρίως τα παιδιά που στηρίζονται αποκλειστικά στο σχολείο για να μορφωθούν. Να καταργήσουμε τις εξετάσεις, σύμφωνοι, αλλά να τις αντικαταστήσουμε με άλλα εργαλεία ελέγχου της εμπέδωσης της γνώσης και με τη θέσπιση αποτελεσματικών θεσμών αντισταθμιστικής αγωγής, που διασφαλίζουν ότι κάθε παιδί απολαμβάνει, όπως δικαιούται, το μορφωτικό αγαθό. Ούτε σ’ αυτή την κατεύθυνση έχει προβλεφθεί κάποιο μέτρο. Τα παιδιά προχωρούν (sic) ακώλυτα σ’ ένα σχολείο στο οποίο προτεραιότητα δεν αποτελεί η μόρφωσή τους αλλά η «δημιουργική (ο Θεός να την κάνει) απασχόλησή» τους), δηλαδή οι λογικές της παιδοφύλαξης μεταφέρονται σταδιακά από την προσχολική ηλικία ως την εφηβική για να αποφοιτήσουν από το λύκειο με άριστα.
Σε ό,τι, τέλος, αφορά το λύκειο, κι εδώ οι πρωτοβουλίες της νέας κυβέρνησης μόνον αισιοδοξία δεν προκαλούν. Η προηγούμενη κυβέρνηση πήρε την πρωτοφανή πρωτοβουλία, λες και προοριζόταν να κυβερνήσει άλλα σαράντα χρόνια, να νομοθετήσει λίγες εβδομάδες πριν τις εκλογές αλλάζοντας άρδην τη μορφή του λυκείου και τον τρόπο εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η ΝΔ, σωστά, δεν ψήφισε εκείνο το νομοσχέδιο που κατατέθηκε μέσα στη Μεγάλη Εβδομάδα. Εσφαλμένα και εντελώς ανεξήγητα, ωστόσο, δεν κατάργησε έναν νόμο που δεν είχε προλάβει να εφαρμοστεί! Ούτε προέβη έστω σε κάποιες διορθωτικές κινήσεις, που να δείχνουν ότι αντιλαμβάνεται την ουσία της εκπαίδευσης. Η επαναφορά των Λατινικών, που καταργήθηκαν με τον νόμο Γαβρόγλου, παραπέμφθηκε στο απώτερο μέλλον, διατηρείται η κατάργηση της διδασκαλίας της Ιστορίας και των Μαθηματικών Γενικής Παιδείας στην Γ΄ Λυκείου κι αντί να αποσαφηνίσει, υποβάθμισε, καθιστώντας περίπου ακατανόητες τις απαιτήσεις που αφορούν τη Νεοελληνική Λογοτεχνία κατά τη συνεξέτασή της με τη Νεοελληνική Γλώσσα στις πανελλήνιες εξετάσεις.
Αφήνουμε κατά μέρος την αγνόηση της προϋπηρεσίας της προηγούμενης σχολικής χρονιάς για τους αναπληρωτές δασκάλους και καθηγητές για τον φετινό τους διορισμό. Πρόκειται για καταφανέστατη αδικία που αποκαλύπτει, τουλάχιστον, έναν διοικητικό μηχανισμό ανέτοιμο και δυσλειτουργικό, κάτι αδικαιολόγητο την εποχή των νέων τεχνολογιών.
Κοντολογίς, τα πρώτα δείγματα του υπουργείου Παιδείας φανερώνουν αφενός ατολμία, αφετέρου αδυναμία, αν όχι άγνοια και απροθυμία, να αντιμετωπιστούν τα καίρια προβλήματα στην εκπαίδευση. Εύχομαι ειλικρινά και ολόψυχα να διαψευστώ και να έχουμε μεσοπρόθεσμα έστω κάποια μέτρα που να δείχνουν ότι η νέα ηγεσία έχει αντιληφθεί τα προβλήματα και είναι αποφασισμένη να τα αντιμετωπίσει προς τη σωστή κατεύθυνση, δηλαδή προς όφελος του λαού και του τόπου, όπως λέγαμε παλιά.

* εκπαιδευτικός