Του Βασίλη Στοϊλόπουλου
Ι. Σαν σήμερα (σ.σ. χθες), την 1η Σεπτεμβρίου 1939, η εθνικοσοσιαλιστική Γερμανία ξεκίνησε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με τα γνωστά καταστροφικά αποτελέσματα για όλη την ανθρωπότητα. Ανάμεσα στα εκατομμύρια θύματα του ναζισμού και η 17χρονη Ελληνίδα Παναγιώτα Σταθοπούλου, η οποία καταπλακώθηκε από γερμανικό τανκ στη διάρκεια της αιματηρής διαδήλωσης στην Αθήνα τον Ιούλιο του 1943 για να μην επεκταθεί η βουλγαρική ζώνη κατοχής σε ολόκληρη τη Μακεδονία και Θράκη.
Τις συγκλονιστικές στιγμές αυτής της μαχητικής διαδήλωσης τριακοσίων χιλιάδων Ελλήνων εν μέσω βάναυσης κατοχής, με μόνο όπλο το θάρρος και τις αγνές ψυχές τους, περιγράφει ο Ηλίας Βενέζης στο διήγημά του «22 Ιουλίου 1943»: «Στην κορυφή του κύματος μια ασπρογάλανη σημαία ξεδιπλώθηκε τότε. Κυμάτισε στο λίγο αγέρα, κυμάτισαν και τα μαλλιά του κοριτσιού που τη σήκωνε στα χέρια του. Προχωρούσε με σταθερό βήμα, ξαναμμένη και περήφανη, και πλάι της βάδιζε ο φίλος της. Τραγουδούσαν τον Ύμνο στην Ελευθερία και βάδιζαν…».
ΙΙ. Σήμερα, στην οδό Βαλτινών στου Γκύζη, ακριβώς εκεί που αρχίζει το μικρό άλσος της Σχολής Ευελπίδων, βρίσκεται μια απλή αναμνηστική πλάκα με το όνομά της άγνωστης ηρωίδας επονήτισσας, μέσα στα σκουπίδια (φωτό). Χωρίς τη στοιχειώδη φροντίδα, χωρίς κανένας περαστικός να δίνει σημασία, χωρίς κάποιο στεφάνι. Μια σχεδόν περιφρονημένη ηρωίδα. Όπως ταιριάζει άλλωστε στην επιβαλλόμενη αντιηρωική εποχή μας, στον κατήφορο της «παιδείας» μας, στα καμμένα «μάρμαρα» του αρχαίου πολιτισμού μας, στον εφησυχασμό του εξατομικισμού μας, στην συνεχιζόμενη παρακμή μας.
Και όμως. Με το ηρωικό θάνατο της Σταθοπούλου και των άλλων 30 Ελλήνων, κυρίως νέων, εκείνης της αντικατοχικής διαδήλωσης, τελικά ούτε οι Βούλγαροι έφτασαν μέχρι τη Θεσσαλία, ούτε χιλιάδες γερμανικού στρατού έφυγαν από την Ελλάδα για το ανατολικό μέτωπο.
Όντως,
«… παράξενο πώς χαμηλώνουν / όλα τριγύρω κάθε τόσο
εδώ διαβαίνουν και θερίζουν / χιλιάδες άρματα δρεπανηφόρα.»
(Γ. Σεφέρης, «Ο γυρισμός του ξενιτεμένου»)
