του Σ. Δημόπουλου, από το Άρδην τ. 35, Απρίλιος 2002
Έγινε και αυτό! Ενα πραξικόπημα, απ’ αυτά που στη Λατινική Αμερική δίνουν την εντύπωση ότι γίνονται με καρμπόν, απέτυχε. Και μάλιστα εξαιτίας της μαζικής λαϊκής παρέμβασης. Και αναφερόμαστε στη Βενεζουέλα και στον ηγέτη της Ούγο Τσάβες.
0 Τσάβες έχει κατορθώσει τα τελευταία χρόνια να φέρει τα πάνω κάτω όχι μόνο στη χώρα του αλλά και στη διεθνή κονίστρα:
– Σάρωσε σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις (στις δύο προεδρικές εκλογές του 1998 και του 2000), καθώς και στις βουλευτικές) και διενήργησε δημοψηφίσματα στα οποία η λαϊκή συγκατάθεση υπέρ του ήταν συντριπτική.
– Επέβαλε εθνικό έλεγχο στις πετρελαϊκές επιχειρήσεις της χώρας (τέταρτη χώρα στον κόσμο, με 5% στην παγκόσμια αγορά ή 3,2 εκ. βαρέλια ημερησίως).
– Δημιούργησε σχέσεις με κράτη που βρίσκονται στο μάτι του αμερικανικού κυκλώνα, όπως η Κούβα και το Ιράκ.
– Επεδίωξε στα πλαίσια του ΟΠΕΧ ι Οργανισμός Πετερελαιοο Εξαγωγικών Χωρών) την άνοδο των τιμών του πετρελαίου και υπήρξε ο κινητήρας της ανασυγκρότησης του τα τρία τελευταία χρόνια, που οδήγησε σχεδόν στον τριπλασιασμό των τιμών.
– Περιέκοψε τις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ.
– Εκανε διπλωματικό παιχνίδι με τους Κινέζους και, μετά τις 11 Σεπτεμβρίου. αντιτάχθηκε ανοικτά στην επίθεση των Αμερικανών στο Αφγανιστάν, κατηγορώντας τους ότι “πολεμούν την τρομοκρατία με τρομοκρατία”. Επιπλέον επισκέφτηκε τον Καντάφι,
το Ιράν, την Κούβα και τον Σαντάμ Χου-σεϊν.
Το παράδειγμα του Τσάβες, πέρα από όλα τ’ άλλα, αποτελεί ένα παράδειγμα για τις υπόλοιπες χώρες της Λατινικής Αμερικής. Και όντως, οι ΗΠΑ, ενώ δείχνουν να εδραιώνουν την επικυριαρχία τους σε περιοχές του πλανήτη που είχαν ελάχιστη έως μηδαμινή παρουσία στο παρελθόν, όπως στην ανατολική Ευρώπη και στην Κεντρική Ασία, εμφανίζονται να κλονίζονται στην “αυλή τους”. Από την εποχή του δόγματος Μονρό έως σήμερα, με τα δεκάδες πραξικοπήματα, τις επεμβάσεις, τα εγκλήματα, κατάφεραν να ελέγχουν την περιοχή πλην Λακεδαιμονίων – Κουβανών. Σήμερα, όμως, σε όλες τις χώρες, από την Αργεντινή και την Βραζιλία έως το Μεξικό, το κοινωνικό καζάνι κοχλάζει. Άρα ο Τσάβες έπρεπε να φύγει.
Έτσι λοιπόν η απόπειρα ανατροπής του ήταν θέμα χρόνου. Το χρονικό του προαναγγελθέντος πραξικοπήματος αρχίζει να ξετυλίγεται μπροστά μας από τις αποκαλύψεις για τις συναντήσεις του Μπους με τους πραξικοπηματίες, μήνες πριν την εκδήλω-σή του. Οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή πρέπει να επέσπευσαν τις κινήσεις των αντιπάλων του Τσάβες και των ξένων καθοδηγητών τους. Η τιμή του πετρελαίου ανηφόριζε καθώς ο Σαντάμ αποφασίζει να περικόψει τις εξαγωγές του μαύρου χρυσού. Τα γεγονότα είναι γνωστά: καταρχήν απεργία συνδικάτων που αντιτίθενται στον Τσάβες, η εκκλησία σιγοντάρει, ακολουθούν διαδηλώσεις της κατσαρόλας, ένα κομμάτι του στρατού να αναλαμβάνει την κατάσταση και όλα τα οχε-τικά. Μόνο τα επεισόδια που σημειώ-
θηκαν έξω από το προεδρικό μέγαρο και στους δρόμους του Καράκας δεν έχουν ξεκαθαριστεί. Σίγουρα έγιναν συγκρούσεις μεταξύ των υπερασπιστών του Τσάβες και των αντιπάλων του και σε κάποια στιγμή έπεσαν πυροβολισμοί. Νεκροί υπήρξαν και από τις δύο πλευρές. Στη συνέχεια, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχάνων Πέντρο Καρμόνα -και οπαδός της εξόδου της Βενεζουέλας από τον ΟΠΕΧ- ήταν έτοιμος για την ανάληψη των καθηκόντων του. Στο άκουσμα των γεγονότων αυτών, όλοι οι ιδεολογικοί αντίπαλοι της αμερικανικής μονοκρατορίας ετοιμαστήκαμε για μια ακόμη ήττα στη σειρά, στα πλαίσια πάντα της Νέας Τάξης. Ίσως να σκεφτήκαμε ότι κράτησε και πολύ η ελπιδοφόρα παραφωνία…
Όμως η Βενεζουέλα του 2002 δεν είναι Χιλή του 1973 και ο στρατός των λατινο-αμερικανικών χωρών δεν είναι στο σύνολο του πλέον φερέφωνο των Αμερικανών. Το πραξικόπημα εναντίον του πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 12 Απριλίου. Το Σάββατο δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές κατακλύζουν το Καράκας και στο τέλος της ημέρας φαντάροι που ενώνονται με το πλήθος καταλαμβάνουν το Προεδρικό Μέγαρο του Μιραφλόρες, ενώ η κυβέρνηση των πραξικοπηματιών δραπέτευε μέσα από μια στοά. Στη στρατιωτική βάση του Μαρακάυ, εκατό χιλιόμετρα δυτικά του Καράκας, η 42η ταξιαρχία αλεξιπτωτιστών με τον στρατηγό Ραούλ Ησαΐας Μπαντουέλ, τίθεται επικεφαλής των στρατιωτικών δυνάμεων που κινητοποιούνται υπέρ του Τσάβες. Το πραξικόπημα έχει αποτύχει μέσα σε δύο ημέρες και, την Κυριακή το πρωί, ο Τσάβες επιστρέ-
φει νικητής από το νησί που τον φυλάκισαν. Ενώ ο λαός, τραγουδώντας τον εθνικό ύμνο της χώρας, τον επευφημεί καθώς εισέρχεται στο προεδρικό μέγαρο.
Αρκετές αναλύσεις στον τύπο, ακόμη και από λεγόμενους προοδευτικούς δημοσιογράφους, μιλούν με υπεροψία για τον ηγέτη της Βενεζουέλας. Λαϊκιστής και πρώην πραξικοπηματίας είναι λέξεις που αιωρούνται στα κενά της αντίληψης του αναγνώστη και δίνουν παραποιημένη εικόνα για χώρες με διαφορετικές παραδόσεις, κοινωνικό υπόβαθρο και ιδιαίτερη εξάρτηση από τον “μεγάλο αδερφό” του βορρά.
Η αλήθεια είναι ότι η επιστροφή Τσάβες ήταν μια μεγάλη ήττα για τις ΗΠΑ και τα καρτέλ του πετρελαίου, η οποία αποσιωπήθηκε συστηματικά από τα ελεγχόμενα και διεφθαρμένα Μέσα Ενημέρωσης. Η εντολή είναι ρητή: η εικόνα δεν πρέπει να διαρραγεί. Η μόνη υπερδύναμη δεν επιτρέπεται να χάνει από κανένα. Οι αγορές βέβαια δεν λαθεύουν, η πτώση Τσάβες έφερε πτώση των τιμών του πετρελαίου και η επαναφορά του άνοδο. Θα λαθεύαμε, όμως, εμείς αν θεωρούσαμε ότι με τη νίκη του ο Τσάβες θα παραμείνει ακλόνητος στην εξουσία. Η αποτυχία δεν θα πτοήσει τους εμπνευστές του πραξικοπήματος.
Αλλά είναι σίγουρο ότι στον επανασχεδιασμό της απόπειρας ο πήχης θα μπει ψηλότερα, ενώ και οι δυνάμεις της λατινοαμερικάνικης αυτονομίας θα έχουν κερδίσει σε ωριμότητα και συσπείρωση.
Σωτήρης Δημόπουλος
