«Το κίνημα Woke είναι μία θρησκεία χωρίς συγχώρεση» -

Από πού προέρχεται ο γουοκισμός και ποια είναι τα θεμέλιά του; Ο Γάλλος φιλόσοφος Jean-François Braunstein που εξετάζει αυτά τα ερωτήματα στο δοκίμιό του «La Religion Woke», συγκρίνει το κίνημα αυτό με την αναβίωση των ευαγγελιστών προτεσταντών, πριν από 200 χρόνια. Κατά τον Braunstein, η woke ιδεολογία έχει αναπτύξει θρησκευτικά χαρακτηριστικά: προσπαθεί ν’ απαντήσει στην έλλειψη μιας ανώτερης αλήθειας που χαρακτηρίζει τη σημερινή μετα-θρησκευτική κοινωνία.

Η επιρροή της woke ιδεολογίας φαίνεται ότι φτάνει σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας. Από την εταιρεία Ντίσνεϊ, που καλεί τους λευκούς υπαλλήλους της να προβληματιστούν σχετικά με τα «λευκά προνόμιά» τους, μέχρι τους ακτιβιστές που καθορίζουν το ακαδημαϊκό περιβάλλον των πανεπιστημίων, κυνηγώντας καθηγητές της «παλιάς σχολής», ή τον πολλαπλασιασμό των μαθημάτων με θέμα τον «αντιρατσισμό».
Ο Braunstein προειδοποιεί: «Στο όνομα της καταπολέμησης των διακρίσεων, μια νέα πνευματική τρομοκρατία αναδύεται στις δυτικές κοινωνίες». Το κίνημα αυτό ανατρέπει όλα τα συνήθη πλαίσια σκέψης και στόχος του είναι «να αποδομήσει τη δυτική πολιτιστική και επιστημονική κληρονομιά, η οποία κατηγορείται ότι είναι δομικά σεξιστική, ρατσιστική και αποικιοκρατική».

Το Ιερό

Το κίνημα «woke» γεννήθηκε μεν στα αμερικανικά πανεπιστήμια, επεκτείνεται, όμως, ραδγαία στις δυτικές κοινωνίες. Ο Braunstein επισημαίνει ότι η άνοδός του είναι παρόμοια με εκείνη των προτεσταντικών αναβιωτών του 18ου και 19ου αιώνα: «Είναι η πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία που ένα είδος λατρείας γεννιέται στα πανεπιστήμια, με το δικό της όραμα για τον κόσμο, τα δόγματά της, τους οπαδούς της, τα δικαιώματά της και τα οιονεί ιερά κείμενά της».
Παρ’ όλο που οι οπαδοί του κινήματος ισχυρίζονται ότι έχουν εφεύρει μία νέα θεωρία, στην πραγματικότητα δεν συμπεριφέρονται σαν να εργάζονται για έναν καλύτερο κόσμο: «Η θρησκεία τους είναι μια θρησκεία εξαγνισμού και μαγικής σκέψης, όπου η συγχώρεση απουσιάζει».
Κατά τον Braunstein, ο γουοκισμός μοιάζει πολύ με τη χριστιανική αίρεση του γνωστικισμού που αναπτύχθηκε τον 2ο αιώνα: «Το σώμα θεωρούνταν εγγενώς κακό. Το ουτοπικό όραμα του γνωστικισμού για μια καθαρή συνείδηση φανταζόταν μια πραγματικότητα στην οποία το ανθρώπινο πνεύμα θα μπορούσε να είναι εντελώς ελεύθερο από το βάρος του σώματος και της σεξουαλικότητας». Τα ίδια στοιχεία παρατηρούνται και στον γουοκισμό: «Μπορώ να αισθάνομαι σαν άνδρας ή γυναίκα, αλλά και σαν ζώο, σαν ποτάμι. Ωστόσο, μόνο στον διαδικτυακό κόσμο της εικονικής πραγματικότητας μπορείς να αλλάξεις το σώμα σου κατά βούληση. Στην πραγματική ζωή, αν κάνεις κάτι τέτοιο, θα οδηγηθείς σε ένα καταστροφικό μονοπάτι με μη αναστρέψιμες βλάβες».

Η Επιστήμη

Αυτό που ανησυχεί περισσότερο τον Γάλλο φιλόσοφο είναι το ότι η νέα γενιά βομβαρδίζεται παντού από την ιδεολογία του γουοκισμού, ο οποίος σαρώνει τις δυτικές κοινωνίες, χωρίς να μπορεί να αντιμετωπιστεί: «Ο διφορούμενος ρόλος του ακαδημαϊκού κόσμου στην ανάπτυξη του κινήματος αυτού καθιστά την επιστημονική και ορθολογική κριτική του σχεδόν αδύνατη. Κανένα επιχείρημα δεν ασκεί την παραμικρή επίδραση πάνω τους. Μπορούμε να επιχειρήσουμε να τους σταματήσουμε, αλλά όχι και να τους πείσουμε»
Παράλληλα, αναφέρεται σε ένα πείραμα που κατέδειξε ότι η ιδεολογία του woke δεν βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα. Πρόκειται για τους ερευνητές Helen Pluckrose, James Lindsay και Peter Boghossian, οι οποίοι αποκάλυψαν τη διαφθορά που επικρατεί στην έρευνα: Επινόησαν διάφορες εξωφρενικές θεωρίες και προσπάθησαν στη συνέχεια να τις δημοσιεύσουν σε επιστημονικά περιοδικά. Παρά το γεγονός ότι τα άρθρα τους στερούνταν κάθε λογική βάση ή απόδειξη, κατάφεραν εντούτοις να περάσουν από τις κριτικές επιτροπές και να δημοσιευθούν.

Η Καλοσύνη

Το γεγονός ότι ο γουοκισμός απέκτησε τόσο γρήγορα μεγάλη επιρροή στα ανώτερα στρώματα της κοινωνίας, (όπως π.χ. στον πολιτικό στίβο), οφείλεται στο χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στην ελίτ και την κοινωνία. Ο Braunstein αναφέρει τον Αμερικανό κοινωνιολόγο Christopher Lasch, ο οποίος υποστήριζε ήδη από το 1995 ότι: «Οι διανοούμενες τάξεις είναι μοιραία απομακρυσμένες από τη φυσική πλευρά της ζωής. Ζουν σε έναν κόσμο αφαίρεσης και εικόνων σε αντίθεση με την άμεση, απτή πραγματικότητα που βιώνουν οι απλοί άνθρωποι».
Οι αιτίες γι’ αυτό είναι πολλές, εξηγεί ο Braunstein: «Η νεολαία αισθάνεται την ανάγκη να πολεμήσει μια μορφή ‘‘τυραννίας της καλοσύνης’’ με την οποία έχει ανατραφεί ένα μέρος της αμερικανικής νεολαίας των ανώτερων στρωμάτων».
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι το κίνημα woke βασίζεται στο χριστιανικό ιδανικό της συμπόνιας. Ο Braunstein αναγνωρίζει ότι στο υπόβαθρο της woke ιδεολογίας βρίσκεται η έννοια του θύματος που χρειάζεται βοήθεια και κατανόηση: «Αυτές οι ταυτοτικές ιδεολογίες λειτουργούν επειδή στις μέρες μας όλοι θέλουν να είναι θύματα και αυτό έχει γίνει πλέον σημείο αναφοράς. Ταυτόχρονα, όμως, η συμπόνια που διεκδικούν αυτές οι ιδεολογίες είναι μια τρελή συμπόνια, αποκομμένη από την πραγματικότητα και τη λογική. Δικαιολογεί την ανατροπή όλων των αξιών, καθώς και τις πιο παράλογες πολιτικές επιλογές».