Τουλάχιστον τρία μεγάλα αμερικανικά δίκτυα (CNN, NBC, NBS) και μία εταιρεία δορυφορικής αναμετάδοσης τηλεοπτικού υλικού (ΕΒU) είχαν κλείσει συμφωνία για αγορά χρόνου σε δορυφόρο αναμετάδοσης για τα μέσα του ερχόμενου Μαρτίου. Ως περιοχή εκπομπής των πλάνων είχαν δηλώσει την Πρίστινα, πρωτεύουσα του Κοσσυφοπεδίου.
Διευκρινίζεται ότι η EBU είναι, ίσως παγκοσμίως, η σημαντικότερη εταιρεία που αναλαμβάνει την αναμετάδοση ζωντανών συνδέσεων και εικόνων από περιοχές του πλανήτη όπου συμβαίνουν μεγάλα γεγονότα. Όσοι έχουν κάνει πολεμικό ρεπορτάζ για τηλεοπτικά μέσα γνωρίζουν πολύ καλά την EBU αφού μαζί με μία αντίστοιχη ισραηλινή διακινούν σχεδόν το σύνολο των τηλεοπτικών ρεπορτάζ που προβάλλονται παγκοσμίως.
Η είδηση αυτή επιβεβαίωνε αυτό που μέχρι τότε σε διπλωματικούς, στρατιωτικούς και δημοσιογραφικούς κύκλους ήταν κοινό μυστικό. Την άνοιξη θα είχαμε πολιτικές εξελίξεις και πιθανότατα νέο ξέσπασμα βίας στο Κόσοβο.
Όλοι γνωρίζουν ότι το 2005 θα αποτελέσει σημείο καμπής για το μέλλον της περιοχής. Είναι η χρονιά που θα ξανασυζητηθεί το μέλλον της ένωσης Σερβίας και Μαυροβουνίου, ενώ οι εξελίξεις δεν θα αφήσουν ανεπηρέαστη ούτε τη Βοσνία, όπου ήδη μεγαλώνουν οι πιέσεις για αλλαγή του καθεστώτος που επέβαλε η Συνθήκη του Ντέυτον, ούτε τα Σκόπια, όπου η εφαρμογή της Συμφωνίας της Αχρίδας μπορεί να δημιουργήσει εντάσεις. Η υποβολή αίτησης ένταξης στην Ε.Ε. από την ηγεσία της ΠΓΔΜ πιθανόν να εντάσσεται στην προσπάθεια να προλάβουν μία τέτοια εξέλιξη.
Ενεργό ηφαίστειο
Στο Κόσοβο, σε αυτό το βαλκανικό «τρίγωνο του Διαβόλου», δραστηριοποιείται πληθώρα κέντρων εξουσίας και δύναμης, συχνά με διαφορετικές επιδιώξεις και συμφέροντα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι ΗΠΑ, η Σερβία και οι υπόλοιπες χώρες της περιοχής, αλλά πάνω απ’ όλα ο αλβανικός παράγοντας εντός και εκτός Αλβανίας.
Σε πολιτικό επίπεδο οι απόψεις που διατυπώνονται είναι από διαφορετικές έως διαμετρικά αντίθετες.
Οι ΗΠΑ
Οι ΗΠΑ εμμέσως πλην σαφώς τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας του Κοσόβου. Το επιχείρημα που προτάσσει ανεπίσημα η αμερικανική πλευρά είναι ότι για να επιτευχθεί σταθερότητα στα Βαλκάνια πρέπει να λυθεί οριστικά το αλβανικό ζήτημα και ο μόνος τρόπος είναι η εθνική χειραφέτηση των αλβανικών μειονοτήτων στα Βαλκάνια.
Ωστόσο, αν και οι ΗΠΑ έχουν ποικιλοτρόπως ενισχύσει και χρησιμοποιήσει τον αλβανικό εθνικισμό, είναι βέβαιο ότι δεν βλέπουν με καλό μάτι τον μεγαλοϊδεατισμό που θέλει την δημιουργία μίας Μεγάλης Αλβανίας. Όσο και αν η υπερδύναμη χρησιμοποιεί τις απανταχού της γης μειονότητες ως μοχλό για την επιβολή της πολιτικής της, άλλο τόσο δεν θα επιτρέψει την δημιουργία ισχυρών εθνικών πόλων, ακόμη και αν αυτοί είναι φιλικά διακείμενοι προς τις ΗΠΑ.
Έτσι εξηγείται εν μέρει και η βιαστική αναγνώριση των Σκοπίων με το όνομα «Μακεδονία». Ενισχύοντας την κυβέρνηση της ΠΓΔΜ, και τη σλαβόφωνη πλειονότητα του κρατιδίου, οι ΗΠΑ εν όψει των επερχόμενων γεγονότων στο Κόσοβο, επιδιώκουν να ελέγξουν και να σταθεροποιήσουν την κατάσταση, περιορίζοντας μία ενδεχόμενη αλυσιδωτή έκρηξη του αλβανικού εθνικισμού στα Σκόπια.
Ο αλβανικός παράγων
Από την άλλη, ο αλβανικός παράγων επιδιώκει τουλάχιστον την ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου, υπό το όραμα μίας συνένωσης όλων των Αλβανών σε ένα ενιαίο κράτος, όσο και αν, σε πολιτικό επίπεδο, η τάση αυτή δεν εκφράζεται στα διεθνή φόρα.
Ήδη από την εποχή του Α΄ Παγκόσμιου Συνεδρίου Αλβανών που πραγματοποιήθηκε στο Κοσσυφοπέδιο στα τέλη 2001, καθορίστηκε ρητά ο στόχος που δεν είναι παρά η κοινή δέσμευση για την «ενοποίηση όλων των αλβανικών περιοχών». (Ελευθεροτυπία, 28/11/2001) Ως απαραίτητα βήματα για την επίτευξη αυτού του στόχου αποφασίστηκαν:
1. Η ανεξαρτητοποίηση του Κοσσυφοπεδίου
2. Η αναβάθμιση του αλβανικού στοιχείου στα Σκόπια και στην Ελλάδα, σε επίπεδο ισοτίμων πολιτών
3. Η αυτονόμηση των Αλβανών του Μαυροβουνίου
Από τότε έχει κυλήσει αρκετό νερό στο αυλάκι και τώρα, όπως μετέδωσε στα τέλη Ιανουαρίου το Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο αρχηγός του αλβανικού εθνικιστικού κόμματος «Εθνική Ενότητα» Ι. Μπεκίρι ανακοίνωσε πρωτοβουλία για την διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την «ένωση όλων των αλβανικών εδαφών».
Μάλιστα, σε συνέντευξη Τύπου που έδωσε στα Τίρανα, ο Μπεκίρι ανακοίνωσε ότι το κόμμα του θα αρχίσει τη διαδικασία για τη συγκέντρωση των 50.000 υπογραφών πολιτών, που απαιτούνται βάσει του αλβανικού Συντάγματος για την κατάθεση του αιτήματος στη Βουλή.
Τις εξελίξεις έχει προαναγγείλει και ο Πρόεδρος του Κοσσυφοπεδίου Ιμπραήμ Ρουγκόβα. «Το 2005 θα είναι η χρονιά των μεγάλων επιτυχιών για τους Αλβανούς», τόνισε στο μήνυμά του για τη νέα χρονιά, επισημαίνοντας ότι το 2004 ήταν επίσης ένα έτος κατά το οποίο συνεχίστηκε η «πρόοδος» της περιοχής.
Όπως γράφει η εφημερίδα «Μπλιτς» του Βελιγραδίου, ο Πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου του Βορείου Κοσόβου Μίλαν Ιβάνοβιτς δήλωσε ότι οι Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου εξακολουθούν να εξοπλίζονται και ότι στους Σέρβους επικρατεί ο φόβος ότι ενδέχεται να επαναληφθούν τα περυσινά επεισόδια.
Ο κ. Ιβάνοβιτς ανέφερε, επίσης, ότι στην κατοχή των Αλβανών υπάρχουν περίπου 460.000 όπλα και ότι αιτία μεγάλων εξεγέρσεων θα μπορούσε να αποτελέσει ενδεχόμενη παραπομπή Αλβανών πολέμαρχων στο δικαστήριο της Χάγης, ίσως και του ιδίου του Πρωθυπουργού του Κοσόβου…
Σε τελευταία έκθεση της αμερικανικής μη κυβερνητικής οργάνωσης International Crisis Group, η κατάσταση περιγράφεται ως έκρυθμη και θεωρείται ότι ο κίνδυνος συγκρούσεων, ακόμη και το ενδεχόμενο πολέμου, είναι πολύ πιθανά. Η έκθεση αναφέρει ότι στο Κόσοβο «η αλβανική πλειοψηφία αναμένει από τη διεθνή κοινότητα να υλοποιήσει αυτή τη χρονιά τις υποσχέσεις της για ανεξαρτησία. Εάν δεν συμβεί αυτό, η αλβανική πλειοψηφία θα δράσει μονομερώς. Η ICG προτείνει ως μόνη λύση τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κράτους, που θα είναι σε θέση να εγγυηθεί τα δικαιώματα των μειονοτήτων».
Την ίδια στιγμή, ο Αμερικανός Δημοκρατικός Γερουσιαστής Τομ Λάντος κατέθεσε στο αμερικανικό Κογκρέσο ψήφισμα υποστήριξης της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου.
Σερβία
Στο Βελιγράδι επικρατεί αμηχανία, σύγχυση και διχογνωμία. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η Σερβία θα επιδιώξει με κάθε τρόπο να διατηρήσει όσο το δυνατόν περισσότερο κάποιου είδους έλεγχο στο Κόσοβο. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι οι Σέρβοι είναι διατεθειμένοι να ανεχθούν ακόμη και παράδοξες καταστάσεις όπως την ουσιαστική ανεξαρτησία με παράλληλη διοικητική υπαγωγή στην Σερβία (στα χαρτιά τουλάχιστον), ελπίζοντας ότι μελλοντικά, και δεδομένης της διεθνούς ρευστότητας, ίσως καταστεί δυνατή η επανάκτηση των εδαφών του Κοσόβου.
Ωστόσο ο υπουργός Εξωτερικών της Σερβίας – Μαυροβουνίου, Βουκ Ντράσκοβιτς είναι σαφής. Σε δηλώσεις του χαρακτηρίζει ως «εντελώς παράνομη και εγκληματική» τυχόν απόφαση που θα οδηγούσε στην ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου. Σύμφωνα με τον κ. Ντράσκοβιτς, το βασικό έγγραφο για το Κοσσυφοπέδιο είναι η Χάρτα των Ηνωμένων Εθνών, η οποία δεν μπορεί να μεταβληθεί. Βάσει της Χάρτας του ΟΗΕ, πρόσθεσε ο κ. Ντράσκοβιτς, «είναι εντελώς αδύνατο, νομικά, να ανακηρύσσονται ανεξάρτητα κράτη εντός της επικράτειας άλλου, διεθνώς αναγνωρισμένου, κράτους – μέλους των Ηνωμένων Εθνών, χωρίς την έγκρισή του».
Ευρωπαϊκή Ένωση
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, αναποφάσιστη και πολιτικά διασπασμένη, δεν φαίνεται να έχει σαφή και ολοκληρωμένη στρατηγική. Μέχρι σήμερα έχει επενδύσει μόνο στην ανοικοδόμηση της περιοχής, μία πολιτική που μάλλον ευνοεί το αλβανικό στοιχείο, χωρίς να ξεκαθαρίζει τις προθέσεις της για το καθεστώς του Κοσόβου.
Μάλιστα, ο Ε. Μπούσεκ, συντονιστής του Συμφώνου Σταθερότητας για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, δήλωσε με σαφήνεια ότι το Κόσοβο είναι μία υπόθεση αμερικανική: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει επίσημη θέση για το μελλοντικό καθεστώς στο Κόσοβο, και η Ουάσιγκτον μάλλον θα αποφασίσει μόνη της για το μέλλον αυτής της σερβικής επαρχίας».
Έτσι οι διεργασίες που σύντομα θα ξεκινήσουν προβλέπονται επώδυνες, δεδομένου ότι δεν υπάρχει διάλογος μεταξύ αλβανικής και σερβικής κοινότητας και οι Σέρβοι εξακολουθούν να απέχουν από τη δημόσια ζωή του Κοσσυφοπεδίου.
Οι ενδείξεις – το ταξίδι
Όποιος ταξιδέψει από την Ελλάδα στο Κόσοβο δεν μπορεί να αποφύγει μία πικρή γεύση. Διασχίζοντας με αυτοκίνητο την επαρχία, ορισμένες συνεχώς επαναλαμβανόμενες εικόνες αρκούν για να αντιληφθεί ακόμη και ο άπειρος παρατηρητής τι ακριβώς συντελείται στην περιοχή.
• Τα λίγα σερβικά σπίτια που υπάρχουν σε αλβανικές γειτονιές είναι περικυκλωμένα με συρματόπλεγμα και φρουρούνται από τεθωρακισμένα οχήματα της KFOR.
• Τα κατεστραμμένα σπίτια είναι ελάχιστα. Οι Αλβανοί για να εκδιώξουν τους κατοίκους τους, γκρεμίζουν τις σκεπές και ανοίγουν τεράστιες τρύπες στους τοίχους. Αυτό το κάνουν για να μην καταστραφεί ο σκελετός του σπιτιού, ώστε να είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί αργότερα από τους ίδιους με χαμηλό κόστος.
• Τα τζαμιά χτίζονται παντού αδιάκοπα, δίπλα σε δεκάδες καμμένες ορθόδοξες εκκλησίες
Ακόμη και για τον απλό ταξιδιώτη είναι προφανές ότι έτσι όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση στο Κόσοβο δεν πρόκειται να διαρκέσει για πολύ. Δεν είναι βιώσιμη.
Ο επίσκοπος Κοσσυφοπεδίου και Μετοχίων Αρτέμιος μιλάει για «εθνοκάθαρση που συντελείται εναντίον των Σέρβων σε περίοδο ειρήνης και υπό την εξουσία του ΟΗΕ και του ΝΑΤΟ, ενός λαού που ζούσε περισσότερο από 1.000 χρόνια στον τόπο του, που είναι η κοιτίδα του πολιτισμού του και μία περιοχή ιερή όπως η Ιερουσαλήμ για άλλους λαούς». Τα στοιχεία που δίνει είναι συνταρακτικά:
Από το 1999 που έληξε ο πόλεμος σκοτώθηκαν πάνω από 1.300 άτομα, ενώ αγνοούνται εκατοντάδες. Πυρπολήθηκαν 70.000 σπίτια Σέρβων, ενώ μέχρι τον περασμένο Μάρτη είχαν πυρποληθεί 115 εκκλησίες και μοναστήρια. Στα περσινά γεγονότα πυρπολήθηκαν άλλες 35 εκκλησίες, 500 σπίτια και 4.000 Σέρβοι εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους. Οι 130.000 Σέρβοι που παραμένουν σε θύλακες, περι-κυκλωμένους από το αλβανικό στοιχείο, είναι εντελώς ανασφαλείς όταν βρεθούν εκτός θυλάκων.
Για τη μη συμμετοχή των Σέρβων στις τελευταίες εκλογές ο επίσκοπος είπε ότι ήταν αναγκαία. Η συμμετοχή τους πάλι, πρόσθεσε, θα σήμαινε μονιμοποίηση της αυθαιρεσίας όπως αυτή που γινόταν κατά την τελευταία τριετία με στόχο την εύνοια των Αλβανών-μουσουλμάνων και την ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου.
Ο Επίσκοπος καταγγέλλει ότι τα νοσοκομεία και η περίθαλψη ελέγχονται απόλυτα από τους Αλβανούς (εκτός ενός σερβικού νοσοκομείου) όπως και η εκπαίδευση, με αποτέλεσμα η παιδεία των σερβόπουλων να γίνεται όπως επί τουρκοκρατίας στα σπίτια ιδιωτών και σε πρόχειρες εγκαταστάσεις. Συμπλήρωσε ότι όλοι οι Σέρβοι έχουν εκδιωχθεί από τα εργοστάσια και τις εταιρείες όπου δούλευαν με αποτέλεσμα να είναι όλοι άνεργοι. Το τελευταίο μέτρο σε βάρος των Σέρβων που ζουν στα χωριά είναι η διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος και η αναγκαστική εγκατάλειψη των εστιών τους αφού εδώ και 30 ημέρες δεν έχουν θέρμανση, φαγητό και όλα τα απολύτως αναγκαία.
Η επερχόμενη κρίση και η Ελλάδα
Όπως είναι φυσικό, η ελληνική εξωτερική πολιτική δεν βλέπει με καλό μάτι ούτε τον αλβανικό μεγαλοϊδεατισμό αλλά ούτε και οποιαδήποτε αλλαγή συνόρων στα Βαλκάνια. Όμως «άλλαι μεν βουλαί ανθρώπων άλλα δε θεοί κελεύουν». Τα γεγονότα τρέχουν, αυτοί που ωθούν τις εξελίξεις βρίσκονται πέραν του Ατλαντικού και η ελληνική εξωτερική πολιτική, από την εποχή του Μιλόσεβιτς, έχει διαγράψει στροφή 180 μοιρών. Η χώρα μας (αυτή η «ισχυρή Ελλάδα», όπως προσπάθησαν να μας πείσουν) τα τελευταία χρόνια είναι ουραγός των εξελίξεων στα Βαλκάνια, ακόμη και αυτών που την αφορούν, όπως απέδειξε η αναγνώριση των Σκοπίων από τις ΗΠΑ.
Έτσι, τη στιγμή που στον βορρά ο αλβανικός παράγοντας μιλάει για τη «Μεγάλη Αλβανία» των 15 εκατ. Αλβανών, εγείροντας επίσημα θέμα Τσαμουριάς (όπως φάνηκε κατά την επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλου στη γειτονική χώρα), και στην ανατολή η ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο αμφισβητείται έμπρακτα, η ελληνική εξωτερική πολιτική, αμήχανη, προσπαθεί αγωνιωδώς απλώς και μόνο να βρει έναν ρόλο. Δηλαδή να μην εξαιρεθεί των εξελίξεων.
