Κίνα: Η κατάρρευση

632

Η κατάρρευση του χρηματιστηρίου της Κίνας: Ανάλυση

8 Ιουλίου 2015
Μετάφραση από την ιστοσελίδα: http://www.vox.com. (Πηγή: εδώ)

Το χρηματιστήριο της Κίνας κατακρημνίζεται τον τελευταίο μήνα, και η κυβέρνηση της χώρας βρίσκεται σε πανικό. Κατά την διάρκεια της προηγούμενης εβδομάδας επιστράτευσε έναν μεγάλο αριθμό έκτακτων μέτρων προσπαθώντας να ανακόψει την διολίσθηση της αγοράς, με πενιχρά αποτελέσματα. Την Τετάρτη 8 Ιουλίου ο Γενικός Δείκτης του χρηματιστηρίου της Σαγκάης έπεσε άλλα 5,9%, ανεβάζοντας τις συνολικές απώλειες στο 32% μέσα σε έναν μόνο μήνα.

Το ερώτημα που τίθεται αφορά στο εάν αυτή η κατάρρευση είναι απλώς μια ασυνήθιστη διόρθωση μετά από έναν χρόνο μεγάλων κερδών, ή αποτελεί τον πρώτο δείκτη βαθύτερων προβλημάτων στην κινεζική οικονομία. Οι μετοχές στο κινέζικο χρηματιστήριο της Κίνας εκτοξεύθηκαν κατά την περυσινή χρονιά, αλλά αυτά τα κέρδη δεν αντικατοπτρίζουν ευρύτερα οικονομικά κέρδη. Αντίθετα, ήταν αποτέλεσμα του γεγονότος ότι ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι επένδυαν στις χρηματαγορές με δανειακά κεφάλαια. Αυτό δημιούργησε αστάθεια, και τον κίνδυνο ότι πολλοί επενδυτές θα υποστούν τεράστιες απώλειες καθώς η αγορά καταρρέει.

Η επένδυση δανειακών κεφαλαίων απαγορεύονταν αυστηρά στην Κίνα, αλλά οι αρχές σταδιακά ήραν τους περιορισμούς από το 2010. Κατά την ίδια περίοδο, οι Κινέζοι βρήκαν πολύ πρωτότυπους τρόπους να παραβιάζουν ακόμα και τους νέους κανόνες. Η κατάρρευση των μετοχών κατά τον προηγούμενο μήνα, προέκυψε από προσπάθειες των κινεζικών αρχών να καταπολεμήσουν αυτές τις μορφές επενδυτικής σπέκουλας. Αλλά κατά την τελευταία εβδομάδα η κυβέρνηση άλλαξε πλεύση προσπαθώντας να επηρεάσει την άνοδο των μετοχών.

Η παρούσα κρίση που αντιμετωπίζει η Κίνα διατηρεί κάποιες αναλογίες με την κατάσταση των ΗΠΑ κατά το 2007. Η αγορά κατακλύστηκε από επίφοβες, και ανεπαρκώς ελεγχόμενες χρηματοπιστωτικές επενδύσεις, δημιουργώντας τον κίνδυνο μιας κατάρρευσης που θα εξαπλωθεί πέραν του χρηματιστηρίου, στην ευρύτερη κινέζικη οικονομία. Ωστόσο, το κινέζικο χρηματιστήριο δεν είναι τόσο μεγάλο σε σχέση με την κινέζικη οικονομία, όπως στις ανεπτυγμένες χώρες, και γι’ αυτό ο πανικός μπορεί να μην εξαπλωθεί σε ολόκληρη την οικονομία.

Οι επενδυτές χρησιμοποίησαν δανεικά κεφάλαια για να ανεβάσουν τις τιμές των μετοχών

Ο Γενικός Δείκτης του Χρηματιστηρίου της Σαγκάης, έπεσε κατά 5,9% την Τετάρτη, στις 3.507 μονάδες (και ανέκαμψε την Πέμπτη 9 Ιουλίου . Σημ. Άρδην). Το επίπεδο στο οποίο κινείται, είναι κατά 32% μικρότερο από το ιστορικό υψηλό της 12 Ιουνίου, των 5.166. Ωστόσο, ο Γενικός Δείκτης παραμένει αυξημένος κατά 70% σε σχέση με πέρυσι, όταν ξεκίνησε η ραγδαία οικονομική άνοδος της χρηματαγοράς.

Η τελευταία άνοδος του χρηματιστηρίου της Κίνας είναι εντελώς διαφορετική από την προηγούμενη. Εκείνη, μεταξύ 2005-2007, συνέπεσε με ταχείς ρυθμούς ανάπτυξης της κινεζικής οικονομίας. Όταν η οικονομία επιβράδυνε το 2008, το χρηματιστήριο την ακολούθησε.

(πηγή: MarketWatch)

Το να βλέπεις μετοχές να ανεβαίνουν σε θετικό οικονομικό κλίμα, και να πέφτουν όταν σημειώνεται επιβράδυνση, δεν είναι κάτι το αξιοσημείωτο. Αλλά δεν είναι αυτό που συνέβη κατά την τελευταία άνοδο, καθώς η στιγμή που ξεκίνησε, στα μέσα του 2014, ήταν στιγμή επιβράδυνσης της κινέζικης οικονομίας.

Ένας από τις κυριότερους λόγους της κούρσας του χρηματιστηρίου ήταν ότι ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι αγόραζαν μετοχές με δανεικά. Αυτή η πρακτική, γνωστή ως «συναλλαγές στα περιθώρια» (trading on margin) ήταν αυστηρά ελεγχόμενη από την κινεζική κυβέρνηση. Αλλά όπως εξηγούν και οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, οι κινέζικες αρχές σταδιακά ήραν αυτούς τους περιορισμούς κατά τα τελευταία πέντε χρόνια.

Οι νέοι κανόνες ακόμα περιλάμβαναν ένα σημαντικό δίχτυ ασφαλείας: μια προϋπόθεση «2 προς 1», η οποία όριζε ότι μόνο το ήμισυ των επενδυόμενων κεφαλαίων μπορούσαν να προέρχονται από δανεισμό. Ο επενδυτής, έπρεπε να προσθέσει το υπόλοιπο των κεφαλαίων από τα δικά του διαθέσιμα. Υπήρχαν επίσης περιορισμοί στο ποιες μετοχές μπορούσες να αγοράσεις, και στην χρονική διάρκεια δανεισμού του κεφαλαίου –κανόνες που σχεδιάστηκαν ώστε να αποτρέψουν την ανεξαλεγκτη εξέλιξη της κερδοσκοπίας.

Οι επενδυτές, όμως, βρήκαν ένα σύνολο δημιουργικών τρόπων (που περιγράφονται λεπτομερώς σε μια έκθεση που δημοσιοποιήθηκε τον Μάιο από την Credit Suisse) ώστε να παρακάμψουν αυτούς τους περιορισμούς. Ως αποτέλεσμα, πολλοί επενδυτές ήταν σε θέση να προβούν σε πιο επισφαλείς τοποθετήσεις απ’ ό,τι επέτρεπαν οι επίσημοι κανόνες.

Έτσι, τα δανεικά κεφάλαια εισήλθαν στην κινέζικη χρηματαγορά μεταξύ του Ιουνίου 2014 και του Ιουνίου 2015, επιτρέποντας στις τιμές των μετοχών να εκτοξευθούν κατά 150%. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου, το ποσό των επενδύσεων που εμπίπτει στις επισήμως υπό περινορισμό «συναλλαγές περιθωρίου» στην κινέζικη χρηματαγορά ανήλθε από τα 403 δισ. γουάν, στα 2,2 τρισ. Και αυτό το μέγεθος δεν λαμβάνει υπόψη του τα τεράστια ποσά που επενδύθηκαν μέσω πλάγιων μεθόδων.

Γιατί η σημερινή Κίνα μοιάζει με τις ΗΠΑ του 2008
Αυτή η πρακτική πραγματοποίησης επενδύσεων με δανεικά κεφάλαια είναι γνωστή ως «μόχλευση», και βρέθηκε στον πυρήνα της χρηματιστηριακής κρίσης του 2008 στις ΗΠΑ. Για παράδειγμα, μεγάλες τράπεζες μόχλευαν τεράστιες τοποθετήσεις στα ενυπόθηκα δάνεια, στηριγμένες σε υπερβολικά αισιόδοξες εκτιμήσεις της κτηματαγοράς. Όταν οι αξίες των ακινήτων άρχισαν να πέφτουν, οι τράπεζες με τις περισσότερες μοχλεύσεις –και το μικρότερο ίδιο κεφάλαιό τους υπό διακινδύνευση– έχασαν ταχύτερα τα χρήματά τους.

Οι επενδυτές στην Κίνα κάνουν επίσης μοχλευμένες τοποθετήσεις, αλλά ο Γιάν Λιάνγκ, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο του Willamette, επισημαίνει μια αξιοσημείωτη διαφορά: Στην Κίνα οι επενδύσεις υψηλότερου ρίσκου πωλούνται κυρίως σε μεμονωμένους επενδυτές και όχι σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

Στις ΗΠΑ, οι επενδύσεις υψηλού ρίσκου πραγματοποιήθηκαν ως επί το πλείστον από μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τα οποία χρεοκόπησαν όταν ανακόπηκε η άνοδος των στεγαστικών αξιών, κι έτσι απαιτήθηκε η διάσωσή τους. Αντίθετα, οι περισσότερες από τις επενδύσεις στην Κίνα πραγματοποιήθηκαν από ατομικούς επενδυτές, που θα απορροφήσουν και το μεγαλύτερο μέρος του κόστους αν οι τοποθετήσεις τους πέσουν έξω.

Αυτό μπορεί να είναι καλά νέα από μια μακρο-οικονομική σκοπιά, επειδή σημαίνει ότι η κατάρρευση είναι λιγότερο πιθανόν να καταστρέψει υπερεκτεθειμένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Αλλά το να έχεις εκατομμύρια μεσοαστών που έχουν απολέσει τις καταθέσεις τους, συνιστά πολιτικό κίνδυνο για το κυβερνών κόμμα της Κίνας.

Και επίσης παραπέμπει σε έναν άλλο παραλληλισμό που είναι ακόμα πιο ανησυχητικός για τους κινέζους αξιωματούχους: Την Αμερική του 1929. Ο Τζέρεμυ Γούρονερ, επισημαίνει ότι η σημερινή Κίνα, όπως και οι ΗΠΑ 90 χρόνια πριν, αστικοποιείται ταχύτατα, ενώ διογκώνεται ραγδαία η μεσαία της τάξη. Κατά το 1920, οι αμερικάνοι μεσοαστοί ανακάλυψαν το «margin trading», εκτοξεύοντας τις χρηματαγορές σε δυσθεώρητα ύψη. Όταν η φούσκα έσκασε, παρήχθη η Μεγάλη Ύφεση.

Οι κινέζικες αρχές προσπάθησαν να χαλιναγωγήσουν την μόχλευση των μετοχικών επενδύσεων

Η μεγάλη άνοδος στις τιμές των μετοχών προκάλεσε συναγερμό στις κινέζικες αρχές, κι έτσι στις αρχές του παρόντος έτους πήραν πρωτοβουλίες ώστε να χαλιναγωγήσουν τις συναλλαγές περιθωρίου και άλλες μορφές μοχλευμένων επενδύσεων. Τον Ιανουάριο αύξησαν το ελάχιστο ποσό κεφαλαίων που απαιτείται ώστε να πραγματοποιηθούν αυτές οι συναλλαγές, ενώ παράλληλα απαγόρευσαν αυτές τις πρακτικές στους πιο πλούσιους επενδυτές.

Τον Απρίλιο, ξεκίνησαν να λαμβάνουν σκληρότερα μέτρα. Τα σκληρότερα μέτρα της κυβέρνησης θεσμοθετήθηκαν στις 12 Ιουνίου, όταν η ρυθμιστική αρχή των κινέζικων επισφαλειών ανακοίνωσε ένα νέο όριο στο συνολικό ποσό δανεισμού που μπορούσαν να πραγματοποιήσουν οι χρηματιστές για να προβούν σε συναλλαγές περιθωρίων, ενώ επανέφεραν τις απαγορεύσεις σε έμμεσες μορφές τέτοιων συναλλαγών μέσω μηχανισμών όπως είναι η «ομπρέλα πίστης». Οι κινέζικες μετοχές συνεχίζουν την πτώση τους, από την στιγμή που ανακοινώθηκαν αυτά τα μέτρα κατά τις 12 Ιουνίου.

Τώρα η κυβέρνηση σπεύδει πανικόβλητη και προσπαθεί να ανακόψει την κατάρρευση των μετοχών

Αυτές οι προσπάθειες περιορισμού της χρηματιστηριακής έκρηξης στην Κίνα φαίνεται ότι λειτούργησαν πολύ καλά για τις προτιμήσεις των κινέζων αξιωματούχων. Τώρα που οι αξίες έχουν καταβαραθρωθεί, η κυβέρνηση προσπαθεί να ανακόψει την πτώση τους.

Την Κυριακή, οι 21 μεγαλύτερες κινέζικες χρηματιστηριακές εταιρείες έβγαλαν μια κοινή ανακοίνωση ζητώντας να τους επιτραπεί η αγορά μετοχών αξίας 120 δισ.$, ώστε να συμβάλουν στην σταθεροποίηση της αγοράς. Οι Κινέζοι χρηματιστές υποσχέθηκαν ότι θα συνεχίζουν να αγοράζουν μετοχές μέχρις ότου ο δείκτης της Σαγκάης να αυξηθεί στις 4.500 μονάδες. Επίσης, 28 ιδιωτικές εταιρείες ακύρωσαν τα σχέδιά τους να θέσουν στην αγορά προσφορές νέων χρεογράφων που θα απομυζούσαν τα κεφάλαια εταιριών ήδη εισηγμένων στο χρηματιστήριο. Υπάρχουν ευρύτατα διαδεδομένες υποψίες ότι αυτές οι κινήσεις πραγματοποιήθηκαν κατ εντολή της κινέζικης κυβέρνησης.

Η Κινέζικη κυβέρνηση τυπώνει χρήματα για να χρηματοδοτήσει τις μοχλευμένες επενδύσεις σε μετοχές. Την Δευτέρα, το κινέζικο περιοδικό για το χρηματιστήριο Caijing μετέδωσε ότι η κυβέρνηση διέταξε το ταμείο κοινωνικής πρόνοιας της χώρας να μην πουλήσει καμία μετοχή σε κινέζικες εταιρίες.

Την Τετάρτη, η κυβέρνηση παρότρυνε τις κρατικές επιχειρήσεις και τους διευθυντές τους να αγοράσουν μετοχές. Επίσης, επέτρεψε στις ασφαλιστικές εταιρείες να αγοράσουν περισσότερα χαρτοφυλάκια και να προσφέρουν περισσότερη πίστη ώστε να βοηθήσουν τον κόσμο να αγοράσουν μετοχές.

Αλλά η αγορά δεν υπάκουσε σε αυτές τις παρεμβάσεις. Ο Βασικός Δείκτης της Σαγκάης έχασε 1,3% την Τρίτη, και ένα πρόσθετο 5,9% την Τετάρτη.

Γιατί όλοι έχουν πανικοβληθεί εντελώς από την χρηματιστηριακή κατάρρευση

Υπό κανονικές συνθήκες, μια χρηματαγορά σε πτώση, δεν είναι σπουδαίο πρόβλημα. Οι μετοχές υποτίθεται ότι αποτελούν επισφαλείς επενδύσεις, και η αγορά βρίσκεται ακόμα σε υψηλότερο επίπεδο απ’ ό,τι ήταν πριν ένα μήνα. Αλλά υπάρχουν μια σειρά λόγουι για τους οποίους η κινεζική κυβέρνηση μπορεί να είναι ιδιαίτερα ανήσυχη για τις πρόσφατες πτώσεις των τιμών.

Ο Λιάνγκ υποστηρίζει ότι περί τους 20 εκατομμύρια Κινέζων άνοιξαν χρηματιστηριακούς λογαριασμούς αυτήν την άνοιξη επειδή «όλοι ήθελαν να πηδήξουν στο τρένο και να τζογάρουν στο χρηματιστήριο». Έτσι, πολλοί από αυτούς άνοιξαν λογαριασμούς συναλλαγών περιθωρίου και πραγματοποιούσαν μοχλευμένες επενδύσεις.

Ο δανεισμός εκτόξευσε τα κέρδη τους καθώς οι αγορές ανέβαιναν. Αλλά με το που άρχισαν να πέφτουν, η μόχλευση επιτάχυνε και τις απώλειές τους. Κάποιος που ήταν αρκετά άτυχος για να αγοράσει μετοχές κατά το ζενίθ της 12ης Ιουνίου, έχει ήδη χάσει το 32% της επένδυσής του. Αλλά κάποιος που αγόρασε στις 12 Ιουνίου με το περιθώριο 2 προς 1, έχει χάσει το 64% της επένδυσής του. Εάν το χρηματιστήριο πέσει άλλο ένα 26%, κάποιος που σύναψε τέτοιες συναλλαγές κατά το ζενίθ της 12ης Ιουνίου, θα έχει εξολοθρευθεί πλήρως.

Σε πολλές περιπτώσεις, οι επισφαλείς επενδύσεις έχουν πραγματοποιηθεί από καθημερινούς ανθρώπους που χρησιμοποιούν τις αποταμιεύσεις τους –και σε ορισμένες από αυτές, έχουν υποθηκεύσει και τα σπίτια τους– προκειμένου να επενδύσουν σε μετοχές. Αυτοί οι αρχάριοι επενδυτές, πολλοί από τους οποίους έχουν περιορισμένο μορφωτικό επίπεδο και ελάχιστη γνώση του χρηματοπιστωτικού παιχνιδιού, μπορεί να εκπλαγούν και να εξοργιστούν αν οι αποταμιεύσεις τους εξανεμιστούν.

Έτσι, αυτή η χρηματιστηριακή κατάρρευση –σε αντίθεση με εκείνην που ξεκίνησε το 2008– μπορούσε να δημιουργήσει μια αναταραχή στην κοινωνική βάση, που θα στραφεί εναντίον των αρχών. Και παρά το γεγονός ότι η Κίνα δεν έχει δημοκρατικό πολίτευμα, η κυβέρνηση αντιμετωπίζει με ιδιαίτερη ευαισθησία την κοινή γνώμη, γιατί γνωρίζει πολύ καλά ότι μια γενικευμένη κοινωνική αναταραχή θα μπορούσε να οδηγήσει σε επανάσταση ή πραξικόπημα.

Ακόμα χειρότερα, τα ίδια επισφαλή χρηματιστηριακά προϊόντα που μόλυναν την χρηματιστηριακή αγορά, χρησιμοποιήθηκαν για να πραγματοποιηθούν επισφαλείς τοποθετήσεις και σε άλλους κλάδους της οικονομίας. Μερικά από τα προϊόντα WMP τοποθέτησαν κεφάλαια σε μοχλευμένες χρηματιστηριακές επενδύσεις, άλλα όμως σε κτηματομεσιστικές σπέκουλες, ή σε εταιρικές κοινοπραξίες. Σε κλίμα οικονομικής ύφεσης, ούτε αυτές οι επενδύσεις δεν θα αποδώσουν, οδηγώντας σε απώλειες κεφαλαίων ακόμα περισσότερους Κινέζους.

Μετάφραση: Γιώργος Ρακκάς