Το άδειασμα του Στουρνάρα από τον Γιούνκερ
Του Σταύρου Χριστακόπουλου, διευθυντή της εφημερίδας ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ από τη Ρήξη φ. 94
Όσο και αν θα ήθελε κάποιος να αισθανθεί λίγο πιο… αισιόδοξος και να συμμεριστεί το «success story» της κυβέρνησης Σαμαρά, καμιά επίσημη ανάλυση δεν του αφήνει περιθώρια. Από τις εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ έως αυτές της Τράπεζας της Ελλάδος και τις εκθέσεις των μερών της τρόικας, κανένας παράγων με λόγο και εγκυρότητα δεν επιτρέπει στους ισχυρισμούς Σαμαρά και Στουρνάρα να σταθούν. Ακόμη περισσότερο δεν το επιτρέπει η οδυνηρή πραγματικότητα της οικονομίας και της κοινωνίας.
Αν όμως οι οικονομικές προβλέψεις δεν βοηθούν καθόλου την απόπειρα ωραιοποίησης του οικονομικού δράματος, ούτε το εμπόριο ελπίδας για το προσεχές διάστημα πατάει γερά στα πόδια του.
Υποτίθεται ότι, αν η κυβέρνηση –έστω και με την καταφανή και εκτεταμένη χρήση της «δημιουργικής» λογιστικής– επιτύχει τους ονομαστικούς στόχους της, τότε θα δικαιούται, βάσει της συμφωνίας του τέλους του 2012, να διεκδικήσει ένα κούρεμα του δημοσίου χρέους επί ζημία και του επίσημου τομέα, δηλαδή της ΕΚΤ και των χωρών της ευρωζώνης – το ΔΝΤ δεν κόβει από τα δικά του δάνεια. Κατόπιν αυτού, η Ελλάδα θα είναι έτοιμη να «βγει στις αγορές» για δανεισμό διακηρύσσοντας το «τέλος των μνημονίων».
Τώρα πώς, ενώ μπήκε υπό τη σκέπη της τρόικας με το μη διαχειρίσιμο επιτόκιο δανεισμού 6,5%, θα βγει να δανειστεί από τις αγορές με ίσο ή και μεγαλύτερο επιτόκιο, αντί για τα δάνεια με 3% της τρόικας, είναι κάτι που δεν θα μας το απαντήσουν οι οικονομικοί φωστήρες της συγκυβέρνησης.
Από την άλλη, όμως, πόσο βάσιμη είναι η προσδοκία ότι η Γερμανία και οι άλλες χώρες της ευρωζώνης θα συναινέσουν σε ένα «κούρεμα» του ελληνικού χρέους με δική τους ζημία χωρίς ανταλλάγματα; Εδώ αξίζει να διαβάσουμε με προσοχή την πρόσφατη συνέντευξη του τέως προέδρου του Γιούρογκρουπ και πρωθυπουργού του Λουξεμβούργου Ζαν Κλοντ Γιούνκερ προς το πρακτορείο MarketNews International και την ελληνική ιστοσελίδα Euro2day. Είναι ίσως η πιο συγκροτημένη και έγκυρη αποδόμηση της κυβερνητικής ρητορείας περί «επιτυχίας» και «κουρέματος».
Είναι δε ακόμη σημαντικότερη επειδή ο Γιούνκερ, κατά γενική ομολογία, χωρίς να έχει επί της ουσίας αποστεί από την πολιτική της Γερμανίας, έχει αποτελέσει τον κατ’ εξοχήν εξισορροπητικό παράγοντα στις διαρκείς πολιτικές πιέσεις και επιθέσεις εναντίον της Ελλάδας καθ’ όλη την προεδρική θητεία του στο Γιούρογκρουπ.
Ο Γιούνκερ αποδομεί…
Λέει λοιπόν ο πολύπειρος πολιτικός, ερωτώμενος αν «πέρασαν τα δύσκολα»:
1. «Έχουμε λόγους να πιστεύουμε ότι σε μερικά χρόνια από τώρα η Ελλάδα θα επιστρέψει στις αγορές». Σε μερικά χρόνια, λοιπόν, και όχι το 2014, όπως υποστηρίζει η κυβέρνηση. Επιπλέον: «Είμαι πραγματικά αισιόδοξος ότι η Ελλάδα θα ξεπεράσει την κρίση, η οποία βρίσκεται στη μέση και όχι στο τέλος». Άνευ σχολίων.
2. Ερωτώμενος για το δημοσιονομικό κενό που βλέπει για το 2015-2016 η Κομισιόν και το αν θα χρειαστούν νέα μέτρα, απαντά: «Δεν το πιστεύω, αν και δεν μπορώ να το αποκλείσω». Ύστερα επικαλείται τα προβλεπόμενα από την Κομισιόν «upside και downside ρίσκα» και αποκαλεί ενδεχόμενες «ευχάριστες εκπλήξεις» τους ισχυρισμούς της κυβέρνησης ότι δεν θα έρθουν νέα μέτρα. Απλώς «εκπλήξεις»…
3. Για το κούρεμα του χρέους, όμως, ο Γιούνκερ είναι εξόχως αποκαλυπτικός: «Περαιτέρω ελάφρυνση δεν είναι στο τραπέζι τώρα. Προειδοποιώ ενάντια σε οποιαδήποτε τέτοια συζήτηση ή προσδοκία. Είναι ένα πολύ ευαίσθητο θέμα και δεν νομίζω ότι είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας ή της ευρωζώνης να διεξάγεται αυτή η συζήτηση τώρα. (…) Είναι ανεύθυνο να δώσουμε ημερομηνία». Τόμπολα. Όχι μόνο η συζήτηση είναι ανεπίκαιρη και ανεύθυνη, αλλά και ο κατάλληλος χρόνος για να ανακινηθεί είναι άγνωστος.
4. Για το ίδιο θέμα, ο Γιούνκερ, ερωτώμενος για την εξαγγελία του διαδόχου του, Γερούν Ντέισελμπλουμ, στην Αθήνα, περί Απριλίου του 2014, επιβεβαιώνει και ενισχύει τις σταθερές επιφυλάξεις μας: «Το νωρίτερο (σ.σ.: για τον Απρίλιο του 2014). Και θα ήμουν πολύ προσεκτικός για δημόσια συζήτηση τώρα, διότι θα δοθεί η εντύπωση στους Έλληνες ότι κάτι θετικό για το χρέος έρχεται τους επόμενους μήνες. Αυτό θα ήταν το λάθος μήνυμα, επειδή θα ξεσήκωνε ερωτήσεις εντός των κοινοβουλίων των ευρωπαϊκών χωρών, που πέρασαν δύσκολα την απόφαση του Δεκεμβρίου του 2012. Η συμβουλή μου είναι να μην ξεκινήσει διαβούλευση για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους. Η Ελλάδα δεν έχει πετύχει ακόμα πρωτογενές πλεόνασμα. Όταν αυτό θα γίνει, τότε να ξεκινήσει και η συζήτηση».
Μόνο που, ακόμη και το πρωτογενές πλεόνασμα, παραμένει ένας πολύ δύσκολος στόχος, ακόμη και με το συστηματικό κυβερνητικό… μαγείρεμα. Χωρίς να υπολογίζουμε τα ανταλλάγματα που κάθε χώρα θα ζητήσει προκειμένου να αποδεχθεί δική της ζημία. Δεκαέξι κοινοβούλια, σε μια ευρωζώνη βουτηγμένη στην κρίση και την ύφεση, είναι πολλά…
5. Εάν η Ελλάδα, αντί κουρέματος χρειαστεί τρίτο δάνειο, η ευρωζώνη θα το δώσει; «Λάβαμε μια απόφαση ότι θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε την Ελλάδα. Δεν είναι μια πρόταση φιλική προς εσάς, αλλά ζωτικής σημασίας για τη συνοχή στην ευρωζώνη. Η δέσμευση είναι ξεκάθαρη: Εάν χρειαστεί, θα γίνει». Παρά το ρίσκο που εμπεριέχει κάθε πρόβλεψη, λοιπόν, θεωρούμε ότι αυτή είναι μια πιθανότητα σαφώς ισχυρότερη του… κουρέματος.
Η… εξώθηση στις αγορές
Στον αντίποδα του Γιούνκερ, ο οποίος αρνείται να προσδιορίσει την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές, η Λαγκάρντ και το ΔΝΤ εξακολουθούν να τη θεωρούν πιθανή το 2014. Όπως όμως πολλές φορές έχουμε εξηγήσει εσχάτως από τις σελίδες του Ποντικιού, η «έξοδος» αυτή είναι απλώς… εξώθηση.
Στην πραγματικότητα η Γερμανία απεχθάνεται κάθε συζήτηση η οποία την υποχρεώνει να συμβάλει οικονομικά στην έξοδο από την κρίση, είτε μιλάμε για μεμονωμένες χώρες είτε, πολύ περισσότερο, για την ευρωζώνη στο σύνολό της. Το δε ΔΝΤ δεν είναι γενικώς διατεθειμένο να δανειοδοτήσει πάλι τη χώρα μας και οι – πανάκριβες – αγορές είναι για όλους μια λύση-αντίδοτο στα… βάσανά τους.
Την τάση αυτή της Γερμανίας επιβεβαιώνουν δύο δεδομένα:
1. Η παράταση της προθεσμίας για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων στην Ισπανία, τη Γαλλία και το Βέλγιο και η έξοδος της Ιταλίας από τη δημοσιονομική επιτήρηση, παρότι όλες αυτές οι χώρες – με την πιθανή εξαίρεση της Γαλλίας, προς το παρόν… – συγκεντρώνουν όλες τις προϋποθέσεις για την επιβολή «μνημονίων». Τα «μνημόνια» όμως είναι ακριβότερα για τη Γερμανία και το ρίσκο της σοβαρότερο όσο μεγαλύτερες είναι οι χώρες και τα χρέη τους.
2. Η διακήρυξη Γερμανών επισήμων, σε όλους τους τόνους και επί πολλούς μήνες – ανάλογα με το… φεγγάρι, το παραδέχεται και ο Στουρνάρας –, ότι η όποια μείωση δεν θα γίνει με ένα καθαρό και άμεσο «κούρεμα» του ονομαστικού χρέους, το οποίο δημιουργεί δεδικασμένο και για άλλες χώρες, αλλά μέσω επιμήκυνσης και μείωσης επιτοκίων. Προφανώς η μείωση των βαρών εξυπηρέτησης του χρέους έχει αρκετή απόσταση από το άμεσο «κούρεμά» του.
Η Γερμανία σαφώς έχει ανάγκη για εξαγορά χρόνου έως ότου ρυθμίσει το πολύ σοβαρότερο θέμα της τραπεζικής ενοποίησης πριν πάει σε «μεγάλες» αποφάσεις. Συνεπώς, ένα ακόμη δάνειο για την Ελλάδα προς κάλυψη χρηματοδοτικών κενών, σε συνδυασμό με επιμήκυνση και μείωση επιτοκίων, προσφέρει χρόνο στη Γερμανία, αλλά καταδικάζει την Ελλάδα σε πολύχρονη καθήλωση.
Τέλος, ως συμπέρασμα, θα επισημάνουμε ότι το «greek success story», παρότι αβάσιμο και πολλαπλώς διαψευδόμενο, θα συνεχίσει να κυριαρχεί στο λόγο της κυβέρνησης. Η τρικομματική συγκυβέρνηση «πουλάει επιτυχία» για να αγοράσει πολιτικό χρόνο. Παρά τους υπόγειους και δημόσιους εκβιασμούς περί κάλπης, κανείς από τους παράγοντες που τη συγκροτούν δεν θέλει εκλογές. Τουλάχιστον όχι πριν εκτονωθεί το κλίμα στην αυτοδιοικητική και την ευρωβουλευτική κάλπη.
Εκτός εάν ο ΣΥΡΙΖΑ, που σήμερα εμφανίζεται τελματωμένος, αποτύχει εντελώς να πείσει ότι αποτελεί εναλλακτική λύση και δημιουργηθεί σαφές πολιτικό και δημοσκοπικό προβάδισμα της Ν.Δ. Σε αυτή την περίπτωση όλα θα είναι ανοιχτά και πιθανά. Οψόμεθα…
