Οι εθνικιστές προσφέρουν σανίδα σωτηρίας στον Erdοgan

849

του Κώστα Ράπτη, από το capital.gr

Την Δευτέρα 3 Αυγούστου πραγματοποιήθηκε ο πέμπτος και τελευταίος γύρος συνομιλιών των αντιπροσωπειών των δύο μεγαλύτερων πολιτικών δυνάμεων της Τουρκίας, με αντικείμενο τη διερεύνησης της δυνατότητας σχηματισμού κυβέρνησης συνασπισμού. Το “ισλαμοδημοκρατικό” Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) και το κεντροαριστερό κεμαλιστικό Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP) χαρτογράφησαν το σημεία συγκλίσεων και αποκλίσεων και οι σχετικοί φάκελοι προωθήθηκαν στους δύο κομματικούς ηγέτες, Ahmet Davutoglu και Kemal Kilicdaroglu, στους οποίους και εναπόκειται να αποφασίσουν εάν θα προχωρήσουν περαιτέρω.

Οι συνταγματικές προθεσμίες αρχίζουν και γίνονται πιεστικές: ήδη έχουν παρέλθει δύο μήνες από τις βουλευτικές εκλογές της 7ης Ιουνίου, στις οποίες το ΑΚΡ έχασε για πρώτη φορά μετά από 13 χρόνια την αυτοδυναμία, ενώ απώτατο χρονικό όριο για τον σχηματισμό κυβέρνησης αποτελεί η 23 Αυγούστου, ειδάλλως η γειτονική χώρα θα οδηγηθεί σε νέα εκλογική αναμέτρηση.

Το σενάριο του “μεγάλου συνασπισμού” AKP-CHP είναι ιδιαίτερα προσφιλές στους ανθρώπους της αγοράς (δεδομένων των μεγάλων οικονομικών και γεωπολιτικών προκλήσεων με τις οποίες προεξοφλείται ότι θα βρεθεί αντιμέτωπη η Τουρκία), ενώ εξασφαλίζει και ευρεία κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ικανή να προωθήσει συνταγματικές μεταρρυθμίσεις.

Οι συνομιλίες μεταξύ των δύο κομμάτων διεξήχθησαν σε εποικοδομητικό κλίμα, καθώς η τουρκική κοινή γνώμη επιθυμεί σε ποσοστό 70,2% (συμπεριλαμβανομένων των δύο τρίτων των ψηφοφόρων του ΑΚΡ) το σχηματισμό κυβέρνησης, σύμφωνα με δημοσκόπηση της εταιρείας Gezici.

Και όμως: οι πιθανότητες επίτευξης συμφωνίας εμφανίζονται περιορισμένες – με το 56,8% των ερωτηθέντων στην ίδια έρευνα να κατονομάζει ως μεγαλύτερο εμπόδιο τον πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας Tayyip Erdogan.

Πράγματι, σε δηλώσεις κατά την επιστροφή του από το ταξίδι του στην Κίνα και την Ινδονησία την προηγούμενη εβδομάδα ο Erdogan δήλωσε ότι μια λύση κυβερνητικού συνασπισμού δεν θα είναι επωφελής για τη χώρα και αντιπρότεινε τον σχηματισμό κυβέρνησης μειοψηφίας, η οποία θα προκηρύξει πρόωρες εκλογές.

Προτού καν ολοκληρωθούν, οι συνομιλίες ο Kilicdaroglu δήλωσε σε τηλεοπτική του εμφάνιση την Κυριακή ότι ο μεν Davutoglu ειλικρινά επιθυμεί τη συγκρότηση συνασπισμού, αλλά δεν θα του το επιτρέψει “το άτομο που βρίσκεται στην Προεδρία”.

Οι αποκλίσεις των δύο κομμάτων είναι όντως σημαντικές σε αρκετά σημεία (λ.χ. το CHP επιθυμεί την ενίσχυση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, την δραστική μείωση του ορίου κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης του 10%, την αναθεώρηση του εκπαιδευτικού προγράμματος των ιεροδιδασκαλείων, την καθιέρωση 13ης και 14ης σύνταξης κ.ο.κ.), αλλά όχι απαγορευτικές. Το πραγματικό πρόβλημα αφορά τις προεδρικές εξουσίες και τον προσανατολισμό της εξωτερικής πολιτικής, που αποτελούν πλέον ένα αξεδιάλυτο πλέγμα. Την ώρα που το CHP ζητά αποκατάσταση των σχέσεων της Τουρκίας με την Αίγυπτο και το Ισραήλ και εγκατάλειψη του στόχου της αλλαγής καθεστώτος στη Δαμασκό, οι νυν κυβερνώντες κλιμακώνουν τη στρατιωτική δράση στη βόρεια Συρία και το βόρειο Ιράκ (με πρόσχημα την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους και πραγματικό στόχο το Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν), τινάζοντας έτσι στον αέρα και την ειρηνευτική διαδικασία με το κουρδικό στοιχείο εντός συνόρων.

Ο Erdogan δεν έχει παραιτηθεί από την ιδέα της συνταγματικής αναθεώρησης που θα μετατρέψει και τύποις το πολίτευμα σε προεδρικό – και σίγουρα δεν θα μείνει απαθής απέναντι στις προσπάθειες να λογοδοτήσουν τα μέλη του στενού του κύκλου (συμπεριλαμβανομένου του γιου του) που κατηγορούνται από τον Δεκέμβριο του 2013 για σκάνδαλα. Συνεπώς, οφείλει να “αποδείξει” ότι το κοινοβουλευτικό σύστημα είναι δυσλειτουργικό και να δώσει τη μάχη για την ανάκτηση της αυτοδυναμίας από το ΑΚΡ – σε μία πρόωρη εκλογική αναμέτρηση που θα σημαδεύεται, εν είδει αυτοεκπληρούμενης προφητείας, από την αναζωπύρωση των συγκρούσεων με το ΡΚΚ που το ίδιο το τουρκικό κράτος προκάλεσε. Ένα τέτοιο κλίμα ανασφάλειας και πατριωτικής έξαρσης θα βοηθούσε στην εκλογική συμπίεση του τρίτου σε δύναμη Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP) προς όφελος των νυν κυβερνώντων, αλλά και στην ποινικοποίηση της δράσης και της ηγεσίας του φιλοκουρδικού Κόμματος Δημοκρατίας των Λαών (HDP), που με εκλογικό ποσοστό 13% στέρησε από το ΑΚΡ την αυτοδυναμία.

Αυτού του είδους το Plan B, βρίσκει αίφνης τη στήριξη του MHP, ο πρόεδρος του οποίου Devlet Bahçeli πρωτοστατεί σε φραστικές επιθέσεις κατά του HDP, δημιουργώντας κλίμα απονομιμοποίησης. Ο δε αντιπρόεδρος των εθνικιστών Semih Yalçın δήλωσε την Τρίτη στο πρακτορείο Reuters ότι το κόμμα του θα ήταν πρόθυμο να στηρίξει κυβέρνηση μειοψηφίας του ΑΚΡ, υπό τον όριο της πρόωρης προσφυγής στις κάλπες τον Νοέμβριο. Ο ίδιος προσπάθησε εκ των υστέρων να ανασκευάσει, ωστόσο είναι προφανές ότι μια τέτοια λύση, ακόμη και αν έχει βραχύ ορίζοντα, αποτρέπει τη δημιουργία μετά τις 23 Αυγούστου οικουμενικής εκλογικής κυβέρνησης, στην οποία θα έπρεπε να καταλάβει υπουργεία και το HDP. Ευρύτερα, το στοιχείο που μέχρι τώρα παρεμπόδιζε την σύμπραξη των δύο δεξιών κομμάτων (AKP και HDP), ήτοι η ειρηνευτική διαδικασία για το Κουρδικό, έχει πλέον εκ των πραγμάτων εκλείψει.

Σε αντιστάθμισμα, οι κεμαλιστές του CHP πολλαπλασιάζουν τα ανοίγματα προς το HDP: οι ηγέτες των δύο κομμάτων συναντήθηκαν την Τρίτη απευθύνοντας έκκληση για τερματισμό της βίας από όλες τις πλευρές και διάσωση της ειρηνευτικής διαδικασίας.