Ας διαβάσουμε με προσοχή αυτή την καταπληκτική μαρτυρία ενός σύγχρονου μουσουλμάνου-Έλληνα Πόντιου, αντί για οποιαδήποτε άλλη αναφορά στην γενοκτονία των Ποντίων.
Πόντος! Εύξεινος Πόντος, ωραία λέξη! Ίσως για μας που ξέρουμε το νόημα της να είναι έτσι. Πάντως είναι όμορφη λέξη και από μόνη της. Κάποιοι όμως ούτε θέλουν να την ακούσουν.
Εύξεινος Πόντος θα πει φιλόξενη θάλασσα. Πολλοί υποστηρίζουν ότι έχει πάρει το όνομα από τους φιλόξενους ανθρώπους που έζησαν και που ζουν στα παράλια της. Πολλοί, όμως, όταν λέμε “Πόντος”, το καταλαβαίνουν ως μία ιστορική ονομασία της Μαύρης θάλασσας ή της αυτοκρατορίας που είχαν ιδρύσει εκεί οι Έλληνες. Για κάποιους ο Πόντος είναι χαμένη πατρίδα. Για κάποιους ενθύμιο. Για κάποιους ανέκδοτο. Για κάποιους όμως είναι πατρίδα.
Για μας ο Πόντος είναι φιλοξενία, είναι πατρίδα, είναι αγάπη, είναι πάθος, είναι τρέλα σίγουρα. Όταν λέμε “Πόντιος” εννοούμε: φιλόξενος, δραστήριος, ευχάριστος, άνθρωπος που αγαπά την τέχνη και φυσικά Έλληνας.
Ο Πόντος στην ιστορία του, με τους Έλληνες να κυριαρχούν, είχε φιλοξενήσει και μερικές άλλες εθνικές ομάδες. Όμως αυτοί, ειδικά κατά τη χριστιανική περίοδο, μαζί με τους Έλληνες δέχτηκαν το χριστιανισμό. Αυτές οι μικρές εθνικές ομάδες μέσα στο χριστιανισμό ενσωματώθηκαν στο ελληνικό περιβάλλον.
Αυτός ο ελληνικός χώρος βρέθηκε στη συνέχεια υπό ρωμαϊκή κατοχή για να ακολουθήσει αργότερα το χριστιανισμό και βυζαντινό δρόμο. Το 1461 κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς. Μετά την οικονομική καταπίεση του πληθυσμού άρχισε η θρησκευτική καταπίεση ως μέσο ομογενοποίησης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η θρησκευτική όμως καταπίεση δε σήμαινε και εθνική γιατί τότε οι Οθωμανοί δεν είχαν καμιά εθνική συνείδηση. Μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία υπήρξαν βεζίρηδες, πασάδες και διάφοροι άλλοι αξιωματούχοι της εξουσίας από διάφορες εθνικές ομάδες, αλλά όλοι με μουσουλμανική συνείδηση. Μ’ αυτή την θρησκευτική καταπίεση άρχισε στον κόσμο της περιοχής ο δεύτερος προσηλυτισμός. Ο πρώτος ήταν η επικράτηση του χριστιανισμού και ο δεύτερος η επιβολή του Ισλάμ.
Κατά τη δική μας γνώμη αυτός ο δεύτερος προσηλυτισμός έγινε δεκτός σε ποσοστό πάνω από 50% του ποντιακού πληθυσμού. Όμως ακόμα και με αυτή την τρίτη πίστη (η πρώτη ήταν η ειδωλολατρία, η δεύτερη ο χριστιανισμός και η τρίτη το Ισλάμ) ο πολιτισμός που κυριαρχούσε ήταν ο ελληνικός. Αυτός ο κόσμος, παρόλη τη θρησκευτική διαφορά που είχε καλλιεργηθεί από τους Οθωμανούς, κατάφερε να συνεχίζει τις κοινωνικές και πολιτιστικές επαφές και μπόρεσαν να συμβιώσουν στον ίδιο χώρο.
Επηρεασμένος από τη γαλλική επανάσταση του 1789, ο ελληνικός χριστιανικός πληθυσμός, ο οποίος ήταν και το κομμάτι του πληθυσμού που καταπιεζόταν περισσότερο, μαζί με ένοπλες ομάδες των μουσουλμάνων Ποντίων, δημιούργησαν εθνικό απελευθερωτικό κίνημα.
Δυστυχώς όμως δεν μπόρεσαν να τα καταφέρουν.
Σήμερα λοιπόν οι λέξεις Πόντος, Πόντιος, Έλληνας δεν χρησιμοποιούνται από το σύγχρονο μαυροθαλασσίτικο πληθυσμό, παρόλο που στους περισσότερους κυριαρχεί ακόμη ο ελληνικός πολιτισμός. Χρησιμοποιείται η λέξη “Ρωμαίος” δηλαδή “Ρωμιός” από τους ελληνόφωνους ως κατάλοιπο της ρωμαϊκής κυριαρχίας. Ο πολιτισμός αυτός επικράτησε στην περιοχή εξαιτίας της γεωγραφικής ιδιαιτερότητας του Πόντου. Γιατί ο Πόντος δεν ήταν κατάλληλο μέρος για εύκολη επιβίωση εποίκων. Αυτός ο παράγοντας είχε τον βασικό ρόλο στην παρεμπόδιση της αλλοίωσης αυτού του πολιτισμού. Ο γεωγραφικός σχηματισμός που δεν άφηνε να συγκεντρωθούν, μαζί με τον ντόπιο πληθυσμό της περιοχής, αυτούς που κατάφεραν να επιβιώσουν στο χώρο χάρη σε περιουσίες των χριστιανών που εξαναγκάστηκαν να τις εγκαταλείψουν. Ο επικρατών πολιτισμός στην περιοχή συγκροτούνταν από την ελληνική γλώσσα, τους ελληνικούς χορούς, την ελληνική μουσική, την κουζίνα, τα μυθιστορήματα, τα ανέκδοτα, μερικά κοινά τραγούδια, έθιμα κ.λπ.
Όμως πρέπει να επισημάνουμε ότι η νέα κυρίαρχη γλώσσα στην περιοχή δεν είναι πλήρως η νεοαποκτημένη κεντροασιατική τουρκική γλώσσα. Με βάση την τουρκική γλωσσική δομή δέχτηκε μεγάλο αριθμό δανείων από τις γλώσσες των κατακτημένων εθνών. Όμως στα ελληνόφωνα χωριά χρησιμοποιείται η ελληνική σε ποσοστό 70%. Το 90% του ελληνόφωνου πληθυσμού γνωρίζει και αυτήν τη νεοδημιουργημένη τουρκική γλώσσα. Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι ένα μεγάλο μέρος του συνολικού μαυροθαλασσίτικου πληθυσμού δεν μπορεί ακόμα να μιλά αυτή τη γλώσσα τόσο καλά, ώστε να γίνεται κατανοητός από τους άλλους λαούς που μιλούν αυτή τη γλώσσα και να μπορέσουν να δώσουν συνέντευξη σ’ ένα δημοσιογράφο και να απαντούν σωστά σε κάθε ερώτηση.
Μέσα στους ελληνόφωνους, και κυρίως στις γυναίκες, υπάρχουν πολλοί που χρησιμοποιούν διερμηνέα στις κρατικές υπηρεσίες. Περισσότερο το συναντούμε στα δικαστήρια στα ληξιαρχεία και στα νοσοκομεία. Ο ποντιακός αυτός πληθυσμός, μετά τον εξισλαμισμό του λέγονταν Oumet Oul Islam, δηλαδή μουσουλμανικός λαός, όπως λεγόταν όλοι οι μουσουλμάνοι του κόσμου. Αργότερα όμως, στα τελευταία χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ύστερα από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας, μετά από προπαγάνδα, βοηθούντος και του φόβου, του δόθηκε η δεύτερη εθνική ταυτότητα. Αυτό το γεγονός υποστηρίχτηκε και από τους Χριστιανούς Πόντιους μέχρι το 1924. Για παράδειγμα έλεγαν “ετούρκεψεν” δηλαδή “εκτουρκίστηκε”. Ειδικά με τα σχέδια που πρότειναν οι Γερμανοί στους Νεότουρκους άρχισε να δημιουργείται η ιδέα ότι ο κάθε μουσουλμάνος είναι Τούρκος. Και ο κάθε Ρωμαίος (Έλληνας) είναι γκιαούρης δηλαδή άπιστος. Όπως έλεγαν “Urum giaru”.
Όμως το περίεργο ήταν ότι ο κόσμος ως μουσουλμάνους έβλεπε μόνο τους Οθωμανούς. Τους Νεότουρκους τους χαρακτήριζε “γκιαούρηδες” και τα τουρκικά σχολεία που ίδρυσαν στα χωριά ως “γκιαούρικα σχολεία”. Τις θρησκευτικές αξίες οι ελληνόφωνοι χοτζάδες τις μάθαιναν στην ελληνική γλώσσα. Μέχρι που απαγορεύτηκε η χρησιμοποίηση της μητρικής γλώσσας των λαών της Μικράς Ασίας, εκτός της νεοδημιουργημένης τουρκικής γλώσσας που θεωρήθηκε κυρίαρχη·
Εμείς λοιπόν, μια μικρή ομάδα από τους σύγχρονους μαυροθαλασσίτες, βρισκόμαστε στην Ελλάδα και υποστηρίζουμε ότι αυτός ο λαός που αναφέραμε είναι ομογενής με τους Έλληνες. Ωστόσο και αδέλφια με τους λαούς της Μικρός Ασίας. Εάν λοιπόν εσείς λόγω της μουσουλμανικής τους θρησκείας αμφισβητείτε την ομογένεια τους με τους Έλληνες τότε εσείς ποίος είσαστε Έλληνες ως Ορθόδοξοι, αφού οι αρχαίοι Έλληνες ήταν ειδωλολάτρες; Και σας ρωτάμε σε ποια εθνότητα θα εντάξουμε τους άθεους που υπάρχουν και στις δύο μεριές καθώς και τους δωδεκαθεϊστές που εμφανίστηκαν στην Ελλάδα. Και εάν εμείς είμαστε Τούρκοι -επειδή είμαστε Μουσουλμάνοι- τότε οι Άραβες, οι Πακιστανοί, οι Πέρσες τι είναι;
Και οι ορθόδοξοι Βούλγαροι, Γκαγκαούζοι, Ρώσοι και Γεωργιανοί τι είναι;
Ωστόσο με την Κοινή Αγορά μήπως δεν αγοράζουμε εδώ και εκεί τα ίδια προϊόντα, τις ίδιες μάρκες που παράγουν οι διάφορες εταιρείες των ξένων μεγάλων δυνάμεων. Μήπως δεν πουλάμε, ειδικά τα αγροτικά μας προϊόντα, στους ίδιους με εξευτελιστικές τιμές για να τους ταΐζουμε και να παράγουν όπλα και στη συνέχεια να μας τα πουλούν με αστρονομικές τιμές για να σκοτωνόμαστε. Ο ελληνικός λαός, τουλάχιστον αυτοί οι εκατοντάδες που γνωρίσαμε, έχουν αποδεχτεί την ομογένεια μας. Μας αγκάλιασαν θερμά και μας βοήθησαν να επιβιώσουμε εδώ. Και με αυτή την ευκαιρία διατηρούμε τα ήθη και τα έθιμα μας, τον πολιτισμό που μας απέμεινε από τους αρχαίους μας προγόνους. Προετοιμαζόμαστε να γίνουμε γέφυρα για επαφή και ανάπτυξη της φιλίας και της αδελφότητας μεταξύ των Ελλήνων και των λαών της Μικράς Ασίας.
Γιατί λέμε: Φτάνει πια ο πόνος! Φτάνει πια ο φόβος του πολέμου! Φτάνουν πια τα δάκρυα που χύνουν οι μανάδες μας! Φτάνει η άσχημη οικονομική κατάσταση και μαζί της ο φόβος για το αύριο λόγω της αγοράς όπλων. Φτάνει, γιατί όλα έχουν αφήσει άγριες γραμμές στο πρόσωπο των ανθρώπων μας.
Εμείς την Ελλάδα τη θεωρούμε ως δεύτερη πατρίδα. Γι αυτό και ιδρύσαμε μαζί με τους Ελλαδίτες Πόντιους ένα σύλλογο για τη διατήρηση του κοινού πολιτισμού που έχουμε. Το έργο αυτό θα το συνεχίσουμε και κανείς δε θα μπορέσει να μας σταματήσει.
Μια μαρτυρία του Vahit Tursus *
