Συγγραφέας: Ηλίας Ευαγγελίδης
“Το όραμα της επανασύνδεσης απαιτεί πολιτικές πρωτοβουλίες σήμερα”
Χρειάστηκε μεγάλη διανοητική προσπάθεια, υπήρξαν αρκετές συγκρούσεις, για να καταλήξουμε να συμφωνήσουμε, τουλάχιστον στα λόγια, τις διακηρύξεις και τις ρητορείες ότι είναι βλακώδες, ανιστόρητο και εγκληματικό να προσεγγίζουμε τη Θράκη ως “πρόβλημα” ως ένα αναγκαίο κακό που με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο πρέπει να αντιμετωπίσουμε, έστω με διάθεση “συμπάθειας” ή το πολύ και εθνικής ευθύνης, λόγω των ιδιαιτεροτήτων της.
Πολύ νωρίς, τουλάχιστον προς τα τέλη της δεκαετίας του ’80, τότε που οι άνεμοι της Περεστρόικα του Γκορμπατσόφ μας έστελναν μηνύματα επικοινωνίας και επανασύνδεσης, όφειλαν, κυρίως οι επίσημες αθηναϊκές κρατικομματικές νομενκλατούρες, ν’ αντιληφθούν ότι το σκηνικό, οι συνθήκες που κρατούσαν την περιοχή καθηλωμένη και απομονωμένη αλλάζουν. Αυτό τουλάχιστον θα ήταν ικανή να δει η επίσημη πολιτική ηγεσία της χώρας, αν η Ιστορία, η Γεωγραφία και η Οικονομία αποτελούσαν μέρος της κουλτούρας και των διανοητικών της εφοδίων.
Δυστυχώς, όμως, την περίοδο εκείνη ήμασταν απασχολημένοι με το να διεκδικούμε την Ολυμπιάδα, να σχεδιάζουμε το Μετρό και το αεροδρόμιο των Σπάτων και να καταναλώνουμε το Α’ πακέτο Ντελόρ σε 6.500 μικροέργα. Δεν είδαμε σαν χώρα έγκαιρα τις νέες μεγάλες ευκαιρίες, δεν αντιληφθήκαμε ότι η Ιστορία, η Γεωγραφία και η Οικονομία της ευρύτερης περιοχής, μέσα στις νέες γεωπολιτικές συνθήκες που διαμορφώνονταν, μας προκαλούσαν και μας ωθούσαν να αναλάβουμε πρωτοβουλίες για να μη βρεθούμε απροετοίμαστοι, ανέτοιμοι για το νέο ραντεβού.
Είναι αλήθεια ότι η Θράκη περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη περιοχή της Βαλκανικής πλήρωσε το τίμημα του διπολισμού αφού τα ψυχροπολεμικά τείχη την αναγόρευσαν για αρκετές δεκαετίες κυριολεκτικά σε μια περιοχή συνόρων.
Τελικά όμως, η Ιστορία αποδεικνύεται αρκετά φιλική μαζί της, αφού της δίνει τη νέα μεγάλη ευκαιρία να σπάσει την απομόνωση, να ξεπεράσει τους τεχνητούς διαχωρισμούς, να αποκαταστήσει τις ιστορικά φυσιολογικές λειτουργίες επανασύνδεσης και επαναεπικοινωνίας, με ιδιαίτερα προνομιακούς γι’ αυτήν γεωπολιτισμικούς και γεωοικονομικούς χώρους, όπως είναι τα Βαλκάνια και οι Παραευξείνιες χώρες.
Σήμερα πια η Θράκη, αξιοποιώντας τη σπουδαία γεωστρατηγική της θέση ως η πύλη των Βαλκανίων και των Παραευξείνιων χωρών προς το Αιγαίο και τη Μεσόγειο, αποτελεί το μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα της Ελλάδας, στα πλαίσια μιας συνεπούς και αποτελεσματικής Βαλκανικής Πολιτικής της χώρας μας.
Η σημασία, η νέα γεωοικονομική δυναμική της περιοχής αποδεικνύεται από σχεδιασμούς και υποθέσεις που γίνονται, όπως ο πετρελαιαγωγός Πύργος Βουλγαρίας-Αλεξανδρούπολης ή οι νέοι οδικοί άξονες όπως αυτός που θα ενώνει την Αλεξανδρούπολη με την Οδησσό, το Κίεβο και το Ελσίνκι.
Η παραπάνω αναφορά σε άξονες θέτει ήδη επί τάπητος το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα, αγγίζει την ουσία της ίδιας της πολιτικής μας και των πρωτοβουλιών που είναι αναγκαίο να αναληφθούν, αν θέλουμε να ολοκληρώσουμε με επιτυχία την προσπάθεια για μια γρήγορη και υψηλού βαθμού οικονομική ενσωμάτωση της χώρας με τις βαλκανικές και παραευξείνιες οικονομίες. Καμιά πολιτική που φιλοδοξεί να αναβαθμίσει το ρόλο και την παρουσία της χώρας μας δεν είναι δυνατόν να τελεσφορήσει, αν δε δοθεί απάντηση, αν δε βρεθεί διέξοδος στο πιεστικό πρόβλημα, στη μεγάλη ανάγκη, άνθρωποι, αγαθά και κεφάλαια να βρουν δρόμους να περπατήσουν.
Το παράδειγμα το πετρελαιαγωγού είναι πολύ χαρακτηριστικό. Το έργο αυτό προσπαθεί να απαντήσει στην ανάγκη για μεταφορά του πετρελαίου της Κασπίας προς την Διεθνή αγορά, αξιοποιώντας ακριβώς τη γεωστρατηγική σημασία της Θράκης και ιδιαίτερα της Αλεξανδρούπολης.
Αν όμως αυτή η ανάγκη για να βρεθεί διέξοδος στην αγορά του πετρελαίου οδήγησε στην επιλογή του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης, άλλο τόσο η ίδια ανάγκη για κίνηση άλλων αγαθών θέτει σε άμεση προτεραιότητα το ανάλογο θέμα του οδικού και σιδηροδρομικού άξονα που θα ενώνει το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης με το λιμάνι του Πύργου Βουλγαρίας, που θα ενώνει δηλαδή την Πύλη του Εύξεινου με την Πύλη του Αιγαίου και της Μεσογείου.
Αυτό το σύστημα, τα δυο λιμάνια δηλαδή με την οδική και σιδηροδρομική σύνδεσή τους είναι η απάντηση, η άλλη λύση μετά τα Δαρδανέλια και ακριβώς γι αυτό πολύ πετυχημένα νομίζω ονομάστηκε το “by-pass των Δαρδανελίων”.
“Σ’ αυτά τα 300χλμ. μπορεί να δημιουργηθεί σήμερα πλέον χωρίς εκστρατείες και πολέμους ο πλέον σύντομος και ασφαλής δρόμος για την επανασύνδεση του ελλαδικού χώρου, του Αιγαίου με την Κριμαία, τον Εύξεινο, τον Καύκασο”(1).
Για τη σημασία επομένως και την προτεραιότητα που πρέπει να έχει αυτό το έργο δε χρειάζεται να μιλήσει κανείς πολύ.
Εξάλλου, η σημασία των οδικών αξόνων τονίστηκε ιδιαίτερα τόσο από τον σημερινό Πρωθυπουργό -κατά την επίσκεψή του στο Ορμένιο- όσο και από τον Αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, κατά την επίσκεψή του στην Αλεξανδρούπολη στα πλαίσια της προεκλογικής περιόδου.
Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική. Παρά τις όποιες προπαγανδιστικές ρητορείες της επίσημης πολιτικής ηγεσίας στο σύνολό της, όταν έρθει η ώρα των επιλογών, τότε οι προτεραιότητες καθορίζονται με άλλα κριτήρια. Τότε, την ώρα των επιλογών, οι ορίζοντες αντί να είναι βαλκανικοί περιορίζονται στην αθηναϊκή χωματερή.
Δε θα επιθυμούσα, στα πλαίσια αυτού του άρθρου τουλάχιστον, να ανοίξω μια συζήτηση για το κατά πόσο έργα όπως το Μετρό, το κοσμοδρόμιο στα Σπάτα ή ο δρόμος Σταυρού-Ελευσίνας, που κατανάλωσαν το σύνολο περίπου των κονδυλίων του β’ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης, είναι έργα απαραίτητα.
Απλά ας σκεφτεί κανείς αν είναι δυνατόν να λυθούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει αυτή η πόλη-γίγαντας, προσθέτοντας κι άλλο τσιμέντο, κι άλλη άσφαλτο, στοιβάζοντας κι άλλους ανθρώπους. Είναι προφανές ότι ο νόμος του κορεσμού ακυρώνει την όποια προσπάθεια. Επειδή όμως η συζήτηση αυτή είναι μεγάλη, ας την αποφύγουμε εδώ.
Εδώ ας μιλήσουμε για προτεραιότητες. Πολιτική πριν απ’ όλα και πάνω απ’ όλα σημαίνει προτεραιότητες.
Τα ερωτήματα στα οποία πρέπει να απαντήσουμε είναι:
Έχει μεγαλύτερη προτεραιότητα να ενώσεις την Δάφνη με τα Σεπόλια απ’ ότι την Ηγουμενίτσα με την Αλεξανδρούπολη. Το να παρακάμψεις την Αττική με το δρόμο Ελευσίνα-Σταυρός είναι περισσότερο άμεσο και κρίσιμο απ’ ότι να παρακάμψεις τα Δαρδανέλια, κατασκευάζοντας τον άξονα Αλεξανδρούπολη-Μπουργκάς.
Τελικά τι είναι περισσότερο χρήσιμο; Πού βρίσκεται ο εκσυγχρονισμός;
Στην κατασκευή του αεροδρομίου των Σπάτων ή στην κατασκευή των αξόνων του Έθνους όπως είναι η Εγνατία οδός, ο Ιόνιος δρόμος (Ιωάννινα, Ηγουμενίτσα, Πάτρα, Πύλος, Κρήτη) ή ο δρόμος του Μεταξιού (Ιωάννινα, Βόλος, Μέση Ανατολή);
Για ένα σοβαρό κράτος και μια σοβαρή Κυβέρνηση οι απαντήσεις είναι απλές.
Ολόκληρο το Έθνος κινητοποιείται, υποβάλλεται σε θυσίες προκειμένου να ενσωματωθεί η χώρα με τις οικονομίες των χωρών της Ε.Ε. χωρίς η ίδια η πρωτεύουσα να έχει ενσωματώσει ακόμα τις περιφέρειές της.
Τι αποτελέσματα, αλήθεια, μπορεί να έχει μια βαλκανική πολιτική που κινείται και εξαντλείται στα όρια της διπλωματίας;
Έχω τη γνώμη ότι μια σοβαρή, μια υπεύθυνη βαλκανική πολιτική οφείλει να δώσει λύση στην πιεστική ανάγκη για κίνηση αγαθών, ανθρώπων και κεφαλαίων. Δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί η οικονομική ενσωμάτωση διαφορετικών περιοχών δίχως δρόμους, δίχως υποδομές και αυτό που ήταν ζήτημα του χθες δεν μπορεί να περιμένει το αύριο. Πρέπει να είναι μια επιλογή του σήμερα. Στην αντίθετη περίπτωση, σήμερα που καθορίζονται νέοι ρόλοι, τώρα που τα κράτη έχουν αποβεί σ’ ένα αγώνα δρόμου προκειμένου να αναβαθμίσουν τη θέση τους στη νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων, εμείς για άλλη μια φορά θα αποτύχουμε.
Μάταια οι εκατοντάδες χιλιάδες των Ελλήνων που ζουν ακόμη στην Κριμαία, την Αζοφική και το Β. Καύκασο θα περιμένουν ξανά την δυναμική Ελληνική παρουσία.
Αλλά ούτε κι ο πετρελαιαγωγός μπορεί να αποτελεί άλλοθι. Το έργο αυτό είναι χρήσιμο και εμείς στην Αλεξανδρούπολη και την ευρύτερη περιοχή το αποδεχτήκαμε παρά τους κινδύνους, περιβαλλοντικούς κ.α., που συνεπάγεται, μόνο στα πλαίσια ενός συνολικού δικτύου αναπτυξιακών συνδέσεων που να ευνοεί μια μεγάλη ροή εμπορευμάτων, κεφαλαίων και ανθρώπων. Σε κάθε άλλη περίπτωση, αν δηλαδή μείνουμε μόνο στον πετρελαιαγωγό, τότε υπάρχει ο κίνδυνος αντί για ανάπτυξη να έχουμε συνθήκες ερήμωσης.
Οι χώρες, τα έθνη, κατακτούν τη θέση τους στην Ιστορία με τους αγώνες και τις πρωτοβουλίες τους. Τίποτα δεν πρόκειται να μας χαριστεί.
Μπροστά λοιπόν σ’ αυτές τις νέες προκλήσεις, τις νέες ευκαιρίες για ένα ρόλο αναβαθμισμένο και ηγεμονικό στην ευρύτερη περιοχή, μετά τα κενά που η επίσημη πολιτική με τις αποφάσεις και τις προτεραιότητες που θέτει αφήνει, εμείς οι Τοπικές Αντιπροσωπεύσεις της Θράκης δε μένουμε αδιάφορες.
Κατανοούμε πολύ καλά ότι το πεδίο της δικής μας δικαίωσης, της ηθικής και πολιτικής νομιμοποίησής μας είναι η Εγνατία οδός και ο κάθετος άξονας Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης. Έχουμε πάρει σημαντικές, κατά τη γνώμη μου πρωτοβουλίες.
Δημιουργήθηκε ένα ολόκληρο κίνημα των “Δημάρχων της Εγνατίας”, που στόχο έχει την ολοκλήρωση στα πλαίσια των χρηματοδοτήσεων από το Β’ Κ.Π.Σ. με προδιαγραφές κλειστού αυτοκινητόδρομου, αυτού του τόσο σημαντικού έργου.
Το καλοκαίρι που μας πέρασε η Τ.Ε.Δ.Κ. Ν. Έβρου με μια πετυχημένη εκδήλωση, δρομολόγησε συμβολικά τον “ΙΑΣΩΝΑ”, που δεν είναι βέβαια ο Μετροπόντικας Δάφνης-Σεπόλια. Είναι το INTERCITY που θα συνδέει την Αλεξανδρούπολη με το Μπουργκάς.
Τον ίδιο στόχο, τον ίδιο συμβολισμό για μια νέα αφετηρία, για αναγέννηση της Θράκης, για επανασύνδεση του Αιγαίου με τον Εύξεινο και τα Βαλκάνια σηματοδοτεί το χτίσιμο της νέαςε πόλης, της Ρωμανίας, δίπλα στην Αρχαία Μαρώνεια στο Β. Αιγαίο.
Επειδή στην Ιστορία, την Οικονομία και την Πολιτική ο χρόνος δεν είναι ουδέτερος, επειδή όλος αυτός ο πολύ σημαντικός γεωπολιτισμικός και γεωοικονομικός χώρος που τον συγκροτούν τα Βαλκάνια και οι Παραευξείνιες περιοχές, για πρώτη φορά ύστερα από αρκετές δεκαετίες έχει άλλη μια μοναδική ευκαιρία να αποτελέσει την Μητρόπολη του σύγχρονου κόσμου, επειδή η χώρα μας λόγω της σπουδαίας γεωστρατηγικής θέσης που κατέχει έχει το προνόμιο αλλά και την ιστορική ευθύνη να πρωταγωνιστήσει στην υλοποίηση αυτού του οράματος, επειδή η επανασύνδεση πρέπει να είναι το νέο δόγμα για την βαλκανική πολιτική, ας πάρουμε σήμερα τις αποφάσεις που επιβάλλεται.
Η κυβέρνηση να προχωρήσει σε μια νέα κατανομή του Β’ Κ.Π.Σ. υπέρ των μεγάλων έργων της Περιφέρειας και σε βάρος των αντίστοιχων έργων της Αττικής.
Αν δεν συμβεί αυτό, πολύ φοβάμαι ότι και πάλι θα μιλάμε για χαμένες ιστορικές ευκαιρίες.
Οι προϋποθέσεις που υπάρχουν, οι συνθήκες που διαμορφώθηκαν είναι με το μέρος μας. Αυτή τη φορά δεν πρέπει να μείνουμε στις γνωστές βοηθητικές αθηναϊκές πολιτικές και τα επιδόματα.
Η Θράκη έχει ανάγκη από πολιτικές Κεντρικής και όχι Περιφερειακής ανάπτυξης. Αυτό είναι η προϋπόθεση όχι απλά για την αναβάθμισή της. Είναι ο απαραίτητος όρος μιας αποτελεσματικής Βαλκανικής πολιτικής.
Είναι η εσωτερική διάσταση της Βαλκανικής πολιτικής μας.
(1) Μιχάλης Χαραλαμπίδης “Αλεξανδρούπολη-Μπουργκάς-Νοβοροσίσκ. Ο δρόμος της παλιννόστησης” Άρθρο που δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία στις 7/12/1995
