Του Θανάση Τζιούμπα
Οι φωτιές που δεν λένε να σβήσουν τούτο το καλοκαίρι σε Κήθυρα, Ζάκυνθο, Κάλαμο Αττικής, Κεφαλονιά κ.ά. αναδεικνύουν το χάος που επικρατεί στην πατρίδα μας σε σχέση με τις δασικές πυρκαγιές και την κατάσβεση τους με εναέρια μέσα.
Κατ’ αρχή στην Ελλάδα επικρατεί η εκτίμηση ότι το αεροπλάνο είναι αυτό που θα σβήσει την φωτιά, υπερεκτιμώντας τις δυνατότητες του μέσου και υποτιμώντας την επίγεια δράση. Εκεί που παλιά κοιτούσαν τον ουρανό περιμένοντας από τον θεό να στείλει καμιά βροχή, τώρα κοιτούν τον ουρανό περιμένοντας το θαυματουργό αεροπλάνο. Το αεροπλάνο είναι αναντικατάστατο, ειδικά σε δύσβατες περιοχές αλλά η φωτιά θέλει και αντιπυρικές ζώνες και σβήσιμο των εστιών, μικρών και μεγάλων, θέλει πρόληψη της αναζωπύρωσης με επιτήρηση. Και πάνω απ’ όλα θέλει πρόληψη και έγκαιρη παρέμβαση πριν εξαπλωθεί. Όλα αυτά είναι δουλειά που γίνεται στο έδαφος.
Η προτεραιότητα στο αεροπορικό μέσο έφερε την προμήθεια αεροπλάνων σε μεγάλο (για το μέγεθος της χώρας) αριθμό, δεδομένης της «ανέμελης οικονομίας» του δανεισμού και της μίζας στις δημόσιες προμήθειες. Στα χαρτιά φαίνεται να υπάρχει υπερεπάρκεια αεροπορικών μέσων.
Όμως οι αριθμοί δεν λένε πάντα όλη την αλήθεια.
Την δεκαετία του ’80 ο Ανδρέας Παπανδρέου αποφάσισε να κάνει ένα δωράκι στο θνήσκον καθεστώς της Πολωνίας και αγόρασε από τον Γιαρουζέλσκι 30 PZL. Ήταν ένας θρίαμβος του ελληνικού δαιμόνιου που σκέφτηκε να χρησιμοποιήσει ένα ψεκαστικό αεροπλάνο για πυροσβεστικό. Με δυόμιση τόνους δυνατότητα μεταφοράς υγρού (ενάμισι στην πράξη) που έπρεπε να φορτώνεται σε αεροδρόμιο, ταχύτητα 225 χιλιόμετρα και αυτονομία πτήσης 2,5 ωρών, φάνηκε από νωρίς ότι ήταν ανεπαρκή για να δράσουν αποτελεσματικά σε μεγάλες πυρκαγιές. Έτσι πάρθηκε η απόφαση να ενισχυθεί ο στόλος των CANADAIR που έφτασε στα 11 αεροσκάφη του τύπου CL-215 (5,5 τόνοι φορτίου, δυνατότητα λήψης από θάλασσα ή λίμνες, ταχύτητα 290 χλμ.) Μετά από μια σειρά ατυχήματα έχουν απομείνει 11 αεροσκάφη που και αυτά αντιμετωπίζουν προβλήματα: γερασμένα, με άπειρες ώρες πτήσης αλλά και εγγενείς περιορισμούς. Ο πιο σημαντικός είναι ότι δεν μπορούν να πετάξουν όταν η θερμοκρασία είναι πάνω από 38 βαθμούς. Λίγο πριν το 2000 αποφασίστηκε η προμήθεια νέων CANADAIR του τύπου CL-415, σύγχρονα και με μεγαλύτερες δυνατότητες και νέους κινητήρες που επιτύγχαναν ανώτερες επιδόσεις (ταχύτητα 377 χλμ., φορτίο 6,14 τόνοι. Από την αρχική αγορά διαδοχικά ατυχήματα έχουν μειώσει τον αριθμό σε 7.
Όλα αυτά στα χαρτιά. Στην πράξη σε πτητική κατάσταση βρίσκονται μόνο 2 CL-415, 9 CL-215 και καμιά δεκάδα PZL. Τα υπόλοιπα είναι καθηλωμένα είτε επειδή κρίθηκε ότι το καλοκαίρι, μεσούσης της αντιπυρικής περιόδου είναι ο καιρός για την τακτική εργοστασιακή τους συντήρηση και είναι παρκαρισμένα στην ΕΑΒ και, ακόμη χειρότερα, γιατί δεν υπάρχουν λεφτά για ανταλλακτικά.
Η αφαίμαξη των προϋπολογισμών των Υπουργείων από τις μνημονιακές πολιτικές συμπληρώνεται στην περίπτωση της αεροπυρόσβεσης (που οργανικά εντάσσεται στην Πολεμική Αεροπορία) από την δημοφιλή σε ημέτερους και ξένους πολιτική της περικοπής των αμυντικών δαπανών. Και φυσικό είναι η Πολεμική Αεροπορία να μην έχει σε πρώτη προτεραιότητα τα πυροσβεστικά όταν ο στόλος των μαχητικών αντιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα διαθεσιμότητας λόγω έλλειψης ανταλλακτικών. Δεν θα ήταν το ίδιο αν οργανικά η αεροπυρόσβεση υπαγόταν σε άλλο υπουργείο, οπότε θα μπορούσαν να αντληθούν πόροι από τα κονδύλια εκτάκτων αναγκών, αυτά που θα ξοδευτούν σε πολλαπλάσιο βαθμό για τις καταστροφές που θα μπορούσαν να μην έχουν συμβεί, αν το σύστημα δούλευε όπως είναι υποχρεωμένο.
Τα καλά λόγια του Τσίπρα όταν επισκέφθηκε την βάση της Ελευσίνας στις αρχές του Ιούλη δεν φτάνουν βέβαια για να πετάξουν τα αεροπλάνα. Κι αν δεν γίνει κάτι μας βλέπω να κοιτάμε σαν τους παππούδες μας τον ουρανό μπας και μας λυπηθεί ο καλός θεός της Ελλάδας και ρίξει καμιά βροχούλα να γλυτώσουν τα δάση κι οι καλλιέργειες και τα κοπάδια και τα σπίτια.
