Του Νίκου Ντάσιου
Στον κάμπο της Άρτας ο φετινός Αύγουστος ήταν ιδιαίτερα θερμός. Πριν τελειώσει ο μήνας καταγράφηκε υπέρβαση της ανώτερης θερμοκρασίας από το μέσο ιστορικό του νομού σε 26 μέρες, και στις 12 από αυτές ξεπέρασε τους 35oC! Σε τέτοιες συνθήκες το καθημερινό πότισμα των καλλιεργειών γίνεται επιτακτικό. Οι αυξημένες ανάγκες προκαλούσαν συχνές διακοπές στο νερό των γεωτρήσεων, τις ώρες αιχμής των ποτισμάτων, δηλαδή πρωί και απόγευμα. Το νερό των αυλάκων παρουσιάζει υψηλά επίπεδα ρύπανσης λόγω της ρήψης σκουπιδιών, φυτοφαρμάκων, ζιζανιοκτόνων ακόμα και… νεκρών ζώων.
Η οικονομική δυσπραγία των μικρών καλλιεργητών κι η εγκατάλειψη πολλών χωραφιών σε συνδυασμό με τις συνεχείς περιστολές του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων –προκειμένου να επιτευχθούν τα ετήσια πλεονάσματα– έχει οδηγήσει σε μείωση εσόδων τον τοπικό ΤΟΕΒ (Ζώνης Λούρου) και κατά συνέπεια σε αδυναμία προγραμματισμού δημόσιων έργων υποδομής μεταξύ άλλων για τη διαχείριση του νερού. Το συσσωρεμένο χρέος του οργανισμού στη ΔΕΗ για παράδειγμα έχει προκαλέσει το σταμάτημα της λειτουργίας του τοπικού αντλιοστασίου, γεγονός που θα επιτείνει τα πλημμυρικά φαινόμενα που θα ακολουθήσουν την παρατεταμένη ανομβρία του καλοκαιριού.
Ένα τοπικό σχέδιο υποστήριξης της διατροφικής αυτάρκειας θα προϋπέθετε τον δημόσιο έλεγχο των φυσικών πόρων και ιδιαιτέρως τη διασφάλιση της επάρκειας του νερού στο πλαίσιο της ορθολογικής διαχείρισής του. Στον πρωτογενή τομέα περίπου το 80% του νερού ξοδεύεται στην άρδευση και από αυτό το 80% περίπου πάει χαμένο λόγω προβληματικού δικτύου και κακών πρακτικών ποτίσματος.
Σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στα άρθρα 183 και 182 του νέου θεσμικού πλαισίου για την Τοπική Αυτοδιοίκηση «ΚΛΕΙΣΘΕΝΗ», ο δήμος θα μπορούσε να καταστεί διαχειριστής βασικών τοπικών υποδομών και παραγωγός τοπικής ενέργειας συμπράττοντας σε αναπτυξιακές εταιρείες. Στην περίπτωση του νερού οι υποδομές αυτές αφορούν στη δημιουργία και διαχείριση φυσικών λιμνοδεξαμενών σε κοινοτικές εκτάσεις, στην επαναλειτουργία των αδρανών υδραγωγείων, αλλά και στην επιδότηση της συντήρησης και της κατασκευής στερνών που θα συλλέγουν το νερό της βροχής μέσα σε αγροτόσπιτα. Με την εγκατάσταση ηλεκτρονικών χρονοπρογραμματιστών ποτίσματος, οι αγρότες μπορούν να εξοικονομήσουν μεγάλα ποσά και το δίκτυο να εξισορροπήσει τη ζήτηση, εξουδετερώνοντας τις συχνές διενέξεις με τους υδρονόμους. Η εγκατάσταση φωτο-βολταϊκών και μικρών ανεμογεννητριών θα αποτελούσε μια κάποια λύση στη λειτουργία των αντλιοστασίων, αλλά και στη φωταγώγηση των σκοτεινών περιφερειακών δρόμων, συμβάλλοντας στην αποτροπή των ατυχημάτων.
Η αξιοποίηση πόρων του ΕΣΠΑ για τη διαχείριση του νερού και τη δημιουργία αντιπλημμυρικών έργων, σε συνδυασμό με πόρους από δραστηριότητες τοπικών συλλόγων, θα συνέβαλλε στην κάλυψη του κόστους δημιουργίας και λειτουργίας τέτοιων υποδομών καθιστώντας ενεργό τον ρόλο των κατοίκων και των ετεροδημοτών στη διαχείριση των φυσικών πόρων.
Μια τοπική στρατηγική για τη διαχείριση του νερού αποκτά μεγαλύτερη σημασία στην προοπτική πιθανής εξαγοράς της ΔΕΗ από τους Γερμανούς, στην οποία συμπεριλαμβάνονται και σημαντικά υδροηλεκτρικά φράγματα όπως αυτό του φράγματος του Πουρναρίου στην Άρτα, από το οποίο αρδεύεται ο κάμπος.
Το ζήτημα του νερού αποτελεί μια βασική παράμετρο στην παραγωγική ανασυγκρότηση των φθινουσών αγροτοκτηνοτροφικών περιοχών της χώρας, όπου ό,τι έχει απομείνει στο επίπεδο της μικρής παραγωγής βιώνει την παντελή έλλειψη συμβουλευτικής και υποστήριξης σε ένα σύνολο αναγκών: από το είδος της παραγωγής, την απεξάρτηση από τα χημικά και τον έλεγχο των εταιρειών μέχρι τη διασφάλιση της πρόσβασης στην αγορά, αρχής γενομένης από την κάλυψη των αναγκών σε επίπεδο περιφέρειας την περίοδο της τουριστικής αιχμής.
Ένα σύνολο δράσεων που θα έπρεπε να εντάσσονται σ’ ένα ευρύτερο εγχείρημα αναγέννησης της περιφέρειας μ’ ένα σύνολο μέτρων που θα περιλάμβαναν γενναία κίνητρα επιστροφής γηγενών και νέων ζευγαριών, υποστηρικτικές δράσεις για την αύξηση των γεννήσεων και των μητέρων, αλλά και φροντίδας των ηλικιωμένων που αισθάνονται την απόλυτη εγκατάλειψη στα χωριά. Μια στρατηγική που έπρεπε ήδη να είναι σε εφαρμογή, δεδομένου ότι στα πτηνοτροφεία και στα χοιροστάσια το ζωικό κεφάλαιο αντικαθίσταται σταδιακά από μετανάστες που ζουν σε άθλιες συνθήκες δουλοπαροικίας και αναμένεται ν’ αυξηθούν, υποκαθιστώντας σταδιακά τον γερασμένο ντόπιο πληθυσμό…
Νίκος Ντάσιος
