Το πράσινο «Νιου Ντηλ»

Eφικτή στρατηγική οικονομικού μετασχηματισμού ή επικοινωνιακό παιχνίδι;

του Νίκου Ντάσιου από την Ρήξη φ. 157

Αν παρακολουθούσε κάποιος την εισήγηση του υπουργού Άδωνη Γεωργιάδη στην ημερίδα για το νέο ΕΣΠΑ της περιόδου 2021-27 στις 17/1 στο Μέγαρο Μουσικής, θα εντυπωσιαζόταν από τις αναφορές του στα ζητήματα της Πράσινης Ανάπτυξης. Το στίγμα έδωσε αρχικά ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και υπεύθυνος για τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής Μαργαρίτης Σχοινάς, αναφερόμενος σε ποσοστό της τάξεως των 2/3 των νέων πόρων που θα διατεθούν στις οικολογικές εφαρμογές και στην έξυπνη οικονομία! Οι δηλώσεις αυτές συνάδουν επίσης με τις δεσμεύσεις του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, όταν από το βήμα της Συνόδου Κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα, τον Σεπτέμβριο του 2019, αναφέρθηκε στο σχέδιο απολιγνιτοποίησης της Ελλάδας ήδη από το 2028, πολύ πιο γρήγορα δηλαδή από όλες τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες! Ακόμα, τέλος, κι αυτή η επιλογή της νέας Προέδρου της Δημοκρατίας κας Σακελαροπούλου, προερχόμενης από το Συμβούλιο της Επικρατείας, σχετίζεται σαφώς με το στίγμα της στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος και παρά τις όποιες επικρίσεις εγείρουν αποφάσεις της για τη συνέχιση των εξορύξεων στις Σκουριές ή την εγκυρότητα κάποιων μνημονιακών ρυθμίσεων.
Εγκαινιάζουμε άρα έναν νέο ενάρετο αναπτυξιακό κύκλο με τα χαρακτηριστικά της βιώσιμης & αειφόρου ανάπτυξης, μετά από μια μακρά περίοδο παρασιτισμού και ύφεσης; Στον αντίλογο, οι γιγάντιες ανεμογεννήτριες στις κορυφές των βουνών, αλλά και οι κοινωνικές αναδιαρθρώσεις που προκάλεσε η μαζική φυγή των νέων επιστημόνων και η αθρόα εισαγωγή οικονομικών μεταναστών από την Ασία και την Αφρική, δεν αφήνει πολλά περιθώρια ελπίδας για μια νέα ποιοτική αναπτυξιακή στροφή. Τι συμβαίνει, λοιπόν;
Το πολιτικό προσωπικό της χώρας, από τη νεοφιλελεύθερη συνιστώσα της ΝΔ μέχρι τους φιλελεύθερους του ΚΙΝΑΛ, του ΣΥΡΙΖΑ και του ΜΕΡΑ 25, αναπαράγει τις κυρίαρχες αναπτυξιακές αναπαραστάσεις των παγκοσμιοποιημένων δυτικών ελίτ που ακούνε στην παραίνεση: Green New Deal (Πράσινη Νέα Συμφωνία). H καθίζηση των αναπτυξιακών ρυθμών της παγκόσμιας οικονομίας, η οποία από το ’19 επηρέασε και την ίδια τη Γερμανία, οδηγώντας σε προβλέψεις ρυθμών ανάπτυξης στην ευρωζώνη της τάξεως του 1% για το 2020, ενεργοποιεί τα αντανακλαστικά μιας μεγάλης αναπτυξιακής ώθησης, αντίστοιχης εκείνης της αμερικάνικης οικονομίας τη δεκαετία του ’30 με το ρουσβελτιανό Νιου Ντηλ που επιχείρησε να αντιμετωπίσει την ύφεση του ’29.
Στις 5 Μαΐου 2019, η γερμανική Χάντελσμπλατ, στο κύριο άρθρο της ανέφερε: «…..Το Πράσινο Νιου Ντηλ πρόκειται να αναδιοργανώσει ριζικά τη δυτική οικονομία τα επόμενα 10 χρόνια. Το 100% της αναγκαίας ενέργειας θα προέρχεται αποκλειστικά από πηγές χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Οι δημόσιες επενδύσεις στα τρένα υψηλής ταχύτητας, μεταξύ άλλων, θα δημιουργήσουν τις απαραίτητες νέες θέσεις εργασίας για τους ανέργους που θα προκύψουν από το κλείσιμο των ενεργοβόρων κλάδων της οικονομίας…..». Στο ίδιο μήκος κύματος κι η Γερμανική έκδοση του βιβλίου του Τζέρεμι Ρίφκιν με τον τίτλο: Το Πράσινο Νιου Ντηλ: Γιατί ο πολιτισμός των ορυκτών καυσίμων θα καταστραφεί μέχρι το 2028 και το νέο οικονομικό σχέδιο για τη σωτηρία του πλανήτη. Αντίστοιχου περιεχομένου το βιβλίο της Ναόμι Κλάιν, Στη φωτιά: η φλέγουσα περίπτωση του Πράσινου Νιου Ντηλ. Σ’ όλες τις περιπτώσεις συνυπάρχουν δυο εκδοχές: η πρώτη, αποκαλυψιακή με αναφορές στο άμεσο τέλος του πλανήτη λόγω της κλιματικής αλλαγής και η άλλη που θέτει ως αναπόφευκτη την ανάγκη μαζικών επενδύσεων στην Πράσινη Οικονομία. Από το 2007 ο αρθρογράφος των Νιου Γιορκ Τάιμς Τόμας Φρήντμαν αναφέρει «….τη σημασία του να διαθέτει κάποιος, στο πλαίσιο της οικιακής οικονομίας, ένα φωτοβολταϊκό πάνελ ή μια μικρή ανεμογεννήτρια. Όμως», παραδέχεται ο δημοσιογράφος, «αυτά δεν αρκούν αν θέλουμε να κάνουμε «πράσινο» τον πλανήτη μας. Για να γίνει αυτό πρέπει να πούμε αντίο στο πετρέλαιο και στο κάρβουνο και να επικεντρωθούμε στις ανανεώσιμες πηγές, αλλάζοντας το σύνολο των υποδομών της ενέργειας στις πόλεις μας!»
Την επόμενη χρονιά –2008– ο Μπαράκ Ομπάμα εγκαινίασε στο πρόγραμμά του, το «Πράσινο Νιου Ντηλ», ενώ το 2009 οι Πράσινοι στην Ευρώπη ξεκίνησαν την καμπάνια για το ίδιο θέμα ενόψει των ευρωεκλογών. Δέκα χρόνια, μετά στο πρόσωπο της Γκρέτα Τούνμπεργκ και των «Fridays for Future» σήμανε η ώρα για την οικονομική εφαρμογή του σχεδίου. Η ΜΚΟ «Δημοκρατία στην Ευρώπη, Κίνημα 2025», συντονίζει τη σχετική καμπάνια στη Γηραιά Ήπειρο. Η νέα επικεφαλής της Κομισιόν, Γερμανίδα πρώην υπουργός Άμυνας Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, με την ανάληψη του νέου της χαρτοφυλακίου έθεσε την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής ως το υπ’ αριθμόν ένα ευρωπαϊκό ζήτημα σε συνδυασμό με μια νέα Πράσινη Ευρωπαϊκή Συμφωνία με συντονιστή τον Ολλανδό σοσιαλδημοκράτη Φρανς Τίμερμανς. Για την κλιματική αλλαγή η Γερμανίδα εξήγγειλε ότι μέχρι το 2050 η Ευρώπη θα πρέπει να καταστεί «κλιματικά ουδέτερη», δηλαδή οι εκπομπές CO2 να είναι σε τέτοια επίπεδα όσα μπορεί να απορροφήσει. Το σχέδιό της για τον πράσινο μετασχηματισμό της ευρωπαϊκής οικονομίας, σύμφωνα με ρεπορτάζ της Φρενκούρτερ Αλγκεμάινε Τσάιτουνγκ στις 29 Νοεμβρίου του 2019 θα κοστίσει 3 τρισ. € μέχρι το 2030!
Αποτελεί το Πράσινο Νιου Ντηλ μια εφικτή στρατηγική μετασχηματισμού των δυτικών οικονομιών, ή είναι απλά ένα επικοινωνιακό παιχνίδι επανάκαμψης της δυτικής ηγεμονίας στο πλαίσιο μιας διαφορετικής «πράσινης» παγκοσμιοποίησης απέναντι στις τάσεις αμφισβήτησής της; Μέχρι στιγμής κανένας από τους πολιτικούς και οικονομικούς υποστηρικτές αυτού του μετασχηματισμού δεν έχει προσεγγίσει τον τρόπο οικονομικής κάλυψης των κοινωνικών παρενεργειών του. Πώς, για παράδειγμα, θα καλυφθεί το ασφαλιστικό κόστος και οι συντάξεις εκατομμυρίων εργαζομένων που θα χάσουν τη δουλειά τους στους συμβατικούς κλάδους της οικονομίας μέσα στα ασφυκτικά προβλεπόμενα χρονικά πλαίσια των αλλαγών; Ποιες θα είναι οι κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες ενός τόσο βίαιου οικονομικού μετασχηματισμού, που μόνο με πολεμικές αναμετρήσεις θα μπορούσε να συγκριθεί; Ερωτήματα που εγείρουν τον προβληματισμό και στη χώρα μας με τις κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες της απολιγνιτοποίησης να υπερβαίνουν μακράν τις κοινωνικές συνέπειες των πρόσφατων μνημονίων.
Στον αντίποδα του Πράσινου Νιου Ντηλ η αποπαγκοσμιοποίηση, μέσω της κατάρτισης τοπικών και περιφερειακών σχεδίων ενδογενούς παραγωγικής ανασυγκρότησης, αποτελεί την πιο ασφαλή και αποτελεσματική διαδικασία αποκατάστασης και ορθολογικής διαχείρισης των τοπικών πόρων, ενδυναμώνοντας την κοινωνική και εθνική συνοχή ενόψει μιας μακράς περιόδου οικονομικής και γεωπολιτικής αστάθειας.