Σαλβαντόρ Νταλί, “Η εμμονή της Μνήμης”
Του Νίκου Ντάσιου
Η πανδημία του κορονοϊού όπως εξελίσσεται αποτελεί το κύκνειο άσμα της παγκοσμιοποίησης. Έως και πριν μερικά χρόνια η ποππεριανή θεωρία περί ανοιχτής κοινωνίας και η φιλελεύθερη αντίληψη περί ατομικής ελευθερίας, καθόριζαν απόλυτα την κυρίαρχη σκέψη. Από την ελευθερία στην κίνηση των κεφαλαίων και των εμπορευμάτων, τις μετακινήσεις των ανώτερων και μεσαίων στρωμάτων για αναψυχή, τα διεθνή συνέδρια επιστημόνων και τεχνοκρατών έως τις ανεξέλεγκτες μεταναστευτικές ροές, το κυρίαρχο δόγμα υπερθεμάτιζε για τον ενιαίο και ομοιόμορφο πλανήτη. Το βασικό εμπόδιο αυτής της εκδοχής του Κόσμου που διαχώριζε τις προοδευτικές από τις συντηρητικές ιδεολογίες του 21ου αιώνα ήταν τα σύνορα και οι πατρίδες. Όμως σ αυτόν τον κόσμο, που ονειρεύτηκαν ως «τέλος της ιστορίας» οι ελίτ και οι συνοδοιπόροι τους, τον έλεγχο είχαν αυτοί που διέθεταν τα εργαλεία και τα μέσα για ν’ ασκούν τον παγκόσμιο έλεγχο: οι πολυεθνικές, οι κερδοσκόποι, ο Σόρος και τα υπερεθνικά όργανα που συγκροτήθηκαν για τον έλεγχο αυτής της παγκόσμιας ηγεμονίας. Από την άλλη πλευρά οι μισθωτοί, οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι εργάτες και οι αγρότες, μη έχοντας την δυνατότητα παρέμβασης στην παγκόσμια ρύθμιση, γίνονταν αποδέκτες όλο και περισσότερο των παρενεργειών αυτού του μοντέλου στις ζωές τους: κακοπληρωμένες δουλειές, ανεργία, φτώχεια, οικολογική και κοινωνική υποβάθμιση, τραγικό έλλειμμα της δημοκρατίας -ακόμα και στην αντιπροσωπευτική εκδοχή της.
Η εμφάνιση του Covid -19 με την μορφή πανδημίας που πλήττει αυτές τις μέρες τον δυτικό κόσμο ανατρέπει τα θεμέλια του πολιτικού φιλελευθερισμού, είτε στην δεξιά (οικονομική) είτε στην αριστερή (πολιτιστική) εκδοχή του:
- Ο περιορισμός των μετακινήσεων από το επίπεδο του πλανήτη μέχρι αυτό της πόλης και της γειτονιάς έχει πρωτίστως θύματα τους οικονομικούς κλάδους που συντηρούν και συντηρούνται από την παγκοσμιοποίηση όπως π.χ. το διεθνές εμπόριο και τον τουρισμό αλλά και τις χώρες που είναι πιο εκτεθειμένες σ’ αυτή.
- Οι αποφάσεις για κλείσιμο των επιχειρήσεων, η απαγόρευση της κατανάλωσης ακόμα και ο περιορισμός στην κατά κεφαλή κατανάλωση προϊόντων προσωπικής υγιεινής, αντίκειται στις αρχές της ελεύθερης αγοράς και στους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης. Στα καθ ημάς, η πανουργία της Ιστορίας θέλει αυτούς που ασπάζονται το νεοφιλελευθερισμό να είναι υποχρεωμένοι να λαμβάνουν μέτρα που θα στεναχωρούσαν αν όχι θα εξόργιζαν τον Άνταμ Σμιθ!
Το Έθνος Κράτος, προς απογοήτευση πολλών επικριτών του, Αριστερών και Δεξιών, αποτελεί το μοναδικό επίπεδο διασφάλισης του δημοσίου και γενικού συμφέροντος όπως έδειξαν τόσο η απειλή της μεταναστευτικής «εισβολής» στον Έβρο όσο και η αντιμετώπιση των θυμάτων του κορονοϊού. Το Κράτος αποτελεί την πιο αποτελεσματική βαθμίδα διαχείρισης των μεγάλων κρίσεων εφόσον υπάρχει η υποδομή και η σχετική κουλτούρα στη λειτουργία του. Η Κίνα, η Νότια Κορέα και η Ταιβάν παρότι εφάρμοσαν μέτρα που καμία Δυτική χώρα δεν θα ήθελε να ληφθούν, αφού συνδέονται με την παραβίαση των προσωπικών δεδομένων, αποδείχθηκαν ως οι πλέον αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση της πανδημίας και στη διασφάλιση της δημόσιας υγείας σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα.
Βασικές παράμετροι αποτελούν αναμφίβολα οι δημόσιες υποδομές, το κατάλληλο εκπαιδευμένο δυναμικό των κρατικών λειτουργών που γνωρίζουν τον ρόλο τους σε περιόδους κρίσης, αλλά και η κουλτούρα συνεργασίας του δημόσιου με τον ιδιωτικό και τον κοινωνικό τομέα. Στη χώρα μας οι συνεχείς περικοπές των δημόσιων δαπανών, καθόλη την διάρκεια της οικονομικής κρίσης των τελευταίων 10 χρόνων, έχει καταστήσει τις εγχώριες υποδομές αδύναμες για την αντιμετώπιση έκτακτων συνθηκών γι’ αυτό και ευελπιστούμε να μην επεκταθούν τα κρούσματα σε τέτοιο βαθμό, ώστε να διαφανεί το τραγικό τους έλλειμμα.
Η έκκληση του Τραμπ για επιστροφή των αμερικανικών πολυεθνικών παραγωγής φαρμάκου στην Αμερική τώρα που είναι αναγκαία η παραγωγή αντίδοτου στον ιό, είναι ενδεικτική της αναγκαιότητας της εθνικής βιομηχανίας στους βασικούς τομείς συντήρησης και εφοδιασμού των δημόσιων υποδομών και της εφοδιαστικής αλυσίδας. Γι’ αυτό και μια εθνική στρατηγική δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική αν δεν προϋποθέτει την αναδιάρθρωση της εθνικής φαρμακοβιομηχανίας, της εγχώριας παραγωγής υλικών και νοσοκομειακού εξοπλισμού, της αμυντικής βιομηχανίας κοκ. Τα ερευνητικά κέντρα θα έπρεπε να αξιολογούνται και να χρηματοδοτούνται ακριβώς για την συμβολή τους σ’ ένα ευρύτερο σχέδιο «ενδογενούς παραγωγικής ανασυγκρότησης» με ανα-κατεύθυνση πόρων από τους ήσσονος αλλά υπερτιμημένους τομείς της οικονομίας, όπως για παράδειγμα το ποδόσφαιρο και τα διεθνή καλλιτεχνικά σόου με τους ακριβοπληρωμένους συντελεστές.
Ιδιαίτερη σημασία αποκτά σε μια τέτοια στρατηγική και ο ξεχασμένος τομέας της οικιακής οικονομίας έναντι εκείνων που παράγουν άχρηστες ανταλλακτικές αξίες προϊόντων ή καθαρά γραφειοκρατικών υπηρεσιών, συγκαλύπτοντας την ανεργία. Το καθάρισμα του σπιτιού, το μαγείρεμα, η φροντίδα των παιδιών και των ηλικιωμένων απαιτεί την επαν-οικειοποίηση παραδοσιακών τεχνικών και μεθόδων που σ’ αυτή την κρίση καθίστανται ζωτικής σημασίας. Η χορήγηση του εγγυημένου εισοδήματος θα έπρεπε να γίνει με κριτήρια που θα συμπεριλάβουν αυτές τις βασικές ανάγκες πρόληψης της δημόσιας υγείας ανταμείβοντας τους ανθρώπους που δουλεύουν στο σπίτι ή στην κοινότητα τους.
Η φάση που διάγουμε αποτελεί αναμφίβολα περίοδο υπαρξιακού αναστοχασμού. Ο «δυτικός άνθρωπος» πιστός στην δύναμη της επιστήμης και της τεχνολογίας απέκτησε την ψευδαίσθηση ότι μπορεί να ελέγξει όλες εκείνες τις μεταφυσικές δυνάμεις που απειλούν την ασφάλεια του. Αιώνες τεχνολογικής προόδου συντελέστηκαν πάνω στο «σχίσμα» ανθρώπου-φύσης χωρίς όμως να καταφέρουν να εκδιώξουν αυτές τις ερεβώδεις φυσικές δυνάμεις που βγαίνουν και πάλι στο προσκήνιο για να μας υπενθυμίσουν το πόσο ευάλωτοι είμαστε. Ο φόβος που προκαλεί αυτή η διαπίστωση στο γενικό πληθυσμό αποτελεί ίσως ευκαιρία για την εμπέδωση ενός νέου τεχνολογικού ολοκληρωτισμού αφού αδυνατώντας να ελέγξει τις φυσικές απειλές η επιστημονική κοινότητα θα επιχειρήσει την ολοκλήρωση της μετάλλαξης του ίδιου του ανθρώπου ώστε να καταστεί αλώβητος[1]. Βρισκόμαστε σ’ ένα ιστορικό σταυροδρόμι που είτε η ολοκλήρωση του κύκλου του πολιτικού φιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης θα οδηγήσει στην ύβρη του τεχνο-φασισμού είτε σε μια εκδοχή της ανθρώπινης απελευθέρωσης, σ’ ένα κόσμο, δηλαδή όπου οι εθνικές ταυτότητες θα αποτελούν το νέο υπόστρωμα του οικουμενισμού που θα σέβεται την πολλαπλότητα και την ποικιλομορφία. Η «ελληνική τραγωδία» και ο ελληνικός πολιτισμικός δρόμος θεμελιωμένος στο «Πρόσωπο» και στην «Κοινότητα» θα είχε πολλά να διδάξει σ αυτό το κομβικό σημείο για το μέλλον της ανθρωπότητας.
[1] Βλ το σχετικό πείραμα για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας απειλής από ιό που διενεργήθηκε στις18 Οκτωβρίου 2019 στο Κέντρο Ασφάλειας της Υγείας Johns Hopkins στη Βαλτιμόρη με την χορηγία του Ιδρύματος για τον Πληθυσμό και την Αναπαραγωγική Υγεία Bill και Melinda Gates.
3 ΣΧΟΛΙΑ
Είμαι ευγνώμων στον Νίκο Ντάσιο που μου άνοιξε τα μάτια με τη σημείωσή του για την άσκηση ετοιμότητας του κέντρου Johns Hopkins.
Διάβασα σχετικά άρθρα, όπως το πολύ διαφωτιστικό της KRISTIN HOUSER (στις 27/1/20) που βρίσκει «ενοχλητική ομοιότητα» ανάμεσα στα δεδομένα της άσκησης του περασμένου Οκτωβρίου και του κινέζικου ιού. Η μόνη διαφορά ήταν πως στην εξομοίωση ο ιός προερχόταν από γουρούνι στη Νότια Αμερική.
Tο τρομερό αποτέλεσμα ήταν ότι ο υπολογισμός των θανάτων για διάστημα 6 μηνών έφθανε τα 65 εκατομμύρια. Η αρθρογράφος επισημαίνει επίσης ότι οι συμμετέχοντες στην άσκηση ήταν οι ίδιοι που καλούνται να εφαρμόσουν τα μέτρα για την αντιμετώπιση μιας παρόμοιας κατάστασης.
βλ. https://futurism.com/neoscope/recent-simulation-coronavirus-killed-65-million-people
Μου έκανε εντύπωση που πέρασε απαρατήρητη η άσκηση αυτή με το όνομα Event 201.
Με εντυπωσίασαν επίσης τα νέα δεδομένα της αμερικανικής πολιτικής για την Υγεία και Ασφάλεια, τη Biosurveillance.
Σύμφωνα με την εθνική στρατηγική των ΗΠΑ για την ΒιοΕπιτήρηση, ήταν απλώς θέμα χρόνο να ξεσπάσει μια τόσο καταστροφική επιδημία. Οι επιδημίες που παρατηρήθηκαν σε εθνικό επίπεδο, τα τελευταία χρόνια φτάνουν τις 200 περίπου ετησίως με αυξανόμενη τάση.
Ακόμα, εντυπωσιακή είναι η νέα εκδοχή της παγκοσμιοποίησης όχι η ανατροπή της. Η αμερικανική πολιτική δεν αποδόμησε την έννοια του Δημοσίου λόγω του οράματος μιας παγκόσμιας αυτοκρατορίας ρωμαϊκού τύπου. Για την αντιμετώπιση των κινδύνων από τη Βιολογική Τεχνολογία, προτείνει τη συνεργασία Δημόσιου-Ιδιωτικού, καθώς και μεταξύ εθνικών κυβερνήσεων, μεταξύ ορισμένων βιομηχανικών τομέων και μεταξύ αρμόδιων διεθνών θεσμών. Σε αντίθεση με τον αγγλικό ρεαλισμό, ο αμερικανικός βλέπει ότι η απειλή αφορά «την υγεία, τις οικονομίες και την κοινωνία».
Σίγουρα όμως όταν εννοούν κοινωνία δεν εννοούν το Εμείς, και το ενδιαφέρον τους για τον Άλλον δεν είναι το ίδιο με τις δικές μας ευαισθησίες: Οι κατευθυντήριες αρχές της αμερικανικής στρατηγικής για την επιχείρηση εθνικής βιοεπιτήρησης δίνουν έμφαση στη διεθνή συνεργασία και την «προστιθέμενη αξία των Άλλων» (Add Value for Others) με την έννοια της συγκέντρωσης πληροφοριών από μια ποικιλία επιπέδων όπως η υγεία ανθρώπων-ζώων-φυτών, περιβαλλοντική υγεία, επιβολή νόμου και πληροφοριών( The Strategy acknowledges that effective biosurveillance requires the integration of information from a variety of arenas (eg, human, animal, plant, and environmental health; intelligence and law enforcement).
Ένα επιπλέον σχόλιο για το περιεχόμενο του άρθρου:
Δεν είναι βέβαιο ότι «η πανδημία του κορονοϊού όπως εξελίσσεται αποτελεί το κύκνειο άσμα της παγκοσμιοποίησης», όπως υποστηρίζει ο Ν. Ντάσιος. Η παγκοσμιοποίηση έχει δύο πρόσωπα και ο κοσμοπολιτισμός επίσης: Το ένα ανήκει στη δυτική παράδοση που μπορεί να σκέφτεται πολιτικά και το άλλη στην παράδοση που είναι εντελώς ανίκανη να σκεφτεί πολιτικά.
Από τη μια μεριά υπάρχει ένα στρατόπεδο που αντιλαμβάνεται την πολιτική με ρωμαϊκούς όρους, δηλαδή όρους κράτους και δημόσιας εξουσίας ισχύος, και από την άλλη το στρατόπεδο που παθαίνει αλλεργία με το κράτος, το δημόσιο, τις διακρίσεις, τα όρια, την κοινωνία. Αυτό συμβαίνει γιατί η ελληνική Σκέψη ουδέποτε εισχώρησε στον δυτικό πολιτισμό. Η αντίθεση περιορίζεται στις παραδόσεις του απολίτικου Βορρά και του λατινικού Νότου, στο στρατόπεδο του οποίου ανήκουν οι «συντηρητικοί» Αμερικανοί.
Πράγματι «βρισκόμαστε σ’ ένα ιστορικό σταυροδρόμι», όχι όμως με μια κακή «παγκοσμιοποίηση» από τη μια μεριά και τις «εθνικές ταυτότητες» ενός καλού «οικουμενισμό» από την άλλη.
Ο κοσμοπολιτισμός που χρηματοδοτεί ο Σόρος, δηλαδή ο εθνομηδενισμός για μια «νεομεσαιωνική κοινωνία» με «δίκτυα εξουσίας», κερδίζει ιδεολογικές μάχες αλλά όχι τον πόλεμο της πολιτικής. Τα cultural politics δεν έχουν «το μαχαίρι και το πεπόνι» του κοινωνικού ελέγχου ούτε μια καλή θεωρία «εκσυγχρονισμού» για τη νομιμοποίηση της φεουδαλικής εξουσίας. Αντίθετα, η Παγκόσμια Διακυβέρνηση και ο «τεχνολογικός ολοκληρωτισμός» έχουν ήδη έτοιμη τη νομιμοποίησή τους με τον κοσμοπολιτισμό τύπου Νέγκρι, δηλαδή με το «Πλήθος» στη θέση του Λαού και του Δήμου.
Το δυτικό εκκρεμές κινείται ανάμεσα στον ρωμαϊκό κρατισμό (που οι αντίπαλοι βλέπουν σαν «λαϊκισμό» και «εθνικισμό») και την άγνοια της πολιτικής (που αυτό-προσδιορίζεται σαν «προοδευτισμός»). Και οι δύο πλευρές έχουν εμμονή με την ψευδο-ελευθερία της Πολλαπλότητας, μόνο που η μία μόνο, η «ρεαλιστική» μπορεί να λαμβάνει υπόψη την Ενότητα.
Την ελληνική Ελευθερία ωστόσο την αγνοούν και οι δύο πλευρές. Και όσο αγνοείται η ελληνική Πολιτική δεν θα αμφισβητηθεί το δυτικό δίπολο. Για να αναγνωριστεί όμως «ο ελληνικός πολιτισμικός δρόμος» πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν είναι θεμελιωμένος στο «Πρόσωπο» και στην «Κοινότητα». Είναι θεμελιωμένος στο οντολογικό Γίγνεσθαι του Κόσμου γιατί το Πρόσωπο σημαίνει το οντολογικό Γίγνεσθαι του ανθρώπου κατά τον τρόπο της Πολιτικής Κοινωνίας.
Δεν υπάρχει ένα Πλήθος μισθωτών, εργατών κλπ απέναντι σε μια ελίτ, αλλά τρία κοινωνικά Γίγνεσθαι. Το σοφό βγήκε από τη μέση με τις ύπουλες τεχνικές της συστηματικής υποτίμησης και της δήθεν οικειοποίησης. Τα άλλα δύο βρίσκονται σε διαρκή πόλεμο με σταθερό νικητή τον «ρεαλισμό».
Δεν χρειάζεται «δυνατότητα παρέμβασης στην παγκόσμια ρύθμιση. Θα αρκούσε η άρση της νομιμοποίησης της αν ήμαστε σε θέση να την αμφισβητήσουμε.
Η πανδημία που βιώνουμε δεν ανατρέπει τα θεμέλια του πολιτικού φιλελευθερισμού, είτε στην δεξιά (οικονομική) είτε στην αριστερή (πολιτιστική) εκδοχή του, γιατί τα θεμέλια του είναι οντολογικά: είναι η πίστη στην Πολλότητα του Είναι. Οι αναγκαίες κρατικοποιήσεις και γενικότερα η ανάγκη επιστροφής σε κρατικές ρυθμίσεις δεν ανατρέπουν τον φιλελευθερισμό-ατομικισμό αλλά επισπεύδουν την Παγκόσμια Διακυβέρνηση.
Το ρωμαϊκό Κράτος είναι η μόνη «ρεαλιστική» λύση. Αλλά το πέρασμα από το βεστφαλιανό «σύστημα κρατών» στην αυτοκρατορική φάση μοιάζει μοιραίο όπως στη ρωμαϊκή ιστορία.
Θεωρώ ότι οι αναλύσεις σας είναι πάρα πολυ αξιόλογες