Από τον ευαγγελιζόμενο έλεγχο των ΜΚΟ, στη δημιουργία νέων διαπλεκόμενων με το υπουργείο.
Του Γιάννη Ξένου από την Ρήξη φ. 165
Αποτελεί μόνιμη εξαγγελία του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής η δημιουργία μητρώου ΜΚΟ. Παρότι από το 2018 υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο που ορίζει ότι οι ΜΚΟ έχουν υποχρέωση να αναφέρουν τις πηγές χρηματοδότησής τους και να δηλώνουν στοιχεία που αφορούν εργαζομένους τους, μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει τίποτα. Μία από τις πρώτες εξαγγελίες της κυβέρνησης Μητσοτάκη ήταν η δημιουργία αυτού του μητρώου. Ενάμιση χρόνο μετά, η κατάσταση αντί να έχει βελτιωθεί μάλλον έχει επιδεινωθεί.
Αρχικά ο Νότης Μηταράκης έδειξε ότι ήθελε να ελέγξει τις ΜΚΟ. Σε αυτό τον βοήθησε ότι το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής πήρε τον έλεγχο του προγράμματος Estia II από την Ύπατη Αρμοστεία. Τα 125 εκατομμύρια ευρώ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη στέγαση προσφύγων και αιτούντων άσυλο μοιράζονται πια από το υπουργείο. Το δεύτερο εξάμηνο του 2020 το υπουργείο μείωσε τα ποσά που διέθετε κατά κεφαλήν ανά πρόσφυγα στις ΜΚΟ και μείωσε τον χρόνο παραμονής των προσφύγων σε χρηματοδοτούμενες εστίες.
Αυτό προκάλεσε αρχικά πολύ μεγάλη ενόχληση στις ΜΚΟ. Κάποιες από αυτές μάλιστα (π.χ. το Solidarity Now και η Άρσις Θεσσαλονίκης) αποφάσισαν να σταματήσουν να δραστηριοποιούνται στη στέγαση. Αντί να ιδωθεί από τον Μηταράκη ως ευκαιρία για να ξεκαθαρίσει το τοπίο, αυτός θεώρησε σκόπιμο, στο κενό που δημιουργήθηκε, να χώσει νέες ΜΚΟ.
Η περίπτωση της Hopeland
Περίπτωση νέας τέτοιας ΜΚΟ, που προέκυψε από το πουθενά και μέσα σε λίγους μήνες διαχειρίζεται εκατομμύρια ευρώ, είναι η Hopeland. Μέχρι το καλοκαίρι ήταν μια ανενεργή ΜΚΟ που ανήκε στον Αλέξανδρο Αρβανιτάκη. Όπως αναφέρει ο Αρβανιτάκης σε ερώτηση δημοσιογράφου (1) το καλοκαίρι ήθελε να τερματίσει μια ανενεργή ΜΚΟ που κατείχε για να μην επιβαρύνεται οικονομικά. Ένας φίλος του τον ενημέρωσε ότι ένας λογιστής αναζητούσε για λογαριασμό πελάτη του μία εν λειτουργία ΜΚΟ. Έτσι τη μεταβίβασε στην Κατερίνα Ρούκα και τον Γιώργο Πουλαδάκη. Για το παιχνίδι εκατομμυρίων που θα στηνόταν ήταν απαραίτητο η ΜΚΟ να έχει ενεργό ΑΦΜ για κάποια χρόνια, ακόμα και αν ήταν ανενεργή, για να μπορέσουν άμεσα να καταθέσουν πρόταση για συμμετοχή στο πρόγραμμα ESTIA. Οι ιδιοκτήτες της Hopeland ήταν άγνωστοι στον κόσμο των ΜΚΟ, η κα Ρούκα ασχολούνταν με καλλυντικά στη Θεσσαλονίκη και ο κος Πουλαδάκης είναι οδηγός στην καθαριότητα στον δήμο Αμαρουσίου. Σύμφωνα με τον διευθυντή της οργάνωσης Ν. Βλάχο, η Ρούκα έχει καθημερινή ενασχόληση με τη ΜΚΟ, αλλά τον δεύτερο ιδιοκτήτη τον έχει δει μόνο δύο, τρεις φορές.
Σύμφωνα με δημοσίευμα της Καθημερινής, ενώ αρχικά το υπουργείο απαιτούσε πλήθος δικαιολογητικών για όσες ΜΚΟ ήθελαν να συμμετάσχουν στο ESTIA II, στην τελική μορφή της προκήρυξης, στις 15 Σεπτεμβρίου, οι απαιτήσεις του μειώθηκαν στο να έχει καταθέσει η αιτούσα ΜΚΟ αίτηση εγγραφής στο μητρώο του υπουργείου.
Με την απλοποίηση των διαδικασιών μπόρεσε η Hopeland, μία εβδομάδα μόλις μετά την ίδρυσή της, να κάνει αίτηση στο πρόγραμμα. Αίτηση που έγινε δεκτή και ανέλαβε τη στέγαση 1.002 προσφύγων και αιτούντων άσυλο στην Αττική και στη Στερεά Ελλάδα από τα μέσα Οκτωβρίου ως το τέλος του έτους, με συνολική αμοιβή για τους 2,5 μήνες ένα ποσό που ξεπερνά το 1,1 εκατ. ευρώ.
Και εδώ περνάμε σε μία ακόμα ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια: Η Hopeland, στην «αγωνία της» να βρει διαμερίσματα για να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, απευθύνεται ακόμα και σε διαμερίσματα που προσφέρονται για βραχυχρόνια μίσθωση (airbnb) και είχαν μείνει αναξιοποίητα λόγω της πανδημίας. Σύμφωνα με τον διευθυντή της, έχει συνάψει μισθωτήρια για όλα τα κτήρια που αξιοποιεί με την ίδια εταιρεία διαχείρισης ακινήτων. Δηλαδή, για πρώτη φορά βλέπουμε ότι στην «αγορά» γύρω από το προσφυγικό αρχίζουν να εμπλέκονται και εταιρείες διαχείρισης ακινήτων.
Η Hopeland διατηρεί 103 διαμερίσματα σε 12 κτήρια. Σε κάποια κτήρια διατηρεί 5 ή 6 διαμερίσματα και σ’ ένα κτήριο ακόμα και 16 διαμερίσματα. Αυτό είναι μία τάση που ακολουθούν όλο και περισσότερες ΜΚΟ, δηλαδή να κλείνουν ολόκληρες πολυκατοικίες και να παραχωρούν τα διαμερίσματα σε πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο. Έτσι, στις ήδη επιβαρυμένες περιοχές, κέντρο Αθήνας, Κερατσίνι κ.λπ. αρχίζουν να δημιουργούνται σιγά σιγά μικρά γκέτο. Η Hopeland για το 2021 αναμένεται να εισπράξει 5.394.517 ευρώ, ενώ απασχολεί σήμερα γύρω στα πενήντα άτομα. Μέσα σε λίγους μήνες μετατράπηκε σε μία από τις μεγαλύτερες ΜΚΟ της χώρας, φαίνεται υπάρχει ακόμα χώρος για «υγιή επιχειρηματικότητα» στην Ελλάδα.
Για να επιστρέψουμε εκεί που ξεκινήσαμε, η υπόσχεση του υπουργείου για διαφάνεια γύρω από τον χώρο των ΜΚΟ και του σχετικού μητρώου, παραμένει κενή εξαγγελία, αφού μέχρι σήμερα μόλις 25 ΜΚΟ έχουν εγγραφεί. Ο Μηταράκης, στη νέα φάση υλοποίησης του ESTIA, αύξησε την προσφερόμενη τιμή ανά ωφελούμενο αιτούντα άσυλο και ανά ημέρα, ώστε να βελτιώσει το κλίμα με τις παλιές ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στον χώρο, αλλά να δώσει και ένα ακόμα δωράκι στη Hopeland.
Η θητεία Μηταράκη στο υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής μετατρέπεται σε τραγωδία. Δεν του αρκεί η ίδρυση μεγαπόλεων προσφύγων και μεταναστών στα νησιά του Β. Αιγαίου και τον Έβρο, αλλά και η διαχείριση του ESTIA είναι τραγική. Προκειμένου τα δίκτυα διαχείρισης ακινήτων και ιδιοκτητών να κερδίζουν από το προσφυγικό, μετατρέπει ήδη επιβαρυμένες αστικές περιοχές σε μικρά γκέτο, διαθέτοντας ολόκληρες πολυκατοικίες σε πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο. Η απομάκρυνσή του από το υπουργείο είναι επιβεβλημένη.
- Σταύρος Μαλιχούδης, «Παιχνίδια εκατομμυρίων με τη στέγαση των προσφύγων».
