Κυβέρνηση και ΣΥΡΙΖΑ πήραν το μήνυμα των αγορών!
του Σταύρου Λυγερού Πρώτο Θέμα, Κυριακή, 19 Οκτωβρίου 2014
Αντιμέτωποι με την καταγραφόμενη στις δημοσκοπήσεις ενίσχυση της εκλογικής δυναμικής του ΣΥΡΙΖΑ, οι Σαμαράς και Βενιζέλος προσπαθούν να αντιστρέψουν το αρνητικό για την κυβέρνησή τους πολιτικό κλίμα. Για να το επιτύχουν δρομολόγησαν μία σειρά κινήσεων με σκοπό να πείσουν την κοινή γνώμη ότι τα δύσκολα είναι πίσω κι ότι η Ελλάδα αλλάζει σελίδα.
Στο πλαίσιο αυτό εγγράφεται και η διακηρυγμένη πρόθεσή τους να εγκαταλείψουν το πρόγραμμα του ΔΝΤ και να μην υπογράψουν νέα δανειακή σύμβαση και νέο Μνημόνιο με την Ευρωζώνη (η τρέχουσα δανειακή σύμβαση λήγει στο τέλος του έτους).
Όπως σημειώνει στο «Θέμα» υπουργός της κυβέρνησης Καραμανλή, «το γεγονός ότι η Μέρκελ απέφυγε να ικανοποιήσει το αίτημα του Σαμαρά στη συνάντησή τους στο Βερολίνο ήταν το πρώτο αποτρεπτικό μήνυμα. Το δεύτερο αποτρεπτικό μήνυμα ήταν η δήλωση Ντράγκι». Υπενθυμίζουμε ότι για να αποδεχθεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τα ελληνικά ομόλογα, ο επικεφαλής της είχε θέσει ως όρο η Ελλάδα να παραμείνει σε καθεστώς αυξημένης εποπτείας. Σύμφωνα με τον συνομιλητή μας «το τρίτο αποτρεπτικό μήνυμα ήρθε από τις Αγορές. Τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων σημείωσαν άνοδο, διαψεύδοντας την ελπίδα της κυβέρνησης ότι θα μπορούσε να καλύψει ένα μεγάλο μέρος των χρηματοδοτικών αναγκών της με δανεισμό».
Πιεσμένοι από την πολιτική σκοπιμότητα, οι Σαμαράς και Βενιζέλος υποτίμησαν και τα τρία αυτά μηνύματα. Έτσι, έστειλαν την περασμένη Κυριακή στην Ουάσιγκτον τον υπουργό Οικονομικών Χαρδούβελη, τον διοικητή της Τράπεζας Ελλάδος Στουρνάρα και τον πρωθυπουργικό σύμβουλο Παπασταύρου να συζητήσουν με τη Λαγκάρντ την αποχώρηση από το πρόγραμμα του ΔΝΤ.
Η αποχώρηση είναι δικαίωμα της Ελλάδας, αλλά η Λαγκάρντ δεν παρέλειψε να υπογραμμίσει στον Χαρδούβελη τους κινδύνους που συνεπάγεται μία τέτοια κίνηση. Όπως μας είπε καλά ενημερωμένη πηγή, όμως, η επικεφαλής του Ταμείου κατανοεί και την πολιτική σκοπιμότητα της κυβέρνησης Σαμαρά και το γεγονός ότι είχε εκτεθεί δημοσίως. Γι’ αυτό και υπέδειξε στον συνομιλητή της την οδό της λεγόμενης προληπτικής γραμμής στήριξης.
Του συνέστησε, επίσης, η Ελλάδα να παραμείνει στο πρόγραμμα και να αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο εκταμίευσης των υπόλοιπων δόσεων το 2015. Να τις λάβει, δηλαδή, εάν τις χρειαστεί. Η θέση του ΔΝΤ είναι ότι μόνο έτσι θα παραμείνει το δίχτυ προστασίας και οι Αγορές θα δείξουν εμπιστοσύνη.
Εντωμεταξύ, όμως, πρέπει να ολοκληρωθεί η εν εξελίξει αξιολόγηση από την Τρόικα. Εμπόδιο είναι οι επώδυνες απαιτήσεις για πρόσθετες αλλαγές στο ασφαλιστικό και στα εργασιακά, κυρίως να νομοθετηθεί η δυνατότητα για μαζικές απολύσεις. Η κυβέρνηση Σαμαρά διστάζει. Φοβάται τις αντιδράσεις των βουλευτών και εκτιμά δικαιολογημένα ότι μία τέτοια κίνηση θα επιβάρυνε καθοριστικά το πολιτικό κλίμα και θα καθιστούσε πρακτικά πολύ δύσκολη τη συγκέντρωση των αναγκαίων 180 βουλευτικών ψήφων για να παρακαμφθεί το εμπόδιο της προεδρικής εκλογής. Από την άλλη πλευρά, όμως, επιδιώκει τη θετική αξιολόγηση όχι μόνο γιατί έτσι θα ανάψει το πράσινο φως για την εκταμίευση της επόμενης δόσης (πάνω από επτά δις), αλλά και θα στείλει ένα θετικό μήνυμα στις Αγορές.
Η Λαγκάρντ επανέφερε και το ζήτημα της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους. Τόνισε ότι η Ευρωζώνη πρέπει να δώσει σχετικές εγγυήσεις, δεδομένου ότι προς το παρόν τουλάχιστον αποφεύγει να λάβει απόφαση για την αναδιάρθρωσή του. Σε ανακοίνωσή του, το ΔΝΤ τόνισε την πρόοδο που έχει συντελεστεί στα δημόσια οικονομικά της Ελλάδας, αλλά φρόντισε και να συστήσει συνέχιση αυτών που το κυρίαρχο δόγμα αποκαλεί διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Την αντικατάσταση του Μνημονίου από την προληπτική γραμμή στήριξης, δηλαδή από τη δημιουργία ενός χρηματοδοτικού μαξιλαριού, αποδέχεται και το ευρωιερατείο. Πηγή στις Βρυξέλλες θεωρεί ότι «με αυτή τη μεθόδευση, η ελληνική οικονομία ουσιαστικά θα παραμείνει στα μηχανήματα και η εποπτεία θα συνεχισθεί με διαφοροποιημένο σχήμα. Η κυβέρνηση Σαμαρά, όμως, θα μπορεί να ισχυρισθεί ότι το Μνημόνιο τελειώνει» κι ότι η χώρα γυρίζει οριστικά σελίδα, προσθέτουμε εμείς.
Αν και η προληπτική γραμμή στήριξης προϋποθέτει νέες δεσμεύσεις, θα σερβιριστεί επικοινωνιακά σαν όχημα ασφαλούς μετάβασης της Ελλάδας στη μετά-Μνημόνιο εποχή. Οι νέες δεσμεύσεις ήταν ο λόγος που αρχικά η κυβέρνηση Σαμαρά ήταν επιφυλακτική. Οι αρνητικές εξελίξεις στις Αγορές, όμως, διέλυσαν τις αυταπάτες της ότι θα μπορούσε να καλύψει τις χρηματοδοτικές ανάγκες της με δανεισμό. Έτσι φθάσαμε στη σχετική συμφωνία του Στουρνάρα με τον Ντράγκι. Το τοπίο, πάντως, θα αρχίσει να ξεκαθαρίζει όταν σε μερικές ημέρες θα έχουμε τα αποτελέσματα των stress tests των τραπεζών.
Τις τελευταίες ημέρες, η συσσώρευση αρνητικών προβλέψεων κυρίως για την πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας σ’ ένα ασταθές διεθνές οικονομικό κλίμα προκάλεσε ένα κύμα μετακίνησης των κεφαλαίων προς ασφαλείς επενδύσεις. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα όχι μόνο τη μεγάλη πτώση των χρηματιστηρίων, αλλά και την άσκηση ισχυρών πιέσεων στους αδύναμους κρίκους.
Για την περίπτωση της Ελλάδας, όμως, δεν υπάρχει μόνο η πίεση λόγω των αρνητικών εξελίξεων στην παγκόσμια οικονομία. Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, οι Αγορές είχαν ήδη αντιδράσει αρνητικά, όταν η κυβέρνηση Σαμαρά είχε εκδηλώσει την πρόθεσή της να εγκαταλείψει το ΔΝΤ και να τερματίσει το Μνημόνιο. Αθροιστικά αυτοί οι δύο παράγοντες εκτόξευσαν το επιτόκιο των δεκαετών ελληνικών ομολόγων πολύ πάνω από το 8%, καθιστώντας τον δανεισμό από τις Αγορές όνειρο απατηλό. Το Μπλούμπεργκ μίλησε για επιστροφή της Ελλάδας στις αβέβαιες ημέρες του 2012.
Σχολιάζοντας αυτή την εξέλιξη, πρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ με θητεία σε οικονομικό υπουργείο, τόνισε πως «επιβεβαιώνεται τώρα ότι ο προ μηνών περιορισμένος δανεισμός από τις Αγορές με ανεκτό επιτόκιο (κατώτερο του 5%) δεν απεικόνιζε τη δανειοληπτική ικανότητα της χώρας. Πραγματοποιήθηκε κάτω από την άτυπη, αλλά αποτελεσματική ομπρέλα της Ευρωζώνης και γι’ αυτό ήταν επιτυχής». Αντιθέτως, τώρα που το ευρωιερατείο τήρησε αποστάσεις, εάν δεν άναψε κόκκινο φως, αποδεικνύεται ότι οι Αγορές δεν θεωρούν πως η Ελλάδα είναι έτοιμη να βγει από τα μηχανήματα.
Ο πρωθυπουργός επέρριψε την ευθύνη για τις αρνητικές εξελίξεις στη στάση του ΣΥΡΙΖΑ. Προφανώς, το ενδεχόμενο εκλογικής νίκης της Αριστεράς και σχηματισμού κυβέρνησης επηρεάζει γενικά τους επενδυτές. Αυτό, όμως, ίσχυε και πριν ένα μήνα. Με άλλα λόγια, δεν προέκυψε κάποιο νέο δραματικό γεγονός που να μπορεί να θεωρηθεί αιτία των τελευταίων αρνητικών εξελίξεων.
Μπορεί η επίθεση του Σαμαρά να συνιστά υπεκφυγή από τις δικές του εξόφθαλμες ευθύνες, αλλά οι τελευταίες εξελίξεις στέλνουν ένα κρίσιμης σημασίας μήνυμα. Όχι μόνο προς τον Σαμαρά, τον οποίο καλούν να αποφύγει τα προεκλογικά τερτίπια, αλλά και προς την Κουμουνδούρου. Για την ακρίβεια, είναι μία έμμεση πλην σαφής προειδοποίηση για τον τρόπο που θα συμπεριφερθούν στην Ελλάδα εάν μία μελλοντική κυβέρνηση Τσίπρα, ως αποτέλεσμα της άρνησης του ευρωιερατείου να έρθει σ’ ένα συμβιβασμό προχωρήσει σε μονομερείς ενέργειες και μάλιστα χωρίς να έχει επεξεργασμένο σχέδιο για να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις.
