Το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών προτείνει λύσεις για τις καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία

780

Την Τετάρτη 20 Σεπτεμβρίου 2023 πραγματοποιήθηκε στην ΕΣΗΕΑ συνέντευξη τύπου, όπου παρουσιάστηκε το Πλαίσιο Δράσεων του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών για τη Θεσσαλία. Η Ειδική Επιστημονική Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων* ουσιαστικά αποτύπωσε σε αριθμούς αλλά και ανά κατηγορία τις καταστροφές στο Θεσσαλικό κάμπο.  Πρόκειται για ένα σχέδιο ανασυγκρότησης τόσο για τις καλλιέργειες αλλά και τα ζώα που χάθηκαν, το οποίο εστιάζει στην  αναγκαιότητα της άμεσης και σωστής καταγραφής τόσο σε έμψυχο όσο και σε άψυχο υλικό, προκειμένου να αποκατασταθούν οι ζημιές στο μέγιστο βαθμό.

Η Επιτροπή* επεσήμανε την άμεση αποκατάσταση των αποστραγγιστικών έργων σε συνδυασμό με την ενίσχυση σε μηχανολογικό εξοπλισμό που δυστυχώς καταστράφηκε ολοσχερώς λόγω των πλημμυρών. Επίσης, η Επιτροπή αναφέρθηκε και στην άμεση και δίκαιη χρηματοδότηση των παραγωγών και του αγροτικού πληθυσμού της πληγείσας περιοχής. 

Στη Θεσσαλία από τα 3.3 εκ στρέμματα, εκ των οποίων 2.3 εκ είναι ποτιστικά τα σοβαρά προβλήματα εντοπίζονται στα 800.000 στρέμματα, τα οποία καταστράφηκαν. Πλην των περιοχών με δενδρώδεις καλλιέργειες οι αρνητικές επιδράσεις είναι σχετικά αναστρέψιμες σε σύντομο χρονικό διάστημα. Οι δενδρώδεις καλλιέργειες θα έχουν πρόβλημα από φυτικές ασθένειες, λόγω της παραμονής των ριζών τους μέσα στο νερό για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ειδικότερα,  οι ανοιξιάτικες καλλιέργειες όπως π.χ. βαμβάκι, αραβόσιτος, μηδική, βιομηχανική τομάτα επλήγησαν περισσότερο διότι ήταν και στο κρίσιμο στάδιο παραγωγής.

Όσον αφορά την κτηνοτροφία και το γεγονός ότι 100.000 ζώα είναι νεκρά, δημιουργεί προβληματισμό, όμως με τη σωστή και ορθολογική κατανομή ανά κτηνοτροφική μονάδα μπορεί να επανέλθει δυναμικά σε διάστημα από 8 έως και 15 μήνες αναλόγως το είδος των ζώων. Σημαντική βοήθεια μπορούν να προσφέρουν οι όμοροι νομοί, πουλώντας νεαρά ζώα στους πληγέντες αγρότες, προκειμένου σε 18 μήνες να υπάρχει κανονικά παραγωγή. Με αφορμή τις καταστροφικές πλημμύρες, η Επιτροπή εστίασε στην ανάγκη χωροταξικού επανασχεδιασμού με την ίδρυση και λειτουργία σύγχρονων κτηνοτροφικών πάρκων.

Ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Σταύρος Κελέτσης, ο οποίος παρευρέθηκε, ανέφερε ότι το Υπουργείο θα σταθεί αρωγός σε αυτή την τιτάνια προσπάθεια, δηλώνοντας ότι οι πόροι υπάρχουν και θα διατεθούν όπου πρέπει και είναι απαραίτητοι. Ο Υφυπουργός δήλωσε ότι από τα 100.000 νεκρά ζώα, έχουν περισυλλεγεί  περίπου 56.000 και αναμένεται μέχρι το ερχόμενο Σάββατο να  ολοκληρωθεί η περισυλλογή των νεκρών ζώων.  Ο κ. Κελέτσης, ο οποίος είναι και Βουλευτής στο Νομό Έβρου πρότεινε να υπάρξει μια αντίστοιχη πρωτοβουλία για το νομό Έβρου και τις καταστροφικές συνέπειες από τις πυρκαγιές. Τα μέλη της επιτροπής φυσικά ανταποκρίθηκαν θετικά.

Ειδικότερα, η επιτροπή παρατηρεί μεταξύ άλλων τα εξής:

• Η μαζική μεταφορά φερτών υλικών έχει οδηγήσει σε διάβρωση επικλινών εδαφών και εναπόθεση των πιο λεπτόκοκκων από τα υλικά αυτά στα πλημμυρισμένα πεδία. Το γεγονός ότι τα εδάφη έμειναν πλημμυρισμένα για πολλές ημέρες και η επιφανειακή επικάθιση ιζήματος αλλάζουν τις φυσικές, χημικές και βιολογικές ιδιότητες των εδαφών. Ωστόσο αυτές οι αλλαγές αναμένεται να είναι προσωρινές και η πλειονότητα των μη επικλινών εδαφών θα επανέλθει χωρίς απώλειες στη γονιμότητα και την παραγωγικότητά τους μετά την αποστράγγιση.

• Στα επικλινή εδάφη θα παρουσιαστεί, τουλάχιστον κατά τόπους, μείωση της γονιμότητας λόγω διάβρωσης και θα πρέπει να συνταχθούν οδηγίες ειδικής κατεργασίας, λίπανσης. Στα εδάφη που έχουν πληγεί από διαβρωτικά φαινόμενα αναμένεται μείωση της παραγωγικότητας ανάλογη του μεγέθους της διάβρωσης.

• Τα υπόλοιπα πεδινά εδάφη, που δεν γειτνιάζουν με επικλινή, αναμένεται στην πλειονότητά τους να επανέλθουν άμεσα, χωρίς ιδιαίτερους χειρισμούς μετά την αποστράγγιση. Μακροχρόνια ενδέχεται να παρατηρηθεί και μικρή αύξηση της γονιμότητας, λόγω της προσθήκης ιζήματος. Η εμφάνιση εδαφικής κρούστας αντιμετωπίζεται με εδαφοκαλλιεργητικές τεχνικές.

• Η δυνατότητα προετοιμασίας των εδαφών για την επόμενη καλλιεργητική περίοδο θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την ταχύτητα αποστράγγισης και απορροής του λιμνάζοντος νερού και θα διαφοροποιηθεί ανάλογα με την ποσότητα του ιζήματος που δέχθηκε η κάθε περιοχή και την κοκκομετρία τόσο του ιζήματος όσο και των υποκείμενων εδαφών. Εκτιμάται ότι τον Νοέμβριο η κατάσταση της πλειονότητας των εδαφών δεν θα αποτελεί περιοριστικό παράγοντα για να ξεκινήσει η καλλιέργεια των χειμερινών σιτηρών.

• Για τις δενδρώδεις καλλιέργειες η κατάσταση είναι δυσμενέστερη, καθώς αναμένεται απώλεια δένδρων, κυρίως σε εδάφη βαριά που παρέμειναν υπό μακροχρόνια υδατική κατάκλιση. Τα εδάφη που έχουν καλυφθεί με στάσιμο νερό εμφανίζουν έντονη έλλειψη οξυγόνου με αποτέλεσμα οι καλλιέργειες να εισέρχονται σε κατάσταση ανοξίας (στέρηση επαρκούς οξυγόνωσης των ριζών). Εάν το έδαφος παραμείνει καλυμμένο με νερό για παρατεταμένη περίοδο, η έλλειψη οξυγόνου και η περιβαλλοντική θέρμανση του στάσιμου νερού θα οδηγήσουν σε θάνατο των ριζών, χλωρώσεις και μαρασμό των φύλλων και τελική αποπληξία/νέκρωση των δένδρων. Επιπλέον, η συσσώρευση αλάτων στο έδαφος θα οδηγήσει σε σημαντικά προβλήματα τοξικότητας με συμπτώματα περιφερειακών ή/και καθολικών νεκρώσεων στα φύλλα.

• Η καταπόνηση των ριζών των δενδρωδών καλλιεργειών από τις πλημμύρες θα ευνοήσει την είσοδο παθογόνων εδάφους που θα συμβάλλουν στην περαιτέρω σήψη ριζών και λαιμού των δένδρων και θα οδηγήσουν ακόμη και σε νέκρωσή τους. Επιπλέον, πολλές μυκητολογικές και βακτηριολογικές ασθένειες, αλλά και προσβολές εντόμων των φύλλων των καρπών έχουν ευνοηθεί από την παρατεταμένη υγρασία.

Υγειονομικοί κίνδυνοι

Το Γεωπονικό, αξιοποιώντας την τεχνολογία του τεχνοβλαστού του Ce.B.Tec., πρόκειται να επεκτείνει τη μαζική ανάπτυξη γρήγορων διαγνωστικών τεστ κατάλληλων για μια ευρεία γκάμα ασθενειών και μυκοτοξινών για τους κατοίκους των περιοχών. Αυτό περιλαμβάνει μολυσματικές ασθένειες, όπως η ηπατίτιδα, αναπνευστικά ιοί και λοιμώξεις του γαστρεντερικού συστήματος, αλλά και χρόνιες παθήσεις, όπως διαβήτης και καρδιαγγειακές ασθένειες. Επιπλέον, οι έρευνες επεκτείνονται στις μυκοτοξίνες, επιβλαβείς ουσίες που παράγονται από ορισμένους μύκητες και μπορούν να μολύνουν τρόφιμα και ζωοτροφές, δημιουργώντας σοβαρούς υγειονομικούς κινδύνους.

*Αποτελείται από τους: αποτελούμενη από τους κ.κ. Γεώργιο Ζέρβα, τ. Πρύτανη Γ.Π.Α. Χρήστο Καραβίτη, Καθηγητή Υδραυλικής, Σοφία Μαυρίκου, Επίκουρη Καθηγήτρια Βιοτεχνολογίας, Αριστείδη Μερτζάνη, Καθηγητή Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, Δημήτριο Μπιλάλη, Καθηγητή Γεωργίας, Κωνσταντίνο Οιχαλιώτη, Καθηγητή Εδαφολογίας, Κωνσταντίνο Τσιμπούκα, Καθηγητή Αγροτικής Οικονομίας, Ελένη Τσιπλάκου, Καθηγήτρια Διατροφής Ζώων, Δημήτριο Τσιτσιγιάννη, Καθηγητή Φυτοπαθολογίας, Εμμανουήλ Φλεμετάκης, Καθηγητή Βιοτεχνολογίας, Σπυρίδωνα Φουντά, Καθηγητή Γεωργικής Μηχανικής.

Πηγή: Γεωπονικό Πανεπιστἠμιο Αθηνών και εφ. Καθημερινή.