Επικαλούμενοι αξιωματούχους των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών και Αμυνας, εταιρείες τεχνολογίας και ακαδημαϊκούς, οι New York Times καταγράφουν πώς Μόσχα, Πεκίνο και Τεχεράνη στήνουν δίκτυα προπαγάνδας και παραπληροφόρησης μέσω social media, έχοντας πλέον «αναβαθμίσει» εντυπωσιακά τις κινήσεις τους συγκριτικά με τις ρωσικές παρεμβάσεις του 2016.
Από την Καθημερινή
Τον ξένο δάκτυλο στις αμερικανικές εκλογές και την εξέλιξή του τα τελευταία οκτώ χρόνια αναλύουν σε δημοσίευμά τους οι New York Times, μία εβδομάδα πριν από τις κρίσιμες προεδρικές κάλπες της 5ης Νοεμβρίου.
«Οταν, το 2016, η Ρωσία παρενέβη στις αμερικανικές εκλογές, διασπείροντας online διχαστική και εμπρηστική ρητορική, οι αναρτήσεις της ήταν κραυγαλέες και γεμάτες ορθογραφικά λάθη και περίεργη σύνταξη. Είχαν σχεδιαστεί ώστε να προσελκύσουν την προσοχή με κάθε τρόπο. Οκτώ χρόνια μετά, η ανάμειξη ξένων στις αμερικανικές εκλογές για την υποδαύλιση του αισθήματος οργής και της διχόνοιας έχει γίνει μακράν πιο εξεζητημένη και δύσκολα ανιχνεύσιμη», σημειώνει η αμερικανική εφημερίδα.
Η παραπληροφόρηση από το εξωτερικό –ιδίως από τη Ρωσία, την Κίνα και το Ιράν– έχει εξελιχθεί σε μια συνεπή και επικίνδυνη απειλή, καθώς οι χώρες δοκιμάζουν και αναπτύσσουν ολοένα και πιο διαφοροποιημένες μεθόδους, σύμφωνα με αξιωματούχους των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών και άμυνας, εταιρείες τεχνολογίας και ακαδημαϊκούς.
Με τους δύο υποψηφίους να δίνουν κυριολεκτικά καθημερινά μάχη στήθος με στήθος, σε μία εξαιρετικά οριακή διαδικασία, η δυνατότητα επιρροής ακόμη και μιας μικρής ομάδας Αμερικανών ψηφοφόρων θα μπορούσε να έχει τεράστιες συνέπειες εκλογικά.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, η Ρωσία επιχειρεί να ενισχύσει την υποψηφιότητα του Ντόναλντ Τραμπ, ενώ το Ιράν δείχνει προτίμηση στην αντίπαλό του, Κάμαλα Χάρις. Η Κίνα, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, εμφανίζεται να μην κλίνει προς κάποιο αποτέλεσμα.
Ωστόσο, όπως γράφουν οι ΝΥΤ, παρότι οι μέθοδοι και οι τεχνικές έχουν αλλάξει και εξελιχθεί, προσαρμοζόμενες στο διαδικτυακό και ενημερωτικό τοπίο, ο κύριος στόχος των εκστρατειών αυτών παραμένει ίδιος: Να σπείρουν τη διχόνοια και να κηλιδώσουν την αμερικανική δημοκρατία στα μάτια της διεθνούς κοινότητας.
Ομως, πώς τελικά έχει εξελιχθεί ο ξένος δάκτυλος στην αμερικανική εκλογική διαδικασία;
Παραπληροφόρηση παντού
Η Ρωσία θεωρείται ο βασικός αρχιτέκτονας της παραπληροφόρησης στις αμερικανικές εκλογές του 2016, με το παραπλανητικό περιεχόμενό της να διακινείται κυρίως μέσω Facebook. Πλέον, το Ιράν και η Κίνα φέρεται να εμπλέκονται σε ανάλογες εκστρατείες επιρροής του εκλογικού αποτελέσματος.
Πλην, όμως, οι δίαυλοι διασποράς ψευδούς ή παραπλανητικού περιεχομένου είναι υπερπολλαπλάσιοι, από μικρά φόρουμ όπου οι Αμερικανοί συνομιλούν για τον τοπικό καιρό μέχρι διαδικτυακές ομάδες κοινών ενδιαφερόντων.
Οι χώρες φέρονται να λαμβάνουν στοιχεία η μία από την άλλη, αν και υπό συζήτηση παραμένει αν υπάρχει άμεση συνεργασία μεταξύ τους για τη χάραξη κοινής στρατηγικής.
Στο Telegram υπάρχει σωρεία ρωσικών λογαριασμών που διακινούν βίντεο, memes και άρθρα με στόχο να διχάσουν και να προκαλέσουν σύγχυση στους αναποφάσιστους. Εκατοντάδες άλλα από την Κίνα φέτος επιχείρησαν να πυροδοτήσουν εντάσεις μεταξύ φοιτητών στα αμερικανικά πανεπιστήμια με αφορμή τον πόλεμο στη Γάζα. Και οι δύο χώρες διατηρούν λογαριασμούς στο Gab, μία λιγότερο διαδεδομένη πλατφόρμα που ευνοείται από την ακροδεξιά και όπου προωθούνται ευρέως θεωρίες συνωμοσίας.
Οπως γράφουν οι ΝΥΤ, επικαλούμενοι εσωτερικά έγγραφα του αμερικανικού υπουργείου Δικαιοσύνης, Ρώσοι πράκτορες προσπάθησαν επίσης να προωθήσουν την υποψηφιότητα Τραμπ μέσω Reddit και σε φόρουμ που ευνοούνται από την Ακροδεξιά, στοχεύοντας σε ψηφοφόρους από έξι αμφίρροπες πολιτείες αλλά και ισπανόφωνους Αμερικανούς, video gamers και άλλους που η Ρωσία ταυτοποίησε ως συμπαθούντες του Τραμπ.
Η εκστρατεία «Spamouflage», που συνδέεται με το Πεκίνο, διακινούσε συντηρητικό περιεχόμενο μέσω λογαριασμών με την ονομασία Harlan, σε YouTube, X, Instagram και TikTok, πίσω από τους οποίους δήθεν κρυβόταν ένας Αμερικανός.
Πολύ πιο στοχευμένο περιεχόμενο
Το παραπλανητικό περιεχόμενο που διασπείρεται από ξένες χώρες έχει στόχο όχι μόνο τις αμφίρροπες πολιτείες, αλλά και συγκεκριμένες συνοικίες τους όπου ζουν συγκεκριμένες μειονότητες, θρησκευτικές και εθνοτικές.
Οσο πιο στοχευμένη είναι η παραπληροφόρηση, τόσο πιθανότερο είναι να αποδώσει, σύμφωνα με ερευνητές και ακαδημαϊκούς.
«Οταν η παραπληροφόρηση είναι κατασκευασμένη ειδικά για συγκεκριμένο κοινό, εκμεταλλευόμενη τα ενδιαφέροντα ή τις απόψεις του, γίνεται πιο αποτελεσματική», σημειώνει η Μέλανι Σμιθ, διευθύντρια έρευνας στο Ινστιτούτο Στρατηγικού Διαλόγου, μία οργάνωση με έδρα το Λονδίνο.
«Σε προηγούμενες εκλογές, προσπαθούσαμε να προσδιορίσουμε ποιο θα ήταν το μεγάλο ψευδές αφήγημα. Αυτή τη φορά, είναι τα δυσδιάκριτα πολωτικά μηνύματα που πυροδοτούν την ένταση».
Ιδιαίτερα το Ιράν έχει δαπανήσει πόρους σε μυστικές προσπάθειες παραπληροφόρησης που στόχο έχουν συγκεκριμένες ομάδες. Ιστότοπος υπό την ονομασία «Not Our War», που στόχευε να προσελκύσει βετεράνους των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, διακινούσε περιεχόμενο έντονα αντιαμερικανικό και συνωμοσιολογικό για την έλλειψη υποστήριξης στους εν ενεργεία ενστόλους.
Πληθώρα άλλων ιστοτόπων είχαν αποδέκτες άλλες κοινωνικές ομάδες, ενδεικτικά το «Afro Majority» διακινούσε περιεχόμενο που απευθυνόταν σε μαύρους Αμερικανούς, το «Savannah Time» επιχειρούσε να επηρεάσει τους συντηρητικούς ψηφοφόρους στην πολιτεία της Τζόρτζια, ενώ στο Μίσιγκαν, άλλη μία αμφίρροπη πολιτεία, το Ιράν είχε δημιουργήσει ένα διαδικτυακό δίκτυο με την ονομασία «Westland Sun», για την εξυπηρέτηση των Αραβοαμερικανών στα προάστια του Ντιτρόιτ, σύμφωνα με τους ΝΥΤ.
«Το γεγονός ότι το Ιράν στοχεύει τους αραβικούς και τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς στο Μίσιγκαν δείχνει πως διαθέτει μια σαφή κατανόηση της πολιτικής κατάστασης στην Αμερική και ελίσσεται επιδέξια για να απευθυνθεί σε μια βασική δημογραφική ομάδα, για να επηρεάσει τις εκλογές με στοχευμένο τρόπο», σημειώνει ο Μαξ Λέσερ, ανώτερος αναλυτής στο Foundation for Defense of Democracies.
Η Κίνα και η Ρωσία ακολουθούν ανάλογες μεθόδους. Φέτος, στο Χ, τα κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης διέδιδαν ένα ψευδές αφήγημα στα ισπανικά σχετικά με το Ανώτατο Δικαστήριο – το οποίο με τη σειρά τους διακίνησαν περαιτέρω ισπανόφωνοι χρήστες σε Facebook και YouTube, σύμφωνα με τη Logically, μια οργάνωση που εντοπίζει και παρακολουθεί την παραπληροφόρηση στο Διαδίκτυο.
Με «σύμμαχο» την ΑΙ
Οι πρόσφατες εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη έχουν ενισχύσει τις δυνατότητες παραπληροφόρησης πέρα από ό,τι ήταν εφικτό σε προηγούμενες εκλογές, επιτρέποντας σε ειδικούς και μη να δημιουργούν περιεχόμενο και να διακινούν τις εκστρατείες τους πολύ πιο αποτελεσματικά.
Σύμφωνα με την OpenAI, μόνο τον τρέχοντα μήνα διέκοψε πάνω από 20 ξένες επιχειρήσεις που χρησιμοποιούσαν τα προϊόντα της εταιρείας –μεταξύ αυτών και το ChatGPT– μεταξύ Ιουνίου και Σεπτεμβρίου. Οι εκστρατείες αυτές περιελάμβαναν απόπειρες της Ρωσίας, της Κίνας, του Ιράν και άλλων χωρών να δημιουργήσουν ιστότοπους και να διαδώσουν προπαγάνδα ή παραπληροφόρηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης – ακόμη και να αναλύσουν ή να απαντήσουν σε συγκεκριμένες αναρτήσεις.
Η χρήση των εμπορικά διαθέσιμων εργαλείων της ΑΙ αξιοποιήθηκε, μεταξύ άλλων, από τον Τζον Μαρκ Ντούγκαν, έναν πρώην βοηθό σερίφη στη Φλόριντα που πλέον ζει στη Ρωσία.
Δουλεύοντας από ένα διαμέρισμα στη Μόσχα, ο Ντούγκαν δημιούργησε ένα μεγάλο δίκτυο παραγωγής «deepfakes», μέσω δεκάδων ιστοτόπων που αντέγραφαν έγκυρα ειδησεογραφικά δίκτυα, για να διασπείρουν προπαγάνδα κατά της προεκλογικής εκστρατείας των Δημοκρατικών. Σύμφωνα με τη NewsGuard, εταιρεία που εντοπίζει και καταγράφει την online παραπληροφόρηση, ο Ντούγκαν έκανε ουσιαστικά μόνος του μια εκστρατεία που πριν από οκτώ χρόνια θα απαιτούσε μια στρατιά από bots.
Η Κίνα, επίσης, έχει αναπτύξει μια προηγμένη εργαλειοθήκη που περιλαμβάνει πλαστά, μέσω ΑΙ, αρχεία ήχου, παραπλανητικά memes και κατασκευασμένες δημοσκοπήσεις σε εκστρατείες σε όλο τον κόσμο.
Ολο και πιο δύσκολος ο εντοπισμός της προπαγάνδας
Σύμφωνα με τους ΝΥΤ, οι τρεις χώρες έχουν εξελίξει τις μεθόδους με τις οποίες καλύπτουν τα ίχνη τους.
Τον Σεπτέμβριο, αποκαλύφθηκε μια εκστρατεία επιρροής των Αμερικανών ψηφοφόρων από τη Ρωσία, η οποία υποστήριζε παρασκηνιακά μια ομάδα συντηρητικών Αμερικανών σχολιαστών στην Tenet Media, μια ψηφιακή πλατφόρμα που δημιουργήθηκε στο Τενεσί το 2023.
Η εταιρεία λειτουργούσε με φαινομενικά νόμιμη «βιτρίνα», δημοσιεύοντας δεκάδες βίντεο με αμφιλεγόμενα πολιτικά σχόλια, καθώς και θεωρίες συνωμοσίας σχετικά με την εκλογική απάτη, την COVID-19, το μεταναστευτικό και τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ακόμη και οι influencers που πληρώθηκαν κρυφά για τις εμφανίσεις τους στο Tenet δήλωσαν ότι δεν γνώριζαν ότι τα χρήματα προέρχονταν από τη Ρωσία.
Οι νέες μέθοδοι έχουν καταστήσει δυσκολότερο, για τις κυβερνητικές υπηρεσίες και τις τεχνολογικές εταιρείες, τον εντοπισμό των εκστρατειών επιρροής, εξηγεί ο Γκράχαμ Μπρούκι, ανώτερος διευθυντής στο εργαστήριο ψηφιακής εγκληματολογικής έρευνας του Atlantic Council.
«Οπου υπάρχει περισσότερη κακοήθης δραστηριότητα ξένης επιρροής δημιουργείται μεγαλύτερη έκταση, περισσότερο περιθώριο δράσης για άλλους κακόβουλους παράγοντες», λέει ο ίδιος.
Απρόθυμοι οι κολοσσοί τεχνολογίας
Εσχάτως παρατηρείται έκρηξη ξένης προπαγάνδας, καθώς οι τεχνολογικοί κολοσσοί έχουν περιορίσει –έως εγκαταλείψει– τις προσπάθειες πάταξης της παραπληροφόρησης, αναφέρουν οι ΝΥΤ.
Οι μεγαλύτερες εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των Meta, Google, OpenAI και Microsoft, έχουν μειώσει τις προσπάθειές τους να επισημαίνουν και να απομακρύνουν την παραπληροφόρηση μετά τις τελευταίες προεδρικές εκλογές. Αλλες εταιρείες δεν διαθέτουν καν ομάδες αξιολόγησης περιεχομένου.
Η έλλειψη συνεκτικής πολιτικής μεταξύ των εταιρειών τεχνολογίας κατέστησε αδύνατο τον σχηματισμό ενός ενιαίου μετώπου κατά της ξένης παραπληροφόρησης, υποστηρίζουν αξιωματούχοι ασφαλείας και στελέχη εταιρειών τεχνολογίας.
«Αυτές οι εναλλακτικές πλατφόρμες δεν έχουν τον ίδιο βαθμό μετριασμού του περιεχομένου και ισχυρές πρακτικές αξιοπιστίας και ασφάλειας που θα μπορούσαν ενδεχομένως να περιορίσουν αυτές τις εκστρατείες», καταλήγει ο Λέσερ.
Πηγή: New York Times
