του Farhad Khosrokhavar από το βιβλίο του Ιράν: Οι γυναίκες ενάντια στη θεοκρατία (Μετ.: Χριστίνα Σταµατοπούλου). Κυκλοφορεί από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις
Αυτό που, εδώ και πάνω από δέκα χρόνια, χαρακτηρίζει στο Ιράν τις γυναίκες και ειδικότερα τη νεολαία, άνδρες και γυναίκες μαζί, είναι μια νέα υποκειμενικότητα που το ισλαμικό καθεστώς αδυνατεί να κατανοήσει. Η θεοκρατική εξουσία συγκεντρώνει το μίσος τους, στον βαθμό που αποτελεί το σημαντικότερο εμπόδιο για την αυτοπραγμάτωσή τους, την ολοκλήρωσή τους, την επιθυμία τους να υπάρξουν ως άτομα στα οποία αναγνωρίζεται η αξιοπρέπειά τους ως πολίτες και πολίτισσες και, κυρίως, η επιθυμία τους να ζήσουν μέσα στη χαρά της ύπαρξης, σε αυτόν τον κόσμο, χωρίς το βάρος ενός επέκεινα που θα έδινε νόημα στη θεοκρατική εξουσία. Υπάρχουν, βέβαια, και οικονομικοί, πολιτικοί και κοινωνικοί λόγοι που παίζουν σημαντικό ρόλο στις διαμαρτυρίες των νέων ανθρώπων, και ειδικότερα των νέων γυναικών. Το θεοκρατικό κράτος απέτυχε να τους προσφέρει το οποιοδήποτε μέλλον. Τους έχει στερήσει την ελευθερία στο όνομα μιας εκδοχής του ισλάμ η οποία επικρίνεται από μεταρρυθμιστές θεολόγους διανοητές (Αμπντολκαρίμ Σορούς, Μοζνταχέντ Σαμπεσταρί, καθώς και τη νέα γενιά που υποστηρίζει το άνοιγμα στην κοσμική νεωτερικότητα στο όνομα του ισλάμ). Τους έχει στερήσει την πρόσβαση στις πιο επιθυμητές πτυχές της νεωτερικότητας (να αποφασίζουν οι ίδιοι πώς θα ντυθούν, να μπορούν να ταξιδεύουν και να συναντιούνται με φίλους χωρίς να φοβούνται ότι θα συλληφθούν και θα κακοποιηθούν, οι γυναίκες να απολαμβάνουν την ισότητα με τους άνδρες στη βάση των ίσων ικανοτήτων).
Η νέα υποκειμενικότητα, ιδίως μεταξύ των νέων γυναικών που υφίστανται τη μεγαλύτερη καταπίεση από το πατριαρχικό καθεστώς, δεν αναγνωρίζει κάποιο άυλο Ιερό, πέρα από την προσδοκία να είναι κανείς ο εαυτός του, να ζει τη ζωή του, να είναι κύριος της μοίρας του στις προσωπικές της πτυχές, εν ολίγοις, να μην κηδεμονεύεται. Ένα απύθμενο χάσμα χωρίζει αυτή την υποκειμενικότητα από το καθεστώς των κληρικών, επικεφαλής του οποίου βρίσκεται ο Ανώτατος Ηγέτης ως απόλυτος δυνάστης. Αυτή η εξουσία αγνοεί τις απαιτήσεις του νέου ατόμου και νομίζει ότι μπορεί να το υποτάξει με τον εκφοβισμό, την καταπίεση και τον θάνατο. Όμως η ικανότητα εκφοβισμού του καθεστώτος έχει τα όριά της, και δύο στρατηγικές ανοίγονται για τους νέους: είτε να παραβιάζουν ατομικά τους κατασταλτικούς κανόνες, που απέχουν έτη φωτός από τις προσδοκίες τους, είτε να διαμαρτύρονται συλλογικά, όποτε τους δίνεται η ευκαιρία.
Από το 2016 και μετά, στο Ιράν, οι διαμαρτυρίες διαδέχονται η μία την άλλη: οι εκπτωχευμένες μεσαίες τάξεις, που διαδήλωσαν μαζί με τους άπορους εναντίον του υψηλού κόστους ζωής και της επονείδιστης χλιδής της άρχουσας ελίτ, σε μια κοινωνία όπου το ένα τρίτο του πληθυσμού ζει πλέον κάτω από το όριο της φτώχειας· οι εκπαιδευτικοί, οι εργάτες των εργοστασίων ζάχαρης και οι εργάτες της πετρελαϊκής βιομηχανίας με επισφαλές καθεστώς (όπως, στο Χαφτ Ταπέχ, στο νοτιοδυτικό Ιράν, στην πετρελαϊκή επαρχία του Χουζιστάν)· οι οδηγοί αστικών λεωφορείων (στο Σερεκάτ Βαχέντ, το αντίστοιχο των ΟΑΣ στην Ελλάδα)· οι εθνικές μειονότητες (Κούρδοι, Βαλούχοι, Ιρανοί Άραβες κ.λπ.)· οι θρησκευτικές μουσουλμανικές μειονότητες (οι δερβίσηδες Γκοναμπαντί στην Τεχεράνη, οι Ιρανοί σουνίτες που στιγματίζονται, ιδίως στο υπανάπτυκτο νοτιοανατολικό τμήμα του Σιστάν και του Βαλουχιστάν)· οι πολίτες που υποφέρουν από τη ρύπανση και τις αμμοθύελλες (στην πόλη Αχβάζ, στο νοτιοδυτικό Ιράν, μεταξύ άλλων) ή από την αποξήρανση λιμνών (όπως της Ούρμια, στα βορειοδυτικά της χώρας) ή ποταμών (Ζαγιαντέχ Ρουντ στο Ισφαχάν)· οι φοιτητές των οποίων καταπιέζονται συστηματικά η ελευθερία της έκφρασης και η επιθυμία τους για συγχρωτισμό μεταξύ των φύλων και οι οποίοι καταγγέλλουν ένα καθεστώς δεσποτικό που δολοφονεί τις ελευθερίες…
Το πιο πρόσφατο κίνημα, αυτό του Σεπτεμβρίου 2022, στο οποίο πρωτοστάτησαν οι γυναίκες και το οποίο σύντομα συμπεριέλαβε και άνδρες, αποτελεί, κατά κάποιο τρόπο, την κορύφωση όλων αυτών των πράξεων διαμαρτυρίας που δεν κατάφεραν να αντέξουν στον χρόνο εξ αιτίας της καταστολής, αλλά και της απουσίας ενός ενοποιητικού προτάγματος.
