Αλλαγή ώρας; Γιατί;

367

του Στέφανου Μανώλη

Κάθε τελευταία Κυριακή του Οκτώβρη έχουμε και αυτό το άγχος και αυτή την υποχρεωτική προσαρμογή. Να ξυπνάμε για να πάρουμε τα παιδιά σχολείο με τον ήλιο ήδη εκεί ψηλά. Και γύρω στις 5.00μμ να σταματάμε όλες τις εξωτερικές δραστηριότητες αφού πέφτει το φως και αρχίζει να νυχτώνει. Όλα αυτά από την υποχρεωτική αλλαγή της ώρας που ακολουθεί η Ελλάδα από το 1975 και η Κύπρος ένα χρόνο μετά. Αλλαγή ώρας έχουμε και την τελευταία Κυριακή του Μάρτη, αλλά προς τη σωστή κατεύθυνση. Δηλαδή της επαναφοράς της ώρας ώστε να ξημερώνει πιο αργά και να νυχτώνει πιο αργά. Και αυτό είναι καλοδεχούμενο, αφού έτσι επιμηκύνονται οι ημερήσιες δραστηριότητες, εκμεταλλευόμενοι το μεγάλο απόγευμα.

Η αλλαγή ώρας τη χειμερινή περίοδο απασχόλησε τις χώρες του Βορρά σε Ευρώπη και στη συνέχεια τις ΗΠΑ πριν από πολλά χρόνια όταν έβλεπαν ότι ξημέρωνε αργά, με αποτέλεσμα, βιομηχανίες, εμπόριο, εκπαιδευτικά ιδρύματα και γενικά όλες οι δραστηριότητες να χρειάζονται τη χρήση τεχνητού φωτός (ηλεκτρισμού), και επιπλέον ενέργεια για θέρμανση για τις πρώτες πρωινές ώρες. Για να δώσω ένα παράδειγμα από ιδία εμπειρία, στο Εδιμβούργο στα μέσα Δεκεμβρίου ξημερώνει γύρω στις 8.15πμ μετά την αλλαγή της ώρας.  Αν η ώρα δεν άλλαζε, τότε θα ξημέρωνε στις 9.15πμ με όλες τις αρνητικές συνέπειες από πλευράς κόστους ενέργειας. Όλες οι ευρωπαϊκές χώρες του Βορρά όπως Μ. Βρετανία, Γερμανία, Σκανδιναβικές, κλπ, αλλά και οι βόρειες πολιτείες των ΗΠΑ χρειάζονται την αλλαγή της ώρας για να εξοικονομούν κόστος ενέργειας, κυρίως τι πρωινές ώρες μέχρι να βγει το φως του ήλιου.

Ο νότος όμως, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος, δεν έχουν τέτοια θέματα. Χωρίς την αλλαγή της ώρας τέτοια περίοδο (τέλη Οκτωβρίου) στην Ελλάδα θα ξημέρωνε μεταξύ 7.30-8.00πμ και στην Κύπρο πριν τις 7.00πμ. Επομένως ως χώρες της Νότιας Ευρώπης και οι δύο, δεν έχουν ανάγκη αλλαγής της χειμερινής ώρας αφού ξημερώνει σχετικά νωρίς και άρα δεν τίθεται θέμα ουσιαστικής απώλειας ενέργειας που σχετίζεται με το φως και την θερμότητα που δίνει ο ήλιος όταν ανατείλει. Επιπλέον, και οι δύο χώρες ως Μεσογειακές με σχετικά ήπιο κλίμα, είναι σαν να βγάζουν τα ίδια τα μάτια τους με την αλλαγή της ώρας στα τέλη Οκτωβρίου. Με θερμοκρασίες ημέρας, πια γύρω στους 25C στις πεδινές περιοχές και τα μεγάλα αστικά κέντρα,  και όντας χώρες που βασίζονται στον τουρισμό, στα θαλάσσια σπορ, στους χώρους εστίασης, κλπ, είναι να αναρωτιέται κανείς με ποια λογική εφαρμόζουν τη χειμερινή ώρα της ΕΕ;

Δηλαδή, δύο τουριστικές χώρες της Μεσογείου αποφασίζουν να ακολουθήσουν την χειμερινή αλλαγή ώρας για να συμβαδίσουν, λένε, με την υπόλοιπη Ευρώπη. Αποφασίζουν δηλαδή οι ηγεσίες σε Ελλάδα και Κύπρο να αυξήσουν τις ώρες της μέρας πολύ πρωί, χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα όσον αφορά εξοικονόμηση ενέργειας, και να μικρύνουν το απόγευμα με αρνητικά αποτελέσματα όσον αφορά οικονομική και οποιαδήποτε άλλη δημιουργική δραστηριότητα. Με το να βάλουμε τα ρολόγια μία ώρα πίσω τεχνητά, για να ξημερώνει νωρίτερα και να νυχτώνει  νωρίτερα, καταφέρνουμε να έχουμε λιγότερα έσοδα από όλες τις μορφές τουρισμού, δραστηριότητες που πηγαίνουν με το φως του ήλιου και της μέρας. Και βεβαίως στερούμε από εμάς τους ίδιους τους ιθαγενείς, καθημερινά μία ώρα από οποιαδήποτε δραστηριότητα μπορεί να γίνει κατά τη διάρκεια ενός απογεύματος.

Επιπλέον είναι και ο ψυχολογικός παράγοντας. Εκτός των μελετών που έχουν γίνει για παρατήρηση περισσότερων καρδιακών επεισοδίων, ατυχημάτων στους δρόμους, διαταραχών στον ύπνο, και παράξενων συμπεριφορών το αμέσως επόμενο διάστημα μετά την αλλαγή της χειμερινής ώρας, είναι δύσκολο να βρει κάποιος ένα άνθρωπο που να πει ότι είναι χαρούμενος που θα νυχτώνει μια ώρα νωρίτερα. Και αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό. Κάθε άνθρωπος, όπως και κάθε ζωντανός οργανισμός είναι πιο δραστήριος και αισθάνεται πιο ενεργητικός γενικά κατά τη διάρκεια της μέρας.

Την περίοδο 2019-2021 η ΕΕ είχε κάνει μια σοβαρή προσπάθεια ώστε κάθε κράτος-μέλος να αποφασίσει από μόνο του αν θα αλλάζει την ώρα ή όχι. Δυστυχώς λόγω διαφωνίας μεταξύ των κρατών-μελών (Βορράς vs Νότος;), και λόγω της πανδημίας που συνέπεσε, τα πράγματα δεν προχώρησαν. Η Τουρκία, ανταγωνιστής Ελλάδας και Κύπρου στο τουριστικό προϊόν, κατάργησε την αλλαγή ώρας από το 2016, επιλέγοντας να πορευτεί με την θερινή ώρα, που ταιριάζει περισσότερο σε Μεσογειακές χώρες. Μήπως πρέπει να το σκεφτούμε και εμείς;

Κλείνοντας, η γεωγραφία, το ήπιο κλίμα και η οικονομική δραστηριότητα σε Ελλάδα  και Κύπρο δείχνουν ότι η χειμερινή αλλαγή της ώρας δεν ωφελεί. Ας ελπίσουμε ότι αυτοί που αποφασίσουν, θα αντιληφθούν ότι Ελλάδα και Κύπρος ωφελούνται περισσότερο από τη διατήρηση της θερινής ώρας.

Δρ. Πανεπιστημίου Εδιμβούργου

StefMan2025@outlook.com