ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΟΡΥΦΗΣ ΣΤΟΝ ΙΑΝΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
| Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΦΑΓΙΟΥΜ ΣΤΗ ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ ‘30
Την Δευτέρα, 1 Δεκεμβρίου 2025 στις 19:30 η Αλυσίδα Πολιτισμού IANOS και ο Γιώργος Καραμπελιάς, στο πλαίσιο του κύκλου συζητήσεων «Συναντήσεις Κορυφής», συνομιλεί με θέμα συζήτησης
«Η ελληνική προσωπογραφία από τα Φαγιούμ στη γενιά του ’30» με αφορμή το βιβλίο της Κατερίνας Μπουλάκου: Σπουδή στην ελληνική προσωπογραφία. Από την αρχαιότητα και τα πορτρέτα του Φαγιούμ έως τη γενιά του ’30. (Εναλλακτικές Εκδόσεις).
Συνομιλήτριες του Γ. Καραμπελιά θα είναι:
–Μάνος Στεφανίδης, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών
–Ελευθερία Παπουτσάκη – Σερμπέτη, ομότιμη καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας ΕΚΠΑ
–Κατερίνα Μπουλάκου, συγγραφέας του βιβλίου
Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στον ΙΑΝΟ της Αθήνας, Σταδίου 24 και θα προβάλλεται ζωντανά στο κανάλι YouTube του ΙΑΝΟΥ.
Link βιβλίου: https://tinyurl.com/46zvh53u
Λίγα λόγια για το βιβλίο:
Η ελληνική προσωπογραφία διαμορφώνεται σταδιακά στο πλαίσιο μιας μακράς ζωγραφικής παράδοσης που εκτείνεται από τον 4ο αι. π.Χ. μέχρι σήμερα και που αν και η πορεία της δεν μπορεί να χαρακτηριστεί απόλυτα γραμμική, ωστόσο αποδεικνύεται εξαιρετικά ανθεκτική στον χρόνο. Η αδιάκοπη πορεία της καταδεικνύεται με αφετηρία την αρχαιότητα και κυρίαρχη τη στιγμή που γίνεται η μετάβαση από το εξιδανικευμένο πρόσωπο της κλασικής τέχνης στη ρεαλιστικότερη απεικόνισή του της ελληνιστικής περιόδου. Το παρόν βιβλίο επικεντρώνεται στη μελέτη της ελληνικής ζωγραφικής και κατά βάση της προσωπογραφίας από την αρχαιότητα μέχρι τον 20ό αιώνα και τη Γενιά του ’30 και τον τρόπο με τον οποίο επιβιώνουν τα «μυστικά» της αρχαίας ζωγραφικής μέσα στη Βυζαντινή τέχνη. Με αφετηρία τις επισημάνσεις του Φώτη Κόντογλου και τις εύστοχες παρατηρήσεις του Γιάννη Τσαρούχη για την τεχνική και το «πώς» της αρχαίας ελληνικής και της βυζαντινής ζωγραφικής, μελετώνται μνημεία από τον 4ο αι. π.Χ., ενώ μεγάλο μέρος αφιερώνεται στα πορτρέτα του Φαγιούμ και την καλλιτεχνική παράδοση που τα συνοδεύει. Μια παράδοση η οποία επεκτείνεται επηρεάζοντας στη συνέχεια τη διαμόρφωση της βυζαντινής ζωγραφικής, περνώντας πια «κωδικοποιημένη» στις μορφές της νέας θρησκείας, πρώτα με τις τοιχογραφίες που εντοπίζονται στις κατακόμβες και σταδιακά με τη φορητή εικόνα. Ξεχωριστή θεωρείται η σημασία των ψηφιδωτών, που παίζουν τον δικό τους, ιδιαίτερο ρόλο, σ’ αυτήν τη μετάβαση από την ύστερη αρχαιότητα στη νέα εποχή. Ειδική αναφορά γίνεται στην Παλαιολόγεια περίοδο και κυρίως στο έργο του Μανουήλ Πανσέληνου, που θα σφραγίσει την τέχνη της εποχής του και θα επηρεάσει αποφασιστικά τη ζωγραφική του 14ου αιώνα και όχι μόνο.
Λίγα λόγια για τους ομιλητές:
Ο Μάνος Στεφανίδης γεννήθηκε στον Πειραιά και αποφοίτησε από την Ιωνίδειο Πρότυπο Σχολή.
Είναι πτυχιούχος του ιστορικού και αρχαιολογικού τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και αριστούχος διδάκτορας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στην ιστορία της τέχνης.
Από το 1980 ως το 2002 υπηρέτησε ως επιμελητής στην Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου και από το 1990 ως το 1995 ως διευθυντής του παραρτήματος της στην Κέρκυρα. Μετεκπαιδεύθηκε στο Kunstmuseum του Düsseldorf και το Smithsonian Institution των ΗΠΑ.
Το 1990 ορίστηκε από το ΥΠΠΟ εθνικός κομισάριος για την Μπιενάλε Βενετίας. Από το 2003 ως το 2021 δίδαξε ιστορία της τέχνης και της σκηνογραφίας στο τμήμα θεατρικών σπουδών του ΕΚΠΑ.
Επίσης δίδαξε ως επισκέπτης – καθηγητής στο Frei Universität του Βερολίνου και το Stanford University της Καλιφόρνιας. Σήμερα είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρόεδρος καλλιτεχνικής επιτροπής της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας και Μουσείου Γεωργίου Κατσίγρα και πρόεδρος της καλλιτεχνικής επιτροπής της Δημοτικής Πινακοθήκης Ρόδου.
Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων και επί χρόνια βασικός αρθρογράφος στο περιοδικό “αντί” και τις εφημερίδες Ελευθεροτυπία Καθημερινή και Βήμα. Επίσης στα περιοδικά Ζυγός, Δέντρο, Ποιητική, Μανδραγόρας κ.α
Έχει εκδώσει περί τα 60 βιβλία τέχνης με κυριότερα το δεκάτομο “Ελληνομουσείον” και τη μελέτη “Κυριάκος Κατζουράκης” από την Μίλητο, τα “Μία ιστορία της ζωγραφικής”, “Μικρή Πινακοθήκη” και την ποιητική συλλογή “Τραγούδια για το Πένθος” από τις εκδόσεις Καστανιώτη, τη μελέτη “Διαμαντής Διαμαντόπουλος – Αισθητική και ιδεολογία του ’30” και “Έρως Καλός” από την University Studio Press, τη μονογραφία “Δημήτριος Μπισκίνης” από τον Δήμο Ζωγράφου, τις μονογραφίες “Μάκης Θεοφυλακτόπουλος”, “Θόδωρος Παπαγιάννης”, “Χρίστος Καράς”, “Μεμάς Καλογηράτος” και τη συλλογή διηγημάτων “Έρωτες Μισοί, Μίση Ολόκληρα” από τις εκδόσεις Νίκας. Τέλος το βιβλίο “Ιδιοφυία και Τρέλα, Van Gogh – Χαλεπάς” από τη “Λάβρυς”. Επίσης έχει οργανώσει περισσότερες από 100 εκθέσεις σ’ όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό με κυριότερες τις: “Ζωγραφικός χώρος – Θεατρικότητα” για την Αθήνα – Πολιτιστική Πρωτεύουσα 1985, την “Αναφορά στον Μπουζιάνη” στην Δημοτική Πινακοθήκη της Αθήνας, την αναδρομική του Μποστ και του Γ. Βακιρτζή στη Δημοτική Πινακοθήκη της Πάτρας το 1988, τις αναδρομικές του Λευτέρη Κανακάκι, Γιώργου Μαυροΐδη, Γιάννη Σπυρόπουλου, Κώστα Ηλιάδη κ.α στην Εθνική Πινακοθήκη, την παρέμβαση “Βλάσης Κανιάρης – Γενέθλιον” στο Μουσείο Μπενάκη το 2009, την αναδρομική του Κυριάκου Κατζουράκη στο ίδιο μουσείο το 2015, τις εκθέσεις του Χρίστου Καρά και του Μάκη Θεοφυλακτόπουλου στην Δημοτική Πινακοθήκη Αλίμου το 2022, την ομαδική έκθεση “Κόκκινο” στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά το 2016, κ.α.
H Ελευθερία Παπουτσάκη – Σερμπέτη είναι Ομότιμη Καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η καθ. κ. Σερμπέτη έχει εισάγει δυο νέα γνωστικά αντικείμενά στον Τομέα Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης: τη διδασκαλία των ερυθρόμορφων κλασικών αγγείων (από το 1982), η οποία έως τότε δεν διδασκόταν και τη διδασκαλία της αρχαία ελληνικής Μεγάλης Ζωγραφικής (από το 1989).
Οι κύριοι τομείς ενδιαφερόντων είναι η Αρχαιολογία και η Τέχνη της Αρχαϊκής, Κλασικής και Ελληνιστικής περιόδου. Ιδιαίτερα η Κεραμεική, η Αγγειογραφία και η Εικονογραφία, καθώς και η Αρχαία Ελληνική Ζωγραφική.
Διετέλεσε Μέλος Αρχαιολογικών Συμβουλίων του Υπουργείου Πολιτισμού:
-τακτικό μέλος του Τοπικού Συμβουλίου Μνημείων Αττικής,
-τακτικό μέλος του Τοπικού Συμβουλίου Μνημείων Δυτικής Ελλάδος και
-τακτικό μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου Μουσείων.
Έχει ανασκαφική δραστηριότητα κατά τα έτη:
1967 – 1971 Έκτακτη αρχαιολόγος στην Γ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών με κύριο έργο τις ανασκαφές.
1989 κ.εξ. Διευθύντρια της ανασκαφής του Τομέα Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης στους αρχαίους Οινιάδας της Αιτωλοακαρνανίας όπου έχει αποκαλύψει την αγορά, τμήμα της ακρόπολης της πόλης και από το 1992 κ.εξ. αποκαλύπτει το νεκροταφείο, των Οινιαδών.
Έχει γράψει τα βιβλία:
1) Ο Ζωγράφος της Providence (Αθήνα 1982)
2) Aρχαίοι Οινιάδες. Δημόσια Οικοδομήματα από την Αγορά (εκδ. Καρδαμίτσα 2001)
3) Corpus Vasorum Antiquorum. National museum of Athens vol. 12. Black-Figured and Six’s Technique Lekythoi (έκδοση της Ακαδημίας Αθηνών 2012).
Και μεταφράσει τα βιβλία:
1. J. Boardman, Athenian Red-Figure Vases. The Archaic Period. (Thames and Hudson 1975). Αθηναϊκά Ερυθρόμορφα Αγγεία. Αρχαϊκή Περίοδος. (Εκδόσεις Καρδαμίτσα, 1985).
2. J. Boardman, Athenian Red-Figure Vases. The Classical Period. (Thames and Hudson 1989). Αθηναϊκά Ερυθρόμορφα Αγγεία. Κλασική Περίοδος. (Εκδόσεις Καρδαμίτσα, 1995).
Η Κατερίνα Μπουλάκου είναι πτυχιούχος του Tμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ και κάτοχος Μεταπτυχιακού και Διδακτορικού τίτλου στην Ιστορία της Τέχνης. Το ενδιαφέρον της στράφηκε κυρίως στην έρευνα και τη μελέτη της αρχαίας ελληνικής ζωγραφικής και της ύστερης αρχαιότητας, ενώ παρακολούθησε σεμινάριο Επιγραφικής (Επιγραφές και Πάπυροι) και Παλαιογραφίας στο Ινστ. Βυζαντινών Ερευνών. Υπήρξε εξωτερικός συνεργάτης του Τμήματος Συντήρησης & Αποκατάστασης Έργων Τέχνης της Εθνικής Πινακοθήκης, έχει συμμετάσχει σε αρχαιολογικές ανασκαφές στη Θήρα (υπό τη Β΄ Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων) και σε επιστημονικά συνέδρια με δημοσιεύσεις και ερευνητική εμπειρία σε ευρωπαϊκά προγράμματα Διαχείρισης & Διάσωσης της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Διετέλεσε μέλος της ΕΣΗΕΑ και εργάστηκε στις εφ. Έθνος και Ημερησία στην επιμέλεια κειμένων αλλά και στο πολιτιστικό ρεπορτάζ αρθρογραφώντας. Έχει κάνει πολύχρονες μουσικές σπουδές (Πτυχίο και Δίπλωμα Μονωδίας). Σήμερα διδάσκει στο Πειραματικό Μουσικό Σχολείο Παλλήνης, ενώ σταθερό είναι το επιστημονικό ενδιαφέρον και η συμμετοχή της σε συνέδρια και καινοτόμα εκπαιδευτικά προγράμματα, όπου βασικός άξονας είναι η διεπιστημονικότητα και ο συνδυασμός των Ανθρωπιστικών Σπουδών, της Φιλοσοφίας, της Τέχνης και της Επιστήμης. Η αισθητική παιδεία και η διδασκαλία της Ιστορίας της Τέχνης αποτελούν θεμελιακό κομμάτι του ευρύτερου παιδαγωγικού της οράματος, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής πράξης και πρακτικής.
