Σε εξέλιξη ο Αττίλας Oil στην Κύπρο

*Σήμερα στις 19.30 στον χώρο πολιτικήςκαι πολιτισμού “Ρήγας Βελεστινλής” θα γίνει συζήτηση για το Κυπριακό με αφορμή το νέο βιβλίο του Σταύρου Λυγερού: “Κυπριακό, η αιρετική λύση“. Ο συγγραφέας θα συνομιλήσει με τους: Χριστόδουλο Γιαλλουρίδη, καθ. Διεθνoύς Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο – Πρόεδρο του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, Στέλιο Περράκη, καθ. διεθνών και ευρωπαϊκών θεσμών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και Γιώργο Καραμπελιά, συγγραφέα – εκδότη. Στο χώρο πολιτικής και πολιτισμού “Ρήγας Βελεστινλής”, Ξενοφώντος 4, 6ος όροφος, πλ. Συντάγματος.

Του Σταύρου Λυγερού από το Πρώτο Θέμα

Φρεγάτα από την Ελλάδα έχει ζητήσει η Λευκωσία όχι για την εκδίωξη του «Μπαρμπαρός», αλλά για συμπαράσταση προς τη Μεγαλόνησο και για να δείξει ότι είναι παρούσα στην Ανατολική Μεσόγειο. Τι σημαίνει η  επίσκεψη Σαμαρά στη Λευκωσία.

Οι έρευνες του τουρκικού σκάφους «Μπαρμπαρός» νοτίως της Κύπρου συνιστούν μείζονος σημασίας παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και έμπρακτη αμφισβήτηση των νόμιμων δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δεν έχουν, ωστόσο, από μόνες τους τις προϋποθέσεις να προκαλέσουν θερμό επεισόδιο.

Προς το παρόν, δεν υπάρχει ένδειξη ότι η Αγκυρα προτίθεται να κάνει το κρίσιμο αυτό βήμα. Ο λόγος είναι ότι μια τέτοια ενέργεια θα προκαλούσε άλλου τύπου αντιδράσεις και παρενέργειες. Ας σημειωθεί ότι στην περιοχή δεν βρίσκονται μόνο τουρκικές ναυτικές μονάδες. Ασκηση με πραγματικά πυρά πραγματοποίησε το ρωσικό ναυτικό, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται και κοινή άσκηση του Ισραήλ με την Κυπριακή Δημοκρατία με τη συμμετοχή μαχητικών αεροσκαφών.
Η Λευκωσία έχει ζητήσει την αποστολή στη Μεγαλόνησο ελληνικής φρεγάτας. Η κυβέρνηση Σαμαρά είναι πολύ επιφυλακτική, με το επιχείρημα ότι δεν θέλει να στρατικοποιήσει την κρίση. Η αποστολή ελληνικής φρεγάτας, όμως, δεν θα είχε σκοπό την εκδίωξη του «Μπαρμπαρός» από την κυπριακή ΑΟΖ και την εμπλοκή σε θερμό επεισόδιο. Θα είχε σκοπό να υπογραμμίσει τη συμπαράσταση προς τη Λευκωσία και να δείξει ότι η Ελλάδα είναι παρούσα στην Ανατολική Μεσόγειο. Η επίδειξη σημαίας είναι μέρος της ναυτικής τακτικής.

Η πορεία του «Μπαρμπαρός»

Η απροθυμία της Αθήνας να εμπλακεί είχε φανεί όταν στην αρχή της κρίσης ο πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης είχε ζητήσει από τον κ. Αντώνη Σαμαρά να μεταβεί στη Λευκωσία για διαβουλεύσεις με σκοπό να φανεί ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν είναι μόνη. Τότε ο Ελληνας πρωθυπουργός είχε απαντήσει αρνητικά. Τελικώς, αποφασίστηκε να πάει στην Κύπρο καθ’ οδόν προς το Κάιρο, όπου στις 8 Νοεμβρίου θα πραγματοποιηθεί η τριμερής σύνοδος Ελλάδας – Κύπρου – Αιγύπτου.

Το ανωτέρω τρίγωνο, σε συνδυασμό με το συμπληρωματικό Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ, έχει εμμέσως και αντιτουρκικό χαρακτήρα. Καταδεικνύει ότι η Τουρκία είναι απομονωμένη στην Ανατολική Μεσόγειο. Το γεγονός αυτό, ωστόσο, δεν θα ήταν από μόνο του ικανό να αποτρέψει την Αγκυρα από τυχοδιωκτισμούς. Ο λόγος που φαίνεται ότι τελικά δεν θα τολμήσει να εμποδίσει με στρατιωτικά μέτρα τη διεξαγόμενη γεώτρηση από την ΕΝΙ-Kogas είναι η αντίδραση της Δύσης σε μια τέτοια ενέργεια.

Προς το παρόν, τόσο οι ΗΠΑ όσο και οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες αναγνωρίζουν, βεβαίως, το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να εκμεταλλευτεί τον ενεργειακό πλούτο της, αλλά αποφεύγουν να καταγγείλουν την τουρκική πρακτική. Περιορίζονται σε γενικόλογες συστάσεις για αποφυγή ενεργειών που δημιουργούν ένταση και συστήνουν τα έσοδα από το φυσικό αέριο να μοιραστούν δίκαια στις δύο κοινότητες στο πλαίσιο λύσης του Κυπριακού.

Στις 8 Νοεμβρίου θα πραγματοποιηθεί η τριμερής σύνοδος Ελλάδας – Κύπρου – Αιγύπτου. Το ανωτέρω τρίγωνο, σε συνδυασμό με το συμπληρωματικό  Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ, έχειεμμέσως και αντιτουρκικό χαρακτήρα

Εάν οι Τούρκοι εμπόδιζαν τη γεώτρηση, η Δύση θα υποχρεωνόταν να αλλάξει την τωρινή μάλλον ποντιοπιλατική στάση της. Στην κυπριακή ΑΟΖ είναι αναμειγμένες μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες: η αμερικανική Noble Energy, η ισραηλινή Delek, η ιταλική ΕΝΙ, η κορεατική Kogas και η γαλλική Total. Οι εταιρείες αυτές ασκούν καθοριστική πολιτική επιρροή και όχι μόνο στις κυβερνήσεις τους. Και βεβαίως δεν πρόκειται να μείνουν άπραγες εάν παρεμποδιστεί η δραστηριότητά τους. Γνωρίζουν ότι, εάν επαληθευτούν οι ενδείξεις από τις σεισμικές έρευνες, τα συμβόλαια που έχουν υπογράψει με την Κυπριακή Δημοκρατία θα αποδειχτούν χρυσοφόρα.
Ας σημειωθεί ότι η Noble Energy σύμφωνα με την ανάλυση των στοιχείων που διαθέτει εκτιμά πως μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ υπάρχουν 3,5 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρέλαιο. Αυτό τουλάχιστον δήλωσε ο κ. Σόλων Κασίνης, ο άνθρωπος που μέχρι πρότινος χειριζόταν εκ μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας τα ενεργειακά.

Μπορεί οι Δυτικοί να είναι δυσαρεστημένοι από την παρελκυστική στάση του Ερντογάν στο ζήτημα της καταπολέμησης των τζιχαντιστών, αλλά θεωρούν ότι έχουν ανάγκη την Τουρκία

Η Δύση θα αντιδράσει και για έναν πρόσθετο σοβαρό λόγο. Οι Αμερικανοί πιέζουν εδώ και χρόνια τους Ευρωπαίους να απεξαρτηθούν από τη ρωσική ενέργεια
Το ζήτημα επανήλθε με μεγάλη οξύτητα λόγω της ουκρανικής κρίσης. Η επάνοδος του ψυχροπολεμικού κλίματος και η προσπάθεια της Μόσχας να στραφεί προς την τεράστια ενεργειακή αγορά της Κίνας έχει αυξήσει την αβεβαιότητα. Εάν επιβεβαιωθούν οι αισιόδοξες εκτιμήσεις για το μεγάλο μέγεθος των κοιτασμάτων στην υφαλοκρηπίδα του Ισραήλ, της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Ελλάδας, η Ε.Ε. θα βρεθεί με ενεργειακές πηγές στην αυλή της. Με άλλα λόγια, θα αποκτήσει μελλοντικά έναν σημαντικό βαθμό ενεργειακής αυτονομίας.
Εχει, λοιπόν, κάθε συμφέρον να προχωρήσει η διαδικασία ερευνών και γεωτρήσεων και βεβαίως προτιμάει οι ενεργειακές πηγές που βρίσκονται νοτίως της Κύπρου να είναι υπό τον έλεγχο της αδύναμης και ενσωματωμένης στην Ευρωζώνη Κυπριακής Δημοκρατίας παρά να περάσουν υπό τον έλεγχο της δύστροπης Τουρκίας, η οποία κάνει παιχνίδι για τον εαυτό της.

Υπενθυμίζουμε πως όταν η Λευκωσία είχε ανακηρύξει ΑΟΖ, η Αγκυρα είχε αντιδράσει με απειλητικές δηλώσεις. Στις αρχές του 2007 είχε ανακοινώσει ότι είναι αποφασισμένη να υπερασπίσει τα δικαιώματα και τα συμφέροντά της στην Ανατολική Μεσόγειο και δεν πρόκειται να επιτρέψει την προσβολή τους. Η Λευκωσία δεν είχε πτοηθεί. Είχε προχωρήσει σε συμφωνίες με μεγάλες διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες για την πραγματοποίηση ερευνών, αφού προηγουμένως είχε οριοθετήσει την ΑΟΖ της με την Αίγυπτο, με το Ισραήλ και με τον Λίβανο (εκκρεμεί η κύρωσή της).

Οι τουρκικές στρατιωτικές παρενοχλήσεις δεν απέτρεψαν την ολοκλήρωση των σεισμικών ερευνών και την επιτυχή γεώτρηση στο κοίτασμα «Αφροδίτη» στο θαλάσσιο οικόπεδο 12. Με άλλα λόγια, την πρώτη φορά οι Τούρκοι απέτυχαν να ακυρώσουν το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να εκμεταλλευτεί τον ενεργειακό πλούτο της. Αυτή τη φορά η Αγκυρα δεν περιορίστηκε σε απειλητικές δηλώσεις και σε στρατιωτικές παρενοχλήσεις. Εκανε ένα ακόμα βήμα. Εξέδωσε νότα, με την οποία εντελώς παρανόμως δεσμεύει για έρευνες εντοπισμού ενεργειακών κοιτασμάτων μια θαλάσσια περιοχή νοτίως της Κύπρου!

Το σχετικά νεοαποκτηθέν σκάφος «Μπαρμπαρός» έχει τη δυνατότητα διεξαγωγής τέτοιων ερευνών και όλα δείχνουν ότι ήδη έχει αρχίσει τέτοια δραστηριότητα. Με τον τρόπο αυτό οι Τούρκοι παραβιάζουν εμπράκτως τα νόμιμα δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία δεν έχει τη στρατιωτική ισχύ να τα περιφρουρήσει. Για τους προαναφερθέντες λόγους, ωστόσο, αποφεύγουν να εμποδίσουν με στρατιωτικά μέσα τη γεώτρηση.

Επίσης δεν είναι σε θέση να δημιουργήσουν τετελεσμένο, πραγματοποιώντας δική τους γεώτρηση στην κυπριακή ΑΟΖ και στήνοντας πλατφόρμα για άντληση φυσικού αερίου. Οι Τούρκοι δεν έχουν τα μέσα να το κάνουν μόνοι τους και καμία μεγάλη πετρελαϊκή εταιρεία δεν πρόκειται να συνεργαστεί μαζί τους σε μια τόσο κραυγαλέα παρανομία. Κατά συνέπεια, όσο δεν εμποδίζουν τη διεξαγόμενη γεώτρηση, η πρόκλησή τους, παρότι συνιστά ποιοτική κλιμάκωση σε σύγκριση με το παρελθόν, έχει όρια όσον αφορά στην αποτελεσματικότητά της.

Μέχρι πού θα φτάσουν

Το ερώτημα που ανακύπτει είναι γιατί η Αγκυρα επιδίδεται σε προκλήσεις που από μόνες τους δεν επαρκούν για να ακυρώσουν το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να εκμεταλλευτεί τον ενεργειακό πλούτο της. Ο πρώτος λόγος είναι ότι θέλει να καταγράψει με τη μεγαλύτερη έμφαση την έμπρακτη αμφισβήτηση αυτού του δικαιώματος. Κατ’ αυτό τον τρόπο αφήνει ανοιχτό τον δρόμο για περαιτέρω κλιμάκωση και δημιουργία τετελεσμένων στο μέλλον. Εάν έμενε άπραγη ή περιοριζόταν σε δηλώσεις, θα της ήταν πολύ πιο δύσκολο.

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι οι νεο-οθωμανοί θεωρούν πως με την τακτική τους αυτή εγγράφουν υποθήκες. Καλλιεργούν την εντύπωση στην ελληνοκυπριακή πλευρά ότι, εάν δεν αποδεχτεί το σχέδιο τύπου Ανάν που βρίσκεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων Αναστασιάδη – Ερογλου, δεν θα καταστεί δυνατή η εκμετάλλευση του ενεργειακού πλούτου. Μια τέτοια λύση, όμως, όχι μόνο θα επέτρεπε στους Τούρκους να βάλουν χέρι (μέσω των Τουρκοκυπρίων) στον ενεργειακό πλούτο της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και θα εξασφάλιζε ότι το κυπριακό φυσικό αέριο θα διοχετευόταν στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας.

Σ’ αυτό το επίπεδο, η Αγκυρα ξέρει ότι μπορεί να ποντάρει στην υποστήριξη και των Αμερικανών και των Ευρωπαίων. Μπορεί οι Δυτικοί να είναι δυσαρεστημένοι από την παρελκυστική στάση του Ερντογάν στο ζήτημα της καταπολέμησης των τζιχαντιστών, αλλά θεωρούν ότι έχουν ανάγκη την Τουρκία. Γι’ αυτό και αποφεύγουν επιμελώς να καταγγείλουν τις προκλήσεις της στην Κύπρο. Γι’ αυτό η Βρετανία, υποστηριζόμενη από τη Σουηδία και τη Φινλανδία, εμπόδισε την πραγματοποίηση διαβήματος της Ε.Ε. στον ΟΗΕ. Γι’ αυτό ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς απέτρεψε τη συζήτηση για έκδοση καταδικαστικού ψηφίσματος.

Ακόμα και η Σύνοδος Κορυφής της Ε.Ε. απέφυγε να καταγγείλει ευθέως την πρακτική των Τούρκων, περιοριζόμενη σε γενικόλογες διατυπώσεις και συστάσεις, καθώς και σε προτροπές προς τις δύο κοινότητες να λύσουν το Κυπριακό. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ έσπευσε με δήλωσή του να ζητήσει την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, αποφεύγοντας να αναφερθεί στην αιτία που οδήγησε την ελληνοκυπριακή πλευρά να τις αναστείλει.

Υπενθυμίζουμε ότι στο πλαίσιο της αντίδρασής της για την τουρκική πρόκληση η Λευκωσία αποφάσισε όχι μόνο να αναστείλει τις διακοινοτικές διαπραγματεύσεις, αλλά και να παγώσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με την Ε.Ε. (δεν θα εγκρίνει το άνοιγμα άλλου κεφαλαίου). Τα αντίμετρα αυτά ήταν επιβεβλημένα. Η ελληνοκυπριακή ηγεσία, όμως, πρέπει να ξέρει ότι σύντομα θα δεχτεί πιέσεις να υποχωρήσει και στα δύο αυτά μέτωπα. Η δήλωση του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ είναι μόνο η πρώτη βολή.

Ο τρίτος λόγος που η Αγκυρα κάνει επίδειξη δύναμης νοτίως της Κύπρου είναι για να εδραιωθεί ως κυρίαρχη ναυτική δύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο. Βασική συνιστώσα της ευρύτερης νεο-οθωμανικής στρατηγικής, έτσι όπως σε ανύποπτο χρόνο την έχει εκθέσει ο κ. Αχμέτ Νταβούτογλου, είναι η μετατροπή της Τουρκίας σε μεγάλη ναυτική δύναμη. Σε αντίθεση με τους κεμαλιστές, που είχαν στόχο  να θέσουν υπό έλεγχο το Ανατολικό Αιγαίο, στόχος των νεο-οθωμανών είναι ο έλεγχος του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου.

Για να κλιμακώσει τη ναυτική πίεσή της στο Αιγαίο, η Τουρκία στέλνει συστηματικά πολεμικά σκάφη της να κάνουν επίδειξη σημαίας σχεδόν έξω από το Σούνιο. Ο κ. Νταβούτογλου έχει δηλώσει ότι οι επί τούτου συχνές διελεύσεις τουρκικών πολεμικών πλοίων και στην καρδιά του Δυτικού Αιγαίου οφείλονται στην ψυχολογική ανάγκη των Τούρκων να δείχνουν ότι το Αιγαίο δεν είναι ελληνική θάλασσα! Προσέθεσε, μάλιστα, ότι εφεξής θα βλέπουμε «περισσότερες φιλικές τουρκικές σημαίες στο Αιγαίο» (αρχές Μαρτίου του 2011). Με άλλα λόγια, επιβεβαίωσε την αποφασιστικότητα της Τουρκίας να έχει ναυτική παρουσία ακόμα και στην καρδιά της Ελλάδας. Στο ίδιο πλαίσιο εγγράφεται και η προσπάθεια της Αγκυρας να ακυρώσει εμπράκτως ελληνικά πεδία βολής στο Αιγαίο και να επιβάλει δικά της.

Επιβεβαιώνεται, δηλαδή, η εκτίμηση ότι η Αγκυρα είναι αποφασισμένη να λειτουργήσει ως περιφερειακή δύναμη και συγκεκριμένα να επιδείξει τη ναυτική ισχύ της. Απηχώντας αυτή τη στρατηγική, η τουρκική εφημερίδα «Σαμπάχ» έχει γράψει χαρακτηριστικά: «Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι κάποτε τη Μεσόγειο την αποκαλούσαν “τουρκική λίμνη”»!

Αυτόν τον χάρτη παρουσίασε ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς στους εταίρους μας στην Ε.Ε., οι οποίοι εξέδωσαν ανακοίνωση με συστάσεις για τις προκλητικές παραβιάσεις της Αγκυρας στην ΑΟΖ της Κύπρου

Επικαλούνται παράνομη συμφωνία

Η διατύπωση ότι η Τουρκία έχει συνάψει συμφωνία με τους Τουρκοκυπρίους είναι θολή και παραπλανητική. Ο ΟΗΕ και η διεθνής κοινότητα αναγνωρίζουν ως νόμιμη κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας την κυπριακή κυβέρνηση. Αυτή μόνο έχει το δικαίωμα να συνάπτει συμφωνίες. Οι Τουρκοκύπριοι ως πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν συνάπτουν συμφωνίες. Τη συμφωνία με την Αγκυρα συνήψε το τουρκοκυπριακό κράτος, το οποίο είναι διεθνώς παράνομο και ως εκ τούτου παράνομη είναι και η εν λόγω συμφωνία.

Οι έρευνες του «Μπαρμπαρός» νοτίως της Κύπρου, όμως, είναι παράνομες και με βάση την επίσημη θέση της Αγκυρας. Σε αντίθεση με τη διεθνή κοινότητα που αναγνωρίζει ένα κράτος στην Κύπρο, η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι ισχυρίζονται ότι από το 1983 (τότε ανακήρυξαν την «Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου») στην Κύπρο υπάρχουν δύο κράτη. Σύμφωνα, λοιπόν, με την επίσημη τουρκική θέση, η «Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου» έχει κυριαρχικά δικαιώματα στη Βόρεια Κύπρο, άρα και στην ΑΟΖ που της αντιστοιχεί. Δεν έχει, όμως, κανένα δικαίωμα στη Νότια Κύπρο και κατ’ επέκταση στην ΑΟΖ που της αντιστοιχεί.
Η Αγκυρα και η τουρκοκυπριακή ηγεσία παίζουν σε δύο ταμπλό. Αναλόγως με τι κάθε φορά τις βολεύει, άλλοτε μιλάνε για δύο κράτη και άλλοτε θυμούνται ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι συνεταιρικό κράτος, παρότι οι ίδιες το κατέλυσαν αρχικά με την κατοχή και στη συνέχεια με την ανακήρυξη του Ψευδοκράτους. Είναι αξιοσημείωτο, πάντως, ότι η Λευκωσία και η Αθήνα δεν έχουν καταγγείλει την κραυγαλέα αυτή αντίφαση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.

Ακόμα, όμως, και με τους όρους του συνεταιρικού κράτους δεν στέκει η θέση ότι οι Τουρκοκύπριοι έχουν ισότιμα δικαιώματα σε ολόκληρη την Κύπρο, άρα και στα ενεργειακά κοιτάσματα νοτίως της Μεγαλονήσου. Σ’ όλο τον κόσμο ισχύει ότι ο ενεργειακός πλούτος μιας χώρας ανήκει στο νόμιμο κράτος και όχι σε κάθε πολίτη ξεχωριστά. Τα έσοδα τα διαχειρίζεται η νόμιμη κυβέρνηση προς όφελος της κοινωνίας και δεν τα μοιράζει στους πολίτες. Μόνο, λοιπόν, εάν λυθεί το Κυπριακό οι Τουρκοκύπριοι θα επωφεληθούν από τον ενεργειακό πλούτο και μάλιστα εμμέσως, όπως κάθε άλλος πολίτης της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Οι τουλάχιστον άστοχες δηλώσεις και του προηγούμενου προέδρου Δημήτρη Χριστόφια και του σημερινού προέδρου Αναστασιάδη ότι οι Τουρκοκύπριοι θα έχουν μέρισμα από τον ενεργειακό πλούτο έκαναν μεγάλη ζημιά. Εδωσαν πολιτικό έρεισμα στη θέση της Ουάσινγκτον και πολλών Ευρωπαίων ότι ο ενεργειακός πλούτος πρέπει να μοιραστεί ακριβοδίκαια μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Η λύση του Κυπριακού, άλλωστε, είναι μια τελείως ανεξάρτητη διαδικασία από την τρέχουσα άσκηση της κυριαρχίας εκ μέρους της νόμιμης κυβέρνησης.