Tου Σταυρου Λυγερου από την Καθημερινή
Προ Μνημονίου γράφαμε σ’ αυτές τις στήλες ότι η Ελλάδα δεν θα βγει από την κρίση χωρίς ένα εθνικό σχέδιο που να συνδυάζει τη δραστική δημοσιονομική εξυγίανση, την αξιοποίηση των λιμναζουσών αναπτυξιακών δυνατοτήτων και ένα επαρκές κούρεμα του χρέους. Ο Παπανδρέου αρνιόταν το κούρεμα, με συνέπεια για δύο χρόνια να πληρώνουμε στο άρτιο τοκοχρεολύσια με τα ενυπόθηκα και μη κουρέψιμα δάνεια που λάβαμε από την τρόικα.
Στο δημοσιονομικό επίπεδο, οι κυβερνώντες επέβαλαν κυρίως οριζόντια μέτρα με τα γνωστά αποτέλεσματα. Η οικονομία έχει ανάγκη από στοχευμένες παρεμβάσεις. Εχουν κατά καιρούς προταθεί νέα εργαλεία και για τη σύλληψη της φοροδιαφυγής και για την άντληση εσόδων από αφορολόγητο πλούτο που κατά κανόνα βρίσκεται παρκαρισμένος έξω από την αγορά, συχνά σε ξένες τράπεζες.
Το πολιτικό σύστημα, όμως, δεν είχε αυτιά να ακούσει. Μία τέτοια πολιτική θα προσκόμιζε έσοδα, χωρίς να αφυδατώνεται η αγορά. Δεν μηδενίζουμε όσα έγιναν, αλλά είναι σαφές ότι οι κυβερνήτες προτιμούν την πεπατημένη. Κατά κανόνα επιβαρύνουν φορολογικά όσους ήδη πληρώνουν, γεγονός που τροφοδοτεί την ύφεση.
Παρεμφερώς λειτουργούν και στο μέτωπο των δαπανών. Αντί για στοχευμένες παρεμβάσεις, ακολουθούν τον εύκολο δρόμο των οριζόντιων περικοπών. Το πρόβλημα στην Ελλάδα, όμως, δεν είναι τόσο το ύψος όσο η αντιπαραγωγικότητα των δαπανών. Το ζητούμενο είναι κάθε δαπάνη να επανεξεταστεί από μηδενική βάση και να επαναπροσδιοριστεί αναλόγως της χρησιμότητάς της. Ο δρόμος αυτός είναι δύσκολος, αλλά είναι αποτελεσματικός αφενός επειδή θα εξοικονομούσε τεράστια ποσά και αφετέρου επειδή θα οδηγούσε σε μία παραγωγική ανασυγκρότηση του δημόσιου τομέα.
Οι κραυγές για απόλυση 200.000 ή και 400.000 δημοσίων υπαλλήλων, που αντιπαραθέτουν τον δημόσιο τομέα στον ιδιωτικό, κινούνται στην ίδια αντιπαραγωγική λογική των οριζόντιων περικοπών, που προσεγγίζει το πρόβλημα ποσοτικά και όχι ποιοτικά. Ας σημειωθεί ότι -σύμφωνα με απάντηση του υπουργού Εσωτερικών στη Βουλή- ο συνολικός αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων στις 31/12/2010 ήταν 668.158. Από τότε, ο αριθμός τους έχει μειωθεί σημαντικά λόγω μαζικών συνταξιοδοτήσεων.
Η χώρα έχει ανάγκη από ορθολογικές λύσεις και όχι από ιδεολογική λαγνεία για απολύσεις. Ορθολογική προσέγγιση σημαίνει ότι πρέπει να προηγηθεί η παραγωγική ανασυγκρότηση του δημόσιου τομέα με αντίστοιχη αναδιάταξη των ανθρώπινου δυναμικού του πριν συζητήσουμε για μαζικές απολύσεις, που, εκτός των άλλων, θα επιτείνουν την ύφεση.
Ας έλθουμε, τέλος, στην ανάπτυξη. Καλοδεχούμενα τα συζητούμενα σχέδια Μάρσαλ, αλλά προς το παρόν υπάρχουν μόνο λόγια. Το πολιτικό σύστημα ταυτίζει την ανάπτυξη με το ΕΣΠΑ! Η ανάπτυξη, όμως, είναι κάτι πολύ ευρύτερο. Υπάρχουν αναπτυξιακές δράσεις που δεν χρειάζονται ούτε ένα ευρώ από το δημόσιο ταμείο (αλλαγή γραφειοκρατικών κανόνων, εκμετάλλευση ορυκτού πλούτου, αλλαγή χρήσεων γης, ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού κ. λπ.).
Η τρόικα, όμως, αντιλαμβάνεται την ανάπτυξη με όρους βίαιης απαξίωσης, ώστε να μετατραπεί η Ελλάδα σε χώρα φθηνών ευκαιριών για το κεφάλαιο. Η μαζική εκποίηση αρχικά των δημοσίων επιχειρήσεων και ακινήτων (θα ακολουθήσει και ο ιδιωτικός τομέας) και η συρρίκνωση του κόστους εργασίας μπορεί να είναι οικονομικά μονοδιάστατη, αλλά βολεύει τους δανειστές. Η Ελλάδα, όμως, δεν πρόκειται να γίνει ανταγωνιστική λόγω χαμηλών μισθών, όταν δίπλα της βρίσκονται η Αλβανία, η Βουλγαρία και πιο πέρα η Αίγυπτος. Θα γίνει ανταγωνιστική εάν αξιοποιήσει τα συγκριτικά πλεονεκτήματά της και τις πολλές λιμνάζουσες αναπτυξιακές δυνατότητές της.
Για όλα αυτά, όμως, χρειάζεται επεξεργασμένο εθνικό σχέδιο. Αντί γι’ αυτό, οι κυβερνώντες βολεύτηκαν με τις πολιτικές delivery της τρόικας.
