«Σώσαμε τους ανθρώπους, όχι τις τράπεζες»

633

Συνέντευξη με τον πρώην υπουργό Οικονομικών της Αργεντινής, Ρομπέρτο Λαβάνια

Δημοσιεύουμε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη με τον πρώην υπουργό Οικονομικών της Αργεντινής, Ρομπέρτο Λαβάνια, ο οποίος κατόρθωσε να βγάλει την Αργεντινή από την τρομακτική κρίση, το 2002.
Ο σκοπός μας δεν είναι να κάνουμε μηχανιστικούς παραλληλισμούς ανάμεσα στις δύο χώρες. Γνωρίζουμε ότι οι δύο χώρες έχουν πολύ διαφορετικά προβλήματα, τόσο σε ό,τι αφορά το κοινωνικό-πολιτικό περιβάλλον όσο και, κυρίως, σε ό, τι έχει σχέση με το γεωπολιτικό. Εκείνο που θέλουμε να τονίσουμε είναι πως, όταν η πολιτική ηγεσία ενδιαφέρεται πρωτίστως για τα προβλήματα του λαού της και για την εθνική ανεξαρτησία της χώρας της, ψάχνει να βρει εναλλακτικές λύσεις που να τα εξυπηρετούν και δεν υποκύπτει ασυζητητί στις αρπακτικές διαθέσεις των δανειστών της. Και, επίσης, μπορεί κανείς να πει ΟΧΙ στο ΔΝΤ και την Ε.Ε. χωρίς να έρθει η συντέλεια του κόσμου. Γιατί, όπως λέει και ο Ρομπέρτο Λαβάνια, «όταν κάποιος βρίσκεται σε απελπιστική κατάσταση, όπως ήταν η Αργεντινή το 2001, πρέπει να ξέρει να αλλάζει τα δεδομένα».
Ρήξη

Ο Αργεντινός πρώην υπουργός Οικονομικών, Ρομπέρτο Λαβάνια, είναι ο βασικός πρωταγωνιστής της ανόρθωσης της Αργεντινής, που είχε βυθιστεί σε μια τρομακτική οικονομική κρίση πριν από δέκα χρόνια. Τη στιγμή που ανέλαβε το υπουργείο, τον Απρίλιο του 2002, το πέσο μόλις είχε υποτιμηθεί κατά 70%, η χώρα είχε κηρύξει στάση πληρωμών, το ιδιωτικό χρέος ξεπερνούσε τα 72 δις ευρώ, ο πληθωρισμός πλησίαζε το 125% ετησίως, η ανεργία είχε εκτιναχθεί, οι μικροκαταθέτες είχαν καταστραφεί και οι κοινωνικές συγκρούσεις είχαν προκαλέσει τον θάνατο πάνω από 30 ανθρώπων σε όλη τη χώρα. Αυτός ο πρώην πρέσβης στην Ευρωπαϊκή Ένωση αποφασίζει άμεσα να αρνηθεί τη «βοήθεια» του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και των χρηματιστικών αγορών.

Ποιες είναι οι μεγάλες ομοιότητες ανάμεσα στην αργεντίνικη κρίση του 2001-2002 και την ελληνική κρίση;
Στο οικονομικό επίπεδο, όλα μοιάζουν. Η Αργεντινή είχε καθιερώσει την ισοτιμία ανάμεσα στο δολάριο και το πέσο, η Ελλάδα είναι δεμένη με το ευρώ, χάνοντας έτσι τον έλεγχο πάνω στο νόμισμά της. Μια σταθερή ισοτιμία, που συνδέει χώρες υψηλής παραγωγικότητας με άλλες των οποίων η ανταγωνιστικότητα είναι χαμηλή, δεν μπορεί παρά να δημιουργήσει κρίση. Η Ελλάδα διανύει ήδη τον τέταρτο χρόνο ύφεσης, το ίδιο υφίστατο και η Αργεντινή. Το δημοσιονομικό έλλειμμα, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, η ιλιγγιώδης πτώση του ΑΕΠ, ο δανεισμός, η έκρηξη της ανεργίας… όλα τα μακρο-οικονομικά δεδομένα είναι παρόμοια. Αντιθέτως, η κοινωνική κατάσταση της Ελλάδας είναι πολύ καλύτερη από της Αργεντινής εκείνη την εποχή. Εξ άλλου, στο θεσμικό επίπεδο, η Αργεντινή ήταν μια χώρα απομονωμένη ενώ η Ελλάδα ανήκει στο ισχυρότερο οικονομικό σύνολο του κόσμου.

Πώς βγάλατε την Αργεντινή από το χάος;
Από τη στιγμή που ανέλαβα το υπουργείο, τον Απρίλιο του 2002, αποφάσισα να αλλάξω ριζικά τον τρόπο σκέψης μας για έξοδο από την κρίση. Τον επόμενο μήνα, βρέθηκα στην Ουάσινγκτον για να συναντήσω τους ιθύνοντες του ΔΝΤ και να τους εξηγήσω ότι οι σχέσεις μας θα επηρεάζονταν. Από την αρχή του οικονομικού μαρασμού, το 1998, μας είχαν ήδη επιβληθεί δύο προγράμματα του Ταμείου για ένα συνολικό ποσό 51 δισ. ευρώ. Και τα δύο αποδείχτηκαν παταγώδεις αποτυχίες ενώ κάποιες φωνές υποστήριζαν να ζητήσουμε ένα τρίτο δάνειο για περίπου 17 δις επιπλέον.
Δεν θέλησα να ακολουθήσω αυτό τον δρόμο και εξήγησα στο ΔΝΤ πως δεν θέλαμε πλέον άλλο δάνειο και πως θα βγαίναμε μόνοι μας από την κρίση. Το μόνο πράγμα που ζήτησα ήταν μια μερική επιμήκυνση αποπληρωμής όλων των χρεών. Δεσμεύτηκα επίσης να πληρώσουμε τους τόκους των δανείων και ένα μέρος του κεφαλαίου. Όχι όμως όλο και όχι άμεσα. Αυτή η τοποθέτηση ήταν απλά αδιανόητη για το ΔΝΤ, καθώς διακηρύσσαμε τη θέλησή μας να καθορίσουμε εμείς οι ίδιοι την οικονομική μας πολιτική. Χρειάστηκε να τους εξηγήσω τρεις φορές την τοποθέτησή μου μέχρι να την κατανοήσουν. Από εκείνη τη στιγμή και μετά, σταματήσαμε να στηρίζουμε οικονομικά τις τράπεζες, πράγμα που μας υποχρέωνε να κάνουμε το ΔΝΤ, απαιτώντας μάλιστα να ιδιωτικοποιήσουμε την Κεντρική Τράπεζα. Καθώς, όμως, είχαμε βγει από το παιχνίδι, το Ταμείο δεν διέθετε πλέον μέσο πίεσης πάνω στην Αργεντινή!

Εργαστήκατε λοιπόν ενάντια στη θέληση του ΔΝΤ και των κυριότερων πιστωτών σας;
Η έξοδος από τις κρίσεις πρέπει να γίνει μακριά από τους δρόμους που χαράζει το ΔΝΤ. Αυτός ο θεσμός προτείνει πάντα το ίδιο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής, που συνίσταται στο να μειωθούν τα χρήματα που δίνουμε στους ανθρώπους –οι μισθοί, οι συντάξεις, τα κοινωνικά επιδόματα, καθώς και τα μεγάλα δημόσια έργα που δημιουργούν θέσεις εργασίας– προκειμένου να εξοικονομηθούν χρήματα για να πληρωθούν οι δανειστές. Είναι παράλογο. Μετά από 4 χρόνια κρίσης, δεν μπορούμε να συνεχίζουμε να εισπράττουμε χρήματα από τους ίδιους ανθρώπους. Και αυτό ακριβώς είναι που θέλουν να επιβάλουν στην Ελλάδα! Να μειώσουν τα πάντα για να τα δώσουν στις τράπεζες. Το ΔΝΤ έχει μεταβληθεί σε έναν οργανισμό επιφορτισμένο με το καθήκον να προστατεύει τα χρηματιστικά συμφέροντα. Όταν κάποιος βρίσκεται σε απελπιστική κατάσταση, όπως ήταν η Αργεντινή το 2001, πρέπει να ξέρει να αλλάζει τα δεδομένα.

Κατά τη γνώμη σας, τα προγράμματα λιτότητας και σταθερότητας δεν είναι απαραίτητα αλλά αυτά επιβάλλουν στην Ελλάδα…
Είναι λάθος, διότι τα δάνεια που έχουν δοθεί κινδυνεύουν να μην αποπληρωθούν ποτέ, ενώ το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ελλάδας είναι, σήμερα, μεγαλύτερο από τη στιγμή της πρώτης ένεσης ρευστότητας. Πρόκειται για τα ίδια αιώνια λάθη. Ο χρηματο-πιστωτικός τομέας είναι εκείνος που επιβάλλει την αντίληψή του σε όλο τον κόσμο. Προτιμούν να διασώζουν τις τράπεζες παρά τους ανθρώπους που έχουν στεγαστικά δάνεια να αποπληρώσουν. Το πρώτο πράγμα που κάναμε εμείς ήταν να επιμηκύνουμε τον χρόνο αποπληρωμής για τους χρεωμένους ιδιοκτήτες. Τότε, οι υπάλληλοι του ΔΝΤ μας είπαν ότι παραβιάζαμε τους βασικούς νόμους του καπιταλισμού! Ξεχνούσαν όμως ότι άνθρωποι κατεστραμμένοι οικονομικά παύουν να καταναλώνουν, πράγμα που υποθηκεύει την επανεκκίνηση μέσω της ανάπτυξης.
Αντί να πληρώνει τις τράπεζες, η Ελλάδα θα έπρεπε να επενδύσει στην παιδεία, τις επιστήμες και την τεχνολογία, να χρηματοδοτήσει τις υποδομές και να αυξήσει έτσι κάπως την παραγωγικότητα, έστω και στους τομείς των υπηρεσιών ή του τουρισμού.

Θα πρέπει να έχετε πολλούς εχθρούς ανάμεσα στους τραπεζίτες…

Με απεχθάνονται! Αυτό όμως δεν τους εμπόδισε να μας χτυπήσουν την πόρτα για να μας δανείσουν χρήματα, 48 ώρες ακριβώς μετά την ολοκλήρωση της αναδιάρθρωσης του χρέους μας, το 2005! Όμως, εγώ αρνήθηκα αυτές τις ιδιοτελείς προσφορές και τους απάντησα ότι δεν πρόκειται να επιστρέψουμε στις χρηματιστικές αγορές πριν το 2014, γιατί δεν τις είχαμε πλέον ανάγκη. Γιατί το 2014; Γιατί, απλούστατα, τότε το χρέος μας θα ανέρχεται στο 30% του ΑΕΠ, στο μισό σε σχέση με τα ευρωπαϊκά κριτήρια του Μάαστριχτ! Πιστεύω ότι μία χώρα σαν την Αργεντινή δεν πρέπει να είναι διαρκώς παρούσα στη χρηματιστική αγορά. Υπάρχει πολύ μεγάλος κίνδυνος να αυξήσει και πάλι το χρέος της. Το πρόβλημα είναι ότι οι ίδιοι οι τραπεζίτες είναι εκείνοι που θεωρούν θετικό για την εικόνα μιας χώρας να δανείζεται από τις διεθνείς αγορές. Είναι φανερό ότι, αν πουλούσα ντομάτες, θα μου άρεσε να τρώνε όλοι ντομάτες! Αυτοί πουλάνε χρήμα.

Μετάφραση: Χριστίνα Σταματοπούλου