Η Ρένα Δούρου και το «αδιέξοδο» στη διαχείριση στερεών αστικών αποβλήτων στην περιφέρεια Αττικής
του Βασίλη Στοϊλόπουλου από την Ρήξη φ. 152
Τα συγκλονιστικά γεγονότα στο Μάτι και στη Μάνδρα θα συνοδεύουν την κα Δούρου για πάντα, όσο και αν η ίδια προσπαθεί ν΄ αποποιηθεί τις ευθύνες της – και μάλιστα με τρόπο άξεστο και ανεύθυνο. Βέβαια, οι δύο αυτές τραγικές περιπτώσεις που προκάλεσαν τον θάνατο τόσων συνανθρώπων μας πήραν την άγουσα για τα δικαστήρια, ενώ πολύ σύντομα θα κριθούν και σε πολιτικό επίπεδο από τους πολίτες της Αττικής, αλλά και της υπόλοιπης χώρας.
Υπάρχει όμως και μια ακόμη ζοφερή πραγματικότητα, που σχετίζεται με τη σημερινή περιφερειάρχη Αττικής και που αφορά άμεσα εκατομμύρια κατοίκων του λεκανοπεδίου, που όμως δεν έτυχε της δημοσιότητας που θα έπρεπε. Ίσως γιατί η δική της αποτυχία σε αυτό το ζήτημα ακολουθεί αυτή των προκατόχων της των άλλων συστημικών κομμάτων, παρότι ο τοξικός της λόγος συχνά τη διαφοροποιεί και ως προς αυτό. Πρόκειται για το κυοφορούμενο «αδιέξοδο» στα θέματα διαχείρισης στερεών αστικών αποβλήτων στην περιφέρεια Αττικής, που έρχεται να προστεθεί στις παραλήψεις, τις διαπλοκές, τις αβελτηρίες και τα λάθη των προηγούμενων, οι οποίοι όντως δεν ευνοούσαν την ανακύκλωση όσο θα έπρεπε και επέλεγαν αναξιόπιστες μεθόδους, που δεν συμβάδιζαν πλήρως με το δημόσιο συμφέρον και τους κοινοτικούς και εθνικούς στόχους. Όμως, η κορύφωση της λανθάνουσας από καιρό «κρίσης των σκουπιδιών» πραγματοποιήθηκε στη θητεία της κας Δούρου και τείνει πλέον προς το αδιέξοδο.
Πίνακας 1.
Προβλεπόμενες εγκαταστάσεις στην Αττική
(ΜΕΑ=Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων, ΜΕΒΑ=Μονάδα Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων, ΕΜΑΚ= Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης, ΧΥΤΑ= Χώρος Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων)
Όλα ξεκίνησαν το 2014, πριν τις αυτοδιοικητικές εκλογές, όταν η κα Δούρου, παίρνοντας ένα μειλίχιο ύφος στα διαφημιστικά της σποτάκια, παραπληροφορούσε τους αφελείς ψηφοφόρους της με ανοησίες του τύπου : «Να γίνουν τα σκουπίδια χρυσός, αλλά για τους πολίτες» και «να σταματήσει η περιφέρεια Αττικής να είναι χωματερή». Δεν δίστασε μάλιστα να οικειοποιηθεί, όλο έπαρση, τα θλιβερά γεγονότα της Κερατέας με χαρακτηριστικά ύψιστου λαϊκισμού, λέγοντας στους ψηφοφόρους της: «Θέλω να θυμάστε ότι στην Κερατέα κέρδισα. Και αν κέρδισα θέλω να μου υποσχεθείτε ότι στο Γραμματικό αυτή η νίκη θα επαναληφθεί». Ξεκίνησε δε τη θητεία της ως περιφερειάρχης πανηγυρικά στον ΧΥΤΑ Φυλής, τον οποίο είχε υποσχεθεί ότι θα κλείσει, ενώ παράλληλα πάγωσε όλα τα έργα που είχε ως ένα βαθμό δρομολογήσει ο προκάτοχός της κος Σγουρός. Τελικά, σχεδόν τέσσερα χρόνια αδράνειας, την οδήγησαν σε μια ακόμη μεγαλοπρεπή «κωλοτούμπα», κάνοντας μάλιστα χρήση υψηλών τόνων σε μια ομιλία της σε (πρώην) οπαδούς της : «Το Γραμματικό θ΄ ανοίξει – και άλλα τέσσερα (εννοώντας 4 ΧΥΤΥ). ΤΕΛΕΙΑ. ΠΑΥΛΑ. ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ. Η Δούρου θα χωροθετήσει και κανονίστε να είστε με τις μαύρες σημαίες. Εγώ θα είμαι απέναντι.»
Βέβαια, μαύρες σημαίες ακόμη δεν εμφανίστηκαν ούτε έγιναν χωροθετήσεις ΧΥΤΑ. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς όμως ειδικός επί των αποβλήτων για να διαπιστώσει ότι οι τεράστιες ποσότητες αστικών αποβλήτων που παράγονται στην Αττική, οι χωροταξικοί περιορισμοί και οι λιγοστές δυνατότητες χρήσης γης για εγκαταστάσεις αποβλήτων, τα πολύ μικρά ποσοστά ανακύκλωσης/ανάκτησης, η έλλειψη πολιτικών πρόληψης και κυκλικής οικονομίας, αλλά πρωτίστως η διαχρονική απουσία κοινωνικής συναίνεσης καθιστούν γενικά τη χωροθέτηση μονάδων επεξεργασίας στερεών αποβλήτων στην Αττική μια πάρα πολύ επίπονη υπόθεση. Μια υπόθεση που γίνεται ακόμα πιο δύσκολη όταν σ΄ ένα πολύπλοκο θέμα με πολιτικές προεκτάσεις και με ευαίσθητα κοινωνικά, οικονομικά, ψυχολογικά, τεχνοκρατικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά παρεισφρέουν ιδεοληψίες συνυφασμένες με καιροσκοπισμό και άγνοια. Πολύ περισσότερο δε όταν υπερισχύουν στον δημόσιο διάλογο οι χονδροειδείς απλουστεύσεις, οι αυτάρεσκες κραυγές καιροσκοπισμού και ηθικολογίας από αυτοανακηρυσσόμενους κατόχους της αλήθειας και μάλιστα για ένα επικίνδυνα ετεροχρονισμένο πρόβλημα. Η κα Δούρου άργησε πολύ να το αντιληφθεί και τώρα απλώς σηκώνει τους τόνους της φωνής της παραμένοντας άπραγη.
Μια απλή παράθεση ποσοτικών στοιχείων αρκούν για να δείξουν το επερχόμενο αδιέξοδο όταν σε μερικούς μήνες ο εν λειτουργία μοναδικός ΧΥΤΑ στην Αττική, αυτός της Φυλής, θα υπερπληρωθεί εκ των πραγμάτων (εκτιμάται την άνοιξη του 2020), αλλά και ποιες «εικόνες Νάπολης» θα επακολουθήσουν αν δεν γίνει η αμφιλεγόμενη από κάθε άποψη επέκταση της Γ΄ Φάσης του ΧΥΤΑ, την οποία δεν επιθυμούν οι κάτοικοι των έτσι κι αλλιώς επιβαρυμένων περιοχών γύρω από τη Φυλή. Το 2018 παρήχθησαν περίπου 1,73 εκατομμύρια τόνοι αστικών αποβλήτων στην Αττική, από αυτά οι περίπου 300 χιλιάδες ήταν στον Δήμο Αθηναίων. Το σύνολο των ανακτήσιμων υλικών έφτασε συνολικά στο απελπιστικό 7,31%, ενώ περίπου 16.000 τόνοι (0,88%) δευτερογενούς υλικού μεταφέρθηκαν στην τσιμεντοβιομηχανία για καύση, με τις απώλειες (υγρά και αέρια) να φτάνουν στο 3,7%. Συνολικά, στο ΧΥΤΑ Φυλής διατέθηκαν το 2018 περίπου 1,6 εκατομμύρια τόνοι στερεών αποβλήτων, δηλ το 88,08% των παραγόμενων αποβλήτων της Αττικής. Ένας αριθμός που πρέπει να προκαλεί εφιάλτες, αλλά και ντροπή στους εμπλεκόμενους – και ιδιαίτερα στους πολιτικούς προϊσταμένους του φορέα διαχείρισης αποβλήτων Αττικής, του ΕΔΣΝΑ, που είναι η κα Δούρου, αλλά και στους δημάρχους της Αττικής για τα πενιχρά αποτελέσματα της ανακύκλωσης που πέτυχαν. Ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία και θλίψη όμως προκαλεί το γεγονός ότι οι προβλεπόμενες υποδομές στο περιφερειακό σχέδιο Αττικής στη μεγάλη τους πλειοψηφία βρίσκονται ακόμα στα «χαρτιά» (πίνακας 1), παρότι το εγκεκριμένο από την κα Δούρου περιφερειακό σχέδιο του 2016 προβλέπει υψηλούς στόχους για το 2020, πέρα από κάθε φαντασία: 52,66% ανάκτηση με προδιαλογή, 25,56% ανάκτηση με επεξεργασία και μόλις 21,78% (από το 88,08% του 2018) διάθεση σε ΧΥΤΑ.
Δεν χωρά αμφιβολία ότι, αναφορικά με τη διαχείριση αστικών αποβλήτων στην Αττική, η όποια διάδοχη κατάσταση στην πολιτική ηγεσία της περιφέρειας αλλά και των δήμων της Αττικής ναρκοθετήθηκε από την τωρινή ηγεσία. Δεν αποκλείεται, όταν έρθει η ώρα, να δούμε όμως ξανά «αγώνες σαν την Κερατέα», ακόμα και την κα Δούρου να πρωτοστατεί ως σημαιοφόρος.
Υπάρχουν όμως και οι ξεχασμένοι απ’ όλους κάτοικοι που ζουν κοντά στον ΧΥΤΑ Φυλής, για τους οποίους ισχύει όντως αυτό που γράφουν στα κείμενά τους ότι «η Φυλή είναι μνημείο περιβαλλοντικού χάους, αρρώστιας και ανθρώπινου πόνου για τις τρεις επόμενες γενιές», εκτιμώντας και αυτοί ότι «η κρίση στην Αττική θα είναι εφιαλτικών διαστάσεων». Δεν είναι όμως οι μόνοι. Αυτά σιγοψιθυρίζουν, εννοείται σε ιδιωτικές συζητήσεις, μεγαλομελετητές και μεγαλοεργολάβοι, παράγοντες του Δημοσίου και εργαζόμενοι στον ΧΥΤΑ, πανεπιστημιακοί και κινήσεις πολιτών. Μόνο η κα Δούρου και κάποιοι κομματικοί της σύντροφοι θεωρούν ότι δεν ευθύνονται ούτε σε αυτόν τον τομέα και ότι η κριτική στα όποια (μη) πεπραγμένα τους βασίζονται και πάλι σε fake news. «Μωραίνει Κύριος ον βούλεται απολέσαι».
* Υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος με τον συνδυασμό «Αθήνα για την Ελλάδα».
