Τουρκία: Στο προσκήνιο η οργή της νεολαίας και των Αλεβιτών

614

Του Κώστα Ράπτη από το capital.gr – δημοσιεύτηκε την Τετάρτη 12 Μαρτίου

Εξαγορά χρόνου με “κουκούλωμα” του εκάστοτε μετώπου: αυτή ήταν κατά τους προηγούμενους μήνες η τακτική επιβίωσης της κυβέρνησης Ερντογάν στην Τουρκία. Όμως το τελευταίο 24ωρο τα ρήγματα που διαπερνούν την τουρκική κοινωνία ήρθαν στην επιφάνεια όλα ταυτοχρόνως.

Ο θάνατος του 15χρονου Μπερκίν Ελβάν, ο οποίος νοσηλευόταν σε κώμα για 269 μέρες, μετά τον τραυματισμό του στο κεφάλι από κάνιστρο δακρυγόνου κατά τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις του καλοκαιριού, επαναφέρει στο προσκήνιο τον παράγοντα που έμοιαζε παραμερισμένος, όσο η χώρα είχε απορροφηθεί από την σύγκρουση του Ερντογάν με το δίκτυο του ισχυρού ιεροκήρυκα και πρώην συμμάχου του Φετουλάχ Γκιουλέν: την αντίδραση της νεολαίας στο πατερναλιστικό κράτος και την οργή της κοινότητας των Αλεβιτών (από τα πιο προοδευτικά τμήματα της τουρκικής κοινωνίας) για μία κυβέρνηση που δείχνει όλο και περισσότερο σημαδεμένη από το πνεύμα του θρησκευτικού σεκταρισμού.

Ο Μπερκίν αποτελεί τον όγδοο νεκρό της άγριας καταστολής των διαδηλώσεων του καλοκαιριού μετά τους Mehmet Ayvalıtaş, Ahmet Cömert, Ethem Sarısülük, Ali İsmail Korkmaz, Ahmet Atakan, Medeni Yıldırım και Hasan Ferit Gedik. Όλοι τους ήσαν, διόλου τυχαία Αλεβίτες, ενώ σε εκατοντάδες υπολογίζονται οι σοβαρά τραυματισμένοι.

Ο άτυχος 15χρονος δέχθηκε το μοιραίο πλήγμα στις 16 Ιουνίου, ενώ πήγαινε στο φούρνο της γειτονιάς του για να αγοράσει ψωμί για το κυριακάτικο τραπέζι. Πράγμα που εξηγεί γιατί το νέο σύμβολο διαμαρτυρίας είναι η φραντζόλα, που κρατούν όσοι συμμετέχουν στις απροσχεδίαστες, σιωπηλές και ακίνητες συγκεντρώσεις – έμβλημα της επινοητικότητας του τουρκικού ριζοσπαστισμού.

Δεν είναι όμως ειρηνικές όλες οι εκδηλώσεις διαμαρτυρίας: στο Πολυτεχνείο Μέσης Ανατολής, το “τουρκικό Χάρβαρντ” στην Άγκυρα που αποτελεί κατεξοχήν εστία αμφισβήτησης του Ερντογάν, οι φοιτητές δέχθηκαν την επίθεση τις αστυνομίας με κανόνια νερού, όπως προ ημερών τη δέχθηκαν και όσοι συγκεντρώθηκαν, μετά από έκκληση της οικογένειας του Μπερκίν, έξω από το νοσοκομείο της Κωνσταντινούπολης όπου νοσηλευόταν o 15χρονος που είχε φθάσει να ζυγίζει μόνο 16 κιλά.

Εκτός από τις πρώτες διαδηλώσεις σε Άγκυρα, Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη και Αττάλεια, οι μαθητές και φοιτητές σε πολλά εκπαιδευτικά ιδρύματα απέχουν από τα μαθήματα, ενώ στο Okmeydani, τη γειτονιά του 15χρονου τα καταστήματα έκλεισαν και η ατμόσφαιρα είναι, ενόψει της νεκρώσιμης τελετής σε αλεβίτικο χώρο προσευχής (cemevi), εκρηκτική.

Δεν είναι όμως οι Αλεβίτες η μόνη μειονότητα που έχει αναστατωθεί. Η Αρχιραββινεία της Τουρκίας (που συνήθως διακρίνεται για τον πολιτικό κομφορμισμό της) εξέδωσε ανακοίνωση διαμαρτυρίας για τη δήλωση του πρώην υπουργού Οικονομίας Zafer Çağlayan, παραιτηθέντος λόγω του μεγάλου σκανδάλου διαφθοράς που ξέσπασε στις 17 Δεκεμβρίου, ότι θα κατανοούσε την εναντίον του επίθεση αν προερχόταν “από έναν Εβραίο, έναν Ζωροαστριστή, έναν άθεο, αλλά όχι από έναν Μουσουλμάνο” – υπονοώντας τον Γκιουλέν.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, σε μια ασυνήθιστη παρέμβασή του στα εσωτερικά πολιτικά πράγματα της Τουρκίας, εξέφρασε την ανησυχία του για την δήλωση του αντιπροέδρου της τουρκικής κυβέρνησης Μπουλέντ Αρίντς για εκ νέου μετατροπή της Αγίας Σοφία σε τζαμί και υπενθύμισε ότι αν το μνημείο πρόκειται να αφιερωθεί εκ νέου στην θρησκευτική λατρεία αυτή θα πρέπει να είναι (όπως ίσχυε από 537 έως το 1453) η χριστιανική.

Οι υπόλοιπες χριστιανικές μειονότητες με φρίκη παρακολουθούν την αποφυλάκιση των πέντε δραστών της σφαγής τριών προτεσταντών ιεραποστόλων (ενός Γερμανού και δύο Τούρκων) στη Μαλάτια το 2007, καθώς και του πρωτεργάτη της δολοφονίας του γνωστού Τουρκο-αρμένιου δημοσιογράφου Χραντ Ντινκ.

Πρόκειται για παρεπόμενο των μέτρων επιεικείας που υιοθέτησε η τουρκική Εθνοσυνέλευση, σε ένδειξη “μεταμέλειας” για τις μαζικές δίκες και δρακόντειες καταδίκες του “ανθού” του κεμαλικού βαθέος κράτους, οι οποίες τώρα αποδίδονται στη δράση των θυλάκων του Γκιουλέν στους διωκτικούς μηχανισμούς. Οι αποφυλακίσεις καταδικασθέντων για την υπόθεση Εργκένεκον, ενόψει αναψηλάφησης της δίκης από τακτικό και όχι έκτακτο δικαστήριο, άρχισαν, με σημαντικότερη αυτή του πρώην αρχηγού του Γενικού Επιτελείου στρατηγού ε. α. Ιλκέρ Μπασμπούγ.

“Ήταν μόνο ένα παιδί” δήλωσε ο πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας Αμντουλάχ Γκιούλ, μόνος έως τώρα πολιτικός άνδρας που εξέφρασε λόγο συμπαθείας για τον θάνατο του Μπερκίν Ελβάν. Ωστόσο, δεν σιώπησε και ο Γκιουλέν, ο οποίος απέστειλε στην οικογένεια του 15χρονου μήνυμα στο οποίο καταγγέλλει την “ατμόσφαιρα μίσους” που έχει διαχυθεί και την “πολωτική ρητορική” της κυβέρνησης που ενισχύει αντί να εκτονώνει έγκαιρα τις εντάσεις. Ζητά δε από “τους αδελφούς Αλεβίτες” να διατηρήσουν την υπομονή και αξιοπρέπεια που έχουν επιδείξει.

Την ίδια μέρα που υπέκυψε ο Μπερκίν, οι Φαϊνάνσιοναλ Τάϊμς δημοσίευσαν άρθρο του Γκιουλέν, ο οποίος σε μία σπάνια δημόσια παρέμβασή του κατηγόρησε την κυβέρνηση Ερντογάν ότι “κρατά όμηρο τη χώρα”, ότι υπονομεύει το διεθνές της κύρος και ότι αναιρεί το κεκτημένο της τελευταίας δεκαετίας, ενώ ως θεραπεία πρότεινε την εκπόνηση νέου Συντάγματος “από τον λαό”.

Θα αντέξει η τουρκική κυβέρνηση τη “συνάντηση” της νεολαιίστικης οργής με όλα τα άλλα ανοιχτά μέτωπα; Ή θα επιτύχει την επάνοδο στην κανονικότητα; Την κανονικότητα, εννοείται, που συνιστούν οι καθημερινές διαρροές μέσω Διαδικτύου για τη διαπλοκή, τη μίζες και τις προσπάθειες ασφυκτικού ελέγχου των μέσων ενημέρωσης…