Η ένωση των ΟΤΕ και Cosmote από τους Γερμανούς
Του Δημήτρη Μπούσμπουρα από το Άρδην τ. 101-102 που κυκλοφορεί
Μια διαφήμιση κυριαρχεί παντού τις τελευταίες ημέρες. Ο ΟΤΕ και η COSMOTE ενώνουν τις δυνάμεις τους. Στο ραδιόφωνο «στο κόκκινο», ο διευθυντής του σταθμού, Κώστας Αρβανίτης, το μεταδίδει επαναλαμβανόμενα ως είδηση του χορηγού της εκπομπής.
Η απόφαση αυτή είναι σύμφωνη με τις τάσεις της αγοράς σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος του OTE – COSMOTE. Η ενοποίηση βέβαια έχει γίνει στην πράξη εδώ και πέντε χρόνια, όταν ο ΟΤΕ αγόρασε το 100% των μετοχών της COSMOTE και την απέσυρε από το χρηματιστήριο. Και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες εταιρείες σταθερής τηλεφωνίας ενοποιούνται με εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, καθώς η τεχνολογία κινείται προς ενοποιημένα επικοινωνιακά μέσα. Εδώ αυτό γίνεται από μια εταιρεία που βρίσκεται πλέον σε γερμανικά χέρια. Οι Έλληνες δαπάνησαν κόπο και χρήμα για να στήσουν τις τηλεπικοινωνίες τους. Τα χιλιόμετρα που σκάφτηκαν για να περάσουν τα καλώδια, οι χιλιάδες κολόνες που στήθηκαν σε κάθε βουνό, οι υποδομές που πλήρωνε επί δεκαετίες ο ελληνικός λαός με τις ακριβές τιμές στις τηλεφωνικές μονάδες (1), σε τηλεφωνικά κέντρα, περίπτερα ή σπίτια βρίσκονται σήμερα σε χέρια των Γερμανών. Αυτό όμως είναι αναμενόμενο, καθώς οι Γερμανοί κατάφερναν πάντα να έχουν τα τηλέφωνα υπό την εποπτεία τους και να βγάζουν κέρδη.
Οι Έλληνες πολιτικοί φρόντιζαν να κάνουν, με το αζημίωτο, υπό μορφή δώρων ή χρημάτων σε πρόσωπα και κόμματα, παραχωρήσεις στη Ζίμενς. Παράλληλα, μέχρι πριν τριάντα χρόνια, πούλαγαν ρουσφέτι για την τοποθέτηση τηλεφώνου. Πριν το 1990 περίμενε κανείς μήνες για να συνδέσουν τηλέφωνο στο σπίτι του. Και πιο πριν, για να πάρει ένα κατάστημα στην επαρχία τηλέφωνο για το κοινό θα έπρεπε να έχει πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων (2) και να έχει μεσολαβήσει κάποιος βουλευτής. Αυτό έπαψε το 1981 λόγω της πολιτικής αλλαγής, με το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, αλλά και λόγω των μεγάλων επενδύσεων που έγιναν τότε προς τα αυτόματα συστήματα και στη συνέχεια στα ψηφιακά. Το ίδιο κόμμα όμως στην συνέχεια, επί Σημίτη, οδήγησε σε μια κατευθυνόμενη ιδιωτικοποίηση τον ΟΤΕ για να περάσει τελικά ο απόλυτος έλεγχος της τηλεφωνίας στα χέρια των Γερμανών.
Τα προσχήματα της αποφυγής μονοπωλίων αίρονται στις μέρες μας. Η νεοφιλελεύθερη λογική της απαγόρευσης του 1992 στον ΟΤΕ να μπει στην κινητή τηλεφωνία, για λόγους αποφυγής μονοπωλιακών καταστάσεων, αποτελεί παρελθόν. Σήμερα, για λόγους «τεχνολογικής εξέλιξης», γίνεται η ένωση σε μία εταιρεία. Αύριο μάλλον θα υπάρχει ίσως μια ενιαία εταιρεία στην Κεντρική, Ανατολική Ευρώπη και Βαλκάνια σύμφωνα με τους σχεδιασμούς της Ντόιτσε Τέλεκομ. Ήδη οι θυγατρικές του ΟΤΕ σε Αλβανία και Ρουμανία μετονομάζονται σε Τέλεκομ Αλμπάνια και Τέλεκομ Ρομάνια.
Η ιστορία του ΟΤΕ υπό τον γερμανικό έλεγχο
Η ιστορία του ΟΤΕ, ως ΟΤΕ, ξεκινά το 1949. Η ιστορία, όμως, του τηλεφώνου στη χώρα μας, ξεκινά το1892. Τον Αύγουστο του 1892 η κυβέρνηση του Χ. Τρικούπη ψηφίζει νόμο «περί τηλεφωνικής συγκοινωνίας», ο οποίος κατοχυρώνει το κρατικό μονοπώλιο. Το 1895 δημιουργείται η υπηρεσία των ΤΤΤ (3), η οποία υπάγεται αρχικά στο υπουργείο Εσωτερικών. Στις αρχές του 20ού αιώνα υπήρχαν λιγότεροι από 400 συνδρομητές, ενώ το 1920 υπήρχαν σε όλη τη χώρα 5.267 χειροκίνητα τηλέφωνα.
Το δίκτυο στήνεται στη συνέχεια με τη συμμετοχή ή καλύτερα τον έλεγχο της Ζίμενς. Το 1926 η αστική τηλεφωνία εκχωρήθηκε, με σύμβαση παραχώρησης, στη New Antwerp Telephone & Electrical Works, η οποία εξαγοράστηκε το 1930 από τη Siemens & Halske. H Ζίμενς απέκτησε έτσι το δικαίωμα της ανάπτυξης και εκμετάλλευσης της τηλεφωνίας στις αστικές περιοχές και ιδρύει το 1931 την Ανώνυμη Ελληνική Τηλεφωνική Εταιρεία (ΑΕΤΕ). Εκπρόσωπός της στην Ελλάδα ήταν ο Ιωάννης Βουλπιώτης (4).
Στην αγγλική Eastern Telegraph παραχωρήθηκε η ασύρματη και ενσύρματη τηλεγραφία. Στην κρατική διεύθυνση ΤΤΤ απέμεινε η χειροκίνητη υπεραστική και διεθνής τηλεφωνία και τα μικρά αστικά κέντρα, καθώς και τα τηλεγραφήματα εσωτερικού.
Με την επέκταση του δικτύου, οι συνδέσεις δεκαπλασιάστηκαν μέχρι το 1939, ενώ η Ζίμενς παρείχε το μεγαλύτερο ποσοστό του τηλεφωνικού και τηλεγραφικού εξοπλισμού της Ελλάδας.
Είναι η εποχή όπου, για να δουλέψει το σύστημα οι τηλεφωνήτριες, αλλάζανε βύσματα και γυρνάγανε μανιβέλες. Στις 14 Απριλίου 1942, μέσα στην Κατοχή, έγινε μια μεγάλη απεργία στην ΤΤΤ (5).
Το 1946 το δημόσιο απέκτησε το 75% των μετοχών της ΑΕΤΕ και ίδρυσε τον ΟΤΕ, ο οποίος ανέλαβε όλες τις τηλεπικοινωνιακές δραστηριότητες των τέως ΤΤΤ, πλην της Ταχυδρομικής Υπηρεσίας, που ανεξαρτητοποιήθηκε και μετεξελίχθηκε στα ΕΛΤΑ.
Κόκκαλης-Χριστοφοράκος
Μετά τη Μεταπολίτευση, η Ζίμενς και η Ιντρακόμ (6) (του Σωκράτη Κόκκαλη 7) ήταν οι βασικοί προμηθευτές όλου του τηλεπικοινωνιακού και υποστηρικτικού υλικού του ΟΤΕ, με συμβάσεις που ξεπερνούσαν τα 2 δισ. €. Σε ορισμένες περιπτώσεις Ζίμενς και Ιντρακόμ συνεργάστηκαν ως κοινοί μέτοχοι στην εταιρεία Ζίμενς Τηλεβιομηχανική, αλλά και στη θυγατρική του ΟΤΕ Hellascom, ενώ επί σειρά ετών η Ζίμενς ήταν βασικός χορηγός της ΠΑΕ Ολυμπιακός, ιδιοκτησίας του Σ. Κόκκαλη.
Το 1992 ξεκίνησε στη χώρα η κινητή τηλεφωνία, με την προκήρυξη διαγωνισμού, από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, για τη χορήγηση δύο αδειών. Ο αποκλεισμός του ΟΤΕ από τη διαδικασία αδειοδότησης προκάλεσε θύελλα διαμαρτυριών. Η κυβέρνηση αντέτεινε την αφερεγγυότητα του οργανισμού (καθυστερήσεις στις συνδέσεις σταθερών τηλεφώνων που έφθανε και τα 15 χρόνια, υπόθεση Τόμπρα κ.ά.), αλλά και τα οικονομικά οφέλη που θα είχε από τη χορήγηση των αδειών σε ιδιωτικές εταιρείες. Τελικά, οι δύο άδειες κατακυρώθηκαν στην Panafon (νυν Vodafone), πολυμετοχική εταιρεία με επικεφαλής την αγγλική Vodafone (8), και στην ιταλική Telestet [μετέπειτα TIM και νυν WIND (9)]. Με ειδική διάταξη που ψηφίζεται από όλα τα κόμματα, επιτρέπεται η τοποθέτηση αναμεταδοτών ακόμα και σε πυρήνες εθνικών δρυμών.
Το 1995 δόθηκε η τρίτη άδεια κινητής τηλεφωνίας στον ΟΤΕ και το 1998, με πέντε χρόνια καθυστέρηση σε σχέση με τις άλλες εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, ιδρύεται η COSMOTE, για να γίνει μέσα σε τρεισήμισι χρόνια η κορυφαία εταιρεία σε αριθμό συνδρομητών (με 4.000.000 συνδρομητές), καθώς το δίκτυό της επιτυγχάνει πληθυσμιακή κάλυψη της Ελλάδος σε ποσοστό 97%, ο κόσμος ξέρει ότι έχει πίσω τον ελληνικό ΟΤΕ. Η COSMOTE επεκτείνεται και έχει σημαντική παρουσία στη Ρουμανία, στη Βουλγαρία, στα Σκόπια και στην Αλβανία.
Η απόλυτη γερμανική κυριαρχία
Το 1996, επί Σημίτη, ο ΟΤΕ εισάγεται στο Χρηματιστήριο Αθηνών και τα επόμενα χρόνια διατίθενται πακέτα μετοχοποίησης με συμμετοχή Ελλήνων επενδυτών. Το 1998 εισάγεται στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης και παράλληλα αγοράζει το 35% της ΡΟΜTelecom της Ρουμανίας για να φτάσει στο 54% το 2003. Η MIG (10) αγόραζε μέσω του Χρηματιστηρίου πακέτα μετοχών του ΟΤΕ, τα οποία ακολούθως πούλησε στην Deutsche Telekom (11), διευκολύνοντας ουσιαστικά να αρχίσει η αλλαγή ιδιοκτησίας και το πέρασμα της δεύτερης μεγαλύτερης δημόσιας εταιρείας της Ελλάδας στους Γερμανούς. Το δημόσιο στη συνέχεια, επί Καραμανλή-Αλογοσκούφη, έδωσε ποσοστά σε θεσμικούς επενδυτές, δηλαδή την Deutsche Telekom.
Όλα αυτά συνδυάζονται με μία συντονισμένη επίθεση εναντίον των «προνομιούχων συνδικαλιστών»(12) και με εθελουσία έξοδο εργαζομένων, για να γίνει πιο ευέλικτη η επιχείρηση.
Το 2006, η Cosmote προχωρά στην εξαγορά της εταιρείας ΓΕΡΜΑΝΟΣ Α.Β.Ε.Ε., μιας από τις μεγαλύτερες, πιο αναγνωρισμένες και επιτυχημένες αλυσίδες λιανικής πώλησης προϊόντων τηλεπικοινωνίας σε ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, με παρουσία σε επτά χώρες (Ελλάδα, Κύπρο, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουκρανία, Πολωνία και ΠΓΔΜ). Η Deutsche Telekom αποκτά έτσι ένα σοβαρό πλεονέκτημα για διείσδυση σε πολλές χώρες.
Το σκάνδαλο της Ζίμενς στην Ελλάδα είναι μια υπόθεση που αφορά τον χρηματισμό Ελλήνων πολιτικών και στελεχών δημόσιων οργανισμών, όπως ο ΟΤΕ, από τη γερμανική εταιρεία. Οι μίζες σχετίζονται με συμβάσεις προμήθειας υλικών, υπηρεσιών και συστημάτων προς το ελληνικό δημόσιο. Η υπόθεση ερευνάται από το 2008, τόσο από την ελληνική δικαιοσύνη, όσο και από μια εξεταστική επιτροπή του ελληνικού κοινοβουλίου, σε συνεργασία με τις γερμανικές δικαστικές αρχές. Το σκάνδαλο αποκαλύφθηκε όταν έγινε γνωστό ότι η Ζίμενς δαπάνησε 1,3 δισ. ευρώ σε αμφιλεγόμενες πληρωμές (δωροδοκίες) για να εξασφαλίζει συμβόλαια σε διάφορες χώρες μεταξύ των ετών 1999 και 2006. Στελέχη της Ζίμενς έχουν δηλώσει ότι συνολικά το ποσόν των 130 εκατομμυρίων μάρκων είχε δοθεί σε Έλληνες. Πρόσωπο-κλειδί είναι ο Μιχάλης Χριστοφοράκος (13), διευθύνων σύμβουλος στη Ζίμενς Ελλάδας, ο οποίος διέφυγε στη Γερμανία, μετά από «αδράνεια» των δικαστικών αρχών, και όπου, με πρόσχημα την παραγραφή σύμφωνα με το γερμανικό δίκαιο, δεν εκδίδεται στην χώρα μας.
Σήμερα η Deutsche Telekom κατεβάζει το σήμα του ΟΤΕ, κρατώντας μόνο το σήμα COSMOTE και το δίκτυο πωλήσεων. Οι περισσότερες από τις άλλες εργασίες γίνονται στη Γερμανία ή από υπεργολάβους. Σε λίγα χρόνια θα προβάλλει μόνο το σήμα Telekom ή σκέτο T- όπως έκανε ήδη σε άλλες χώρες των Βαλκανίων. Ο σταθμός της Αριστεράς πανηγυρίζει. Θα είναι φαίνεται ικανοποιητικό το ποσό της διαφήμισης.
1. Το τηλεφώνημα τότε ήταν πολύ ακριβό και η πληρωμή γινόταν με τη μέτρηση τηλεφωνικών μονάδων.
2. Έπρεπε δηλαδή να πάει στον ενωμοτάρχη της Χωροφυλακής να πάρει μια βεβαίωση ότι δεν υπάρχει καμία υπόνοια ότι είναι αριστερός και στη συνέχεια να την καταθέσει μαζί με τα άλλα χαρτιά της αίτησής του στον ΟΤΕ της περιοχής. Τότε, ο καταστηματάρχης ήταν δίπλα στον πελάτη και είχε άμεση αντίληψη του τι λέγονταν. Σε τακτά χρονικά διαστήματα έδινε αναφορά στη Χωροφυλακή.
3. ΤΤΤ: Ταχυδρομεία, Τηλέγραφοι, Τηλέφωνο
4. Ο Ιωάννης Βουλπιώτης, γόνος οικογένειας πολιτικών, βρέθηκε, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, στη Γερμανία για να σπουδάσει μηχανολόγος-μηχανικός. Γνωρίστηκε με την καλή κοινωνία της Γερμανίας και παντρεύτηκε την κόρη του Καρλ Φρίντριχ φον Ζίμενς. Σύντομα έγινε διευθυντής της εταιρείας, ενός ομίλου που, εκτός από τη Ζίμενς ήλεγχε την Τελεφούνκεν, την AEG και πολλές ακόμα εταιρείες. Εκτός από την Ανώνυμη Ελληνική Τηλεφωνική Εταιρεία (ΑΕΤΕ) ίδρυσε και την Ανώνυμη Ελληνική Ραδιοφωνική Εταιρεία (ΑΕΡΕ). Με την αποχώρηση των Γερμανών, ο Ιωάννης Βουλπιώτης χάνει τις εταιρείες του που επιτάσσονται ως εχθρικές. Ο ίδιος οδηγείται στο εδώλιο με την κατηγορία του δωσίλογου. Οι πολλές γνωριμίες του τον σώζουν, και απαλλάσσεται έπειτα από ευνοϊκές μαρτυρίες. Οδηγείται λίγο αργότερα ξανά σε δίκη, αλλά απαλλάσσεται και πάλι λόγω αμφιβολιών.
5. Όπως είχε πει ο υπάλληλος τότε των ταχυδρομείων, Χαρίλαος Φλωράκης, «Ήταν απόγευμα γύρω στις 4, όταν λιποθύμησε από την πείνα ένας διανομέας στη μεγάλη σάλα του κεντρικού. Γύρω από τον λιπόθυμο συγκεντρώθηκε πλήθος κόσμου, όπως και όλοι οι υπάλληλοι. Ήταν όλοι τους αγανακτισμένοι, αναστατωμένοι και στο στόμα τους προφέρονταν συνεχώς η λέξη απεργία – με απόφαση και οργή. Το ίδιο εκείνο βράδυ, αφού γίνανε και οι σχετικές συνεννοήσεις με την επαρχία, αποφασίστηκε να κατεβούμε σε γενική απεργία. Οι καιροί ήταν ώριμοι». Στις 3 Μαΐου 1944, κατά τη διάρκεια μιας ακόμη απεργίας, Γερμανοί στρατιώτες και Έλληνες των Ταγμάτων Ασφαλείας πραγματοποίησαν μπλόκο στο κτήριο της Τηλεφωνικής Εταιρείας. Καταδότης, υπάλληλος της Τηλεφωνικής, είχε παραδώσει στα Τάγματα Ασφαλείας ονομαστική κατάσταση των υπαλλήλων που ήταν οργανωμένοι στο ΕΑΜ. Ακολούθησε η σύλληψη περίπου 200 ατόμων. Στις 7 Μαΐου, 15 υπάλληλοι της Τηλεφωνικής Εταιρείας, μέλη του ΕΑΜ, εκτελέστηκαν στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής.
6. Η μόνη ίσως πολυεθνική εταιρεία με έδρα της Ελλάδα. Από τον Ιούνιο του 2006 η Intracom Telecom ελέγχεται από τη ρωσική JSC Sitronics.
7. Σύμφωνα με τους επικριτές του, ο φάκελος 953/63 της μυστικής υπηρεσίας της Ανατολικής Γερμανίας τον εμφανίζει ως πράκτορά της Στάζι και συνεπώς εξαρτόμενο από τη γερμανική κυβέρνηση. Ωστόσο, ο πρώην διοικητής των ελληνικών μυστικών υπηρεσιών (ΕΥΠ), Κώστας Τσίμας, είχε δηλώσει ότι ο Σωκράτης Κόκκαλης προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες στην Ελλάδα: «Ο κύριος Κόκκαλης είναι Έλληνας πατριώτης, αυτό είμαι σε θέση να το επιβεβαιώσω ως παλιός διοικητής της ΕΥΠ. Δούλεψε στα Βαλκάνια και αλλού για τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα σαν γνήσιος πατριώτης, σαν παιδί αντάρτη, παιδί ΕΛΑΣίτη, και έκανε και πάρα πολύ καλή δουλειά». Είχε στενή σχέση με τον Φάνη Τόμπρα (φίλο του Ανδρέα Παπανδρέου, πρώην συνταγματάρχη διαβιβάσεων, που διετέλεσε υποδιοικητής και γενικός διευθυντής του ΟΤΕ από το 1981 έως το 1989, γνωστός από την κατηγορία για υποκλοπές των πολιτικών αντιπάλων του ΠΑΣΟΚ χωρίς όμως να γίνει τελικά δίκη).
8. Η Vodafon είχε συσταθεί από τον Όμιλο Vodafone, την France Telecom και την Intracom.
9. Ανήκει σήμερα στον Αιγύπτιο μεγιστάνα Ναγκίμπ Σαουίρις.
10. Η Μαρφίν του Ανδρέα Βγενόπουλου κατείχε το 2008 το 20% των μετοχών του ΟΤΕ.
11. Η Deutsche Telekom, η πιο μεγάλη ευρωπαϊκή εταιρεία τηλεπικοινωνιών με δραστηριότητα σε 15 χώρες της Ευρώπης αλλά και σε όλο τον κόσμο, ήταν μια κρατική επιχείριση που ιδιωτικοποιήθηκε το 1996. Το γερμανικό κράτος κατέχει ένα ποσοστό μετοχών απευθείας ή μέσω κρατικής τράπεζας.
12. Επίθεση που έβρισκε ευήκοα ώτα, καθώς ο συνδικαλισμός των οργανισμών κοινής ωφελείας σπάνια ξεπέρασε τα στενά συντεχνιακά αιτήματα. Σε κάθε περίπτωση πάντως, οι αμοιβές των στελεχών του ιδιωτικού πλέον τομέα υπερβαίνουν κατά πολύ τις οικονομικές κατακτήσεις των συνδικαλιστών.
13. Ο Μ. Χριστοφοράκος είναι γιος του «γιατρού των Ες Ες» Νικόλαου Χριστοφοράκου, που απαλλάχτηκε στη δίκη των δωσίλογων.
