Ψήγματα αναγέννησης στον διατροφικό τομέα της Ηπείρου
Του Νίκου Ντάσιου από την Ρήξη φ. 126
Κάθε χρόνο, η επιστροφή μου από τις καλοκαιρινές διακοπές στην πατρώα γη της Ηπείρου συνοδεύεται από εικόνες τόπων απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς και ιστορικής σημασίας, αλλά κι από μια θλίψη για την εγκατάλειψη και την παρακμή τους: επαρχιακοί δρόμοι που χάνονται σιγά σιγά, κλειστά σπίτια, σχολεία, καφενεία κι εκκλησιές, χέρσα χωράφια… εικόνες ερήμωσης κι εγκατάλειψης.
Λιγοστές οι προσπάθειες αναγέννησης, μετρημένες στα δάχτυλα, που φέρουν τη σφραγίδα μεμονωμένων ανθρώπων, σύγχρονων «άγνωστων ηρώων». Σταχυολογώ μερικές που έπεσαν στην αντίληψή μου, ζητώντας προκαταβολικά συγνώμη απ’ όσους δεν αναφέρω σ’ αυτό το περιληπτικό μου σημείωμα. (Πολλές από τις παρακάτω περιπτώσεις τις συνάντησα στην έκθεση τοπικών ηπειρωτικών προϊόντων στην Πρέβεζα, που διοργάνωσε η Περιφέρεια Ηπείρου στο διάστημα από 26-28 Αυγούστου).
Στον κάμπο της αρχαίας Δωδώνης, ο ιερέας του χωριού πάτερ Παντελής, πολύτεκνος από τη Δαφνούλα Ιωαννίνων με πάνω από 400 γιδοπρόβατα, ήρθε και νοίκιασε τη γη και με τα τρακτέρ του δίνει ζωή στον τόπο που για χρόνια παραμένει ανεκμετάλλευτος.
Στον Μεσοπόταμο της Θεσπρωτίας, ο Δημήτρης Σωτηρίου, παραγωγός 150 στρεμμάτων οσπρίων (ρεβιθιών, μαυρομάτικων, μέτριου και ψιλού φασολιού) ξεκινάει μαζί με άλλους παραγωγούς και με την παρότρυνση του δ/ντη της ΕΑΣ Θεσπρωτίας-Πρέβεζας, μια Ομάδα Παραγωγών για την καλύτερη προώθηση των προϊόντων τους στην αγορά. Εξηγεί:
«Παραγωγή έχουμε. Η Ομάδα Παραγωγών θα μας βοηθήσει να προωθήσουμε τα προϊόντα μας στην αγορά. Έως τώρα ερχόμασταν γύρω γύρω στο εμπόριο χονδρικής και μόνοι μας στη γύρα. Όμως, αυτή η κατάσταση δεν πάει άλλο. Το κόστος παραγωγής έχει ανέβει πάρα πολύ από τα λιπάσματα, τους σπόρους, τα φάρμακα και τα ενοίκια, τους φόρους, φτάνοντας τα 200 ευρώ το στρέμμα. Την ίδια στιγμή, η παραγωγή μας έχει παραμείνει σχεδόν στα ίδια επίπεδα. Ο βασικός μας στόχος είναι να φεύγει το προϊόν επώνυμο, ώστε να αποκτήσει προστιθέμενη αξία για εμάς τους παραγωγούς».
Στα Κατσανέικα της Πρέβεζας, πριν 300 χρόνια οι Ενετοί δημιούργησαν τον ξακουστό Ενετικό Ελαιώνα, αξιοποιώντας το ιδιαίτερο μικρο κλίμα της χερσονήσου, με τους μαλακούς χειμώνες και τα δροσερά καλοκαίρια. Το ελαιόλαδο που παράγεται από τις συγκεκριμένες ελιές έχει μοναδική γεύση, άρωμα και υψηλή διατροφική αξία. Αυτόν το χώρο επέλεξε η biο-green olive, μια μικρή οικογενειακή επιχείρηση της Ελένης και του Παναγιώτη, που ξεκίνησαν να παράγουν βιολογικό παρθένο αγουρέλαιο από αγάπη για τη φύση και τα βιολογικά προϊόντα. Ξεκίνησαν με μικρές ποσότητες αγουρελαίου, απαντώντας στην έλλειψη του προϊόντος από την αγορά. Συλλέγουν τον καρπό χειρωνακτικά με τη συμμετοχή όλης της οικογένειας, τον μεταφέρουν αυθημερόν σε 30κιλα λινά σακιά σε πιστοποιημένο ελαιοτριβείο όπου, σε χαμηλές θερμοκρασίες (27οC), γίνεται η ψυχρή έκθλιψη του καρπού. Η επιχείρηση συμπληρώνει την προώθηση του προϊόντος με μια σειρά συνταγών με βάση το λάδι.
Το AMPARI (http://www.ampari.gr) είναι ένα ηλεκτρονικό κατάστημα αποκλειστικά ηπειρώτικων προϊόντων φτιαγμένων από μικρούς παραγωγούς, με τοπικά υλικά, που σκοπό έχει να τα κάνει γνωστά στην Ελλάδα και στον υπόλοιπο κόσμο.
Πέρα από τα συνηθισμένα: τσίπουρο, καρύδια κι αρωματικά φυτά της ορεινής γης, αξίζει ν’ αναφέρουμε τα βιολογικά ζυμαρικά με σαφράν που φτιάχνονται στο Μπουραζάνι, το πέστο αβοκάντο της Κόνιτσας, το λικέρ μύρτιλο της Άρτας, τα βιολογικά προϊόντα του Παναγιώτη Γεωργίου από την Μπαλντούμα Μετσόβου, τα χειροποίητα προϊόντα της Αρετής Χρηστιά από την Πρέβεζα (Γεύσεις Πρέβεζα «Αρετή»), το βιολογικό μέλι της Άνω Καλεντίνης που εξάγεται στο Χονγκ Κονγκ και τη Νέα Υόρκη!
Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στον Γυναικείο Αγροτικό Συνεταιρισμό του Θεσπρωτικού: «Η μικρή Λάκκα Σουλίου», με χρόνο ζωής πάνω από 20 χρόνια, που παράγει χωρίς συντηρητικά, γλυκά του κουταλιού, μαρμελάδες, χυλοπίτες, τραχανά και χωριάτικες πίτες. Η βιωσιμότητα του συνεταιρισμού όλα αυτά τα χρόνια βασίστηκε στη συνεργασία των γυναικών, στο μεράκι και στην αξιοποίηση της παράδοσης. Σήμερα –παρά την οικονομική κρίση– υπάρχει προγραμματισμός για μεταστέγαση σε μεγαλύτερο κτήριο, δημιουργία δικτύου διανομής και νέων θέσεων εργασίας!
Μια άλλη παραγωγική δραστηριότητα που βασίζει την επιτυχία της στην οικογενειακή παράδοση είναι αυτή των «Θαλασσο-νοστιμιών Πρέβεζας» στο Νιοχώρι, 4 χιλ. έξω από την πόλη της Πρέβεζας, στην αγκαλιά του Αμβρακικού. Ο Ορέστης συνεχίζει –κάνοντας χρήση της τεχνογνωσίας των νέων τεχνολογιών– την ιστορία της οικογένειας του από τον προπάππο του, που στη δεκαετία του 20 ψάρευε με το νταλιάνι και του παππού του, που προχώρησε στο πάστωμα των θαλασσινών (κυρίως αυγοτάραχου και σαρδέλας).
Τέλος ν’ αναφέρουμε τη συμβολή των μελών της Λέσχης Αρχιμαγείρων Ελλάδας που μαγείρευε και μοίρασε φαγητό από τοπικά προϊόντα. Η λέσχη συμπληρώνει 18 χρόνια λειτουργίας αριθμώντας 890 μέλη, επαγγελματίες Αρχι-μαγείρους και Αρχι-ζαχαροπλάστες, με έδρα την Αθήνα, στη Δάφνη. Μεταξύ άλλων η λειτουργία της στοχεύει στη διάδοση της παραδοσιακής γαστρονομίας και στη σύνδεση της με τον τουρισμό. Για τον λόγο αυτό ιδρύθηκε στα 2007 το Πανελλήνιο Κέντρο Γαστρονομίας, ο χώρος του οποίου είναι πλήρως εξοπλισμένος με μηχανήματα ανάπτυξης και παρασκευής προϊόντων και μικροβιολογικών και τεχνολογικών αναλύσεων, ενώ παρέχει τη δυνατότητα επιστημονικής εκπαίδευσης και κατάρτισης στους επαγγελματίες του χώρου, δίνοντάς τους νέες ιδέες και συνταγές μεσογειακής διατροφής.
Κλείνω μ’ αυτά τα λίγα θετικά και αισιόδοξα μιας άλλης υπόγειας διαδρομής που εξελίσσεται βουβά στον τόπο μας και που μας κρατάει αισιόδοξους για τη δυνατότητα όσμωσής της με το νέο πολιτικό εγχειρήματα της Κίνησης Άρδην, αναστρέφοντας τη γενικευμένη παρακμή που εκφράζεται πια ανοιχτά από τους απατεώνες πολιτικούς και τους «μαφιόζους ολιγάρχες»…
