Του Νίκου Μελέτη από το liberal.gr
Σε ριζική αναδιάρθρωση του πολιτικού σκηνικού στην Τουρκία, αλλά και στη μετατροπή του ΑΚΡ σε ένα απολύτως προσωπαγές κόμμα προχωρά ο Ταγίπ Ερντογάν στον δρόμο προς τις εκλογές του Ιουνίου, στις οποίες κανείς δεν φαίνεται να μπορεί να αποτρέψει τη νίκη του, που θα αποτελέσει τον τελευταίο σταθμό στην μεγάλη ανατροπή που επιχειρεί ο Τούρκος ηγέτης, για να είναι αυτός που θα θεμελιώσει το 2023 τη «Νέα Τουρκία» που οραματίζεται.
Στην πορεία που έχει χαράξει ο κ. Ερντογάν έχει ανάγκη από ένα απολύτως ελεγχόμενο κόμμα, έναν μηχανισμό πιστό μόνο στον αρχηγό και μια οργάνωση χωρίς «βαρίδια» που θα μπορούσαν να επιχειρήσουν να αμφισβητήσουν και να περιορίσουν την απόλυτη εξουσία του.
Τα τελευταία χρόνια συστηματικά ο Ταγίπ Ερντογάν εκκαθαρίζει ή εξουδετερώνει προσωπικότητες με τις οποίες πορεύτηκε μαζί για δεκαετίες και από κοινού ανέδειξαν το ΑΚΡ ως εκφραστή αρχικώς ενός μετριοπαθούς πολιτικού Ισλάμ σε μια κυρίαρχη δύναμη στο πολιτικό σκηνικό της Τουρκίας.
Ο ιμάμης Φετουλάχ Γκιουλέν, ο οποίος συνέβαλε όσο κανένας άλλος με το κίνημά του στην εκλογική νίκη του ΑΚΡ από το 2002 αλλά κυρίως στην επικράτηση του Ερντογάν επί του κεμαλικού στρατιωτικοδιπλωματικού κατεστημένου, απομονώθηκε και ερρίφθη στο πυρ το εξώτερον, αποτελώντας ο ίδιος και οι οπαδοί του πια τον υπ’ αριθμόν 1 κίνδυνο για την εθνική ασφάλεια της Τουρκίας.
Ο κ. Ερντογάν φρόντισε όμως να εξουδετερώσει πολιτικά και τους δύο συνιδρυτές του ΑΚΡ. Τον Αμπντουλάχ Γκιουλ, που διετέλεσε και πρόεδρος της χώρας και πρωθυπουργός, αλλά και τον Μπουλέντ Αρίντς, που διετέλεσε πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης.
Όταν ο Ερντογάν, που ήδη είχε αρχίσει να ελέγχει τους μηχανισμούς σε κράτος και κόμμα, αισθάνθηκε ότι ο Α. Γκιουλ από τη θέση του προέδρου της Τουρκίας και ενώ ο ίδιος ήταν πρωθυπουργός δεν υποστήριζε με όση θέρμη περίμενε τη μετατροπή του πολιτικού συστήματος σε προεδρικό και τη δική του ανάδειξη στη θέση του παντοδύναμου πλέον προέδρου, περιθωριοποίησε πολιτικά τον συνιδρυτή του ΑΚΡ και προσωπικό φίλο του.
Ο Α. Γκιουλ προτίμησε να μείνει στο περιθώριο και με σπάνιες παρεμβάσεις του να ασκεί κριτική στον Ερντογάν, είτε για τη βίαιη καταστολή των επεισοδίων στο πάρκο Γκεζί, είτε για την αναθεώρηση του συντάγματος και την υπερβολική ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του προέδρου.
Για να εξουδετερωθεί ο κ. Γκιουλ, επιστρατεύθηκε ένας εξαιρετικά γνωστός ακαδημαϊκός του ιδεολογικού-πολιτικού χώρου που προέκυψε στην Τουρκία με τον Ερμπακάν, το Milli Gorus, ο Αχμέτ Νταβούτογλου.
Και όταν ο ίδιος ο Α. Νταβούτογλου δεν αποδεικνύονταν τόσο πρόθυμος να αποτελέσει τον αχυράνθρωπο στη θέση του πρωθυπουργού και με έναν πρόεδρο που πέραν και εκτός του συνταγματικού πλαισίου ήθελε να ασκεί και την εκτελεστική εξουσία (προεδρεύοντας στα υπουργικά συμβούλα), ο Α. Νταβούτογλου ακολούθησε στο περιθώριο τον κ. Γκιουλ.
Και ο ρόλος του ανατέθηκε στον Μπιναλί Γιλντιρίμ, ο οποίος απέδειξε ότι εκφράζει καλύτερα από όλους τους άλλους αυτό που θέλει να κάνει το κόμμα του ο κ. Ερντογάν. Ενα κόμμα που θα υπακούει χωρίς ερωτήσεις και αναστολές τον ηγέτη του.
Ματαίως η αντιπολίτευση θεώρησε ότι υπήρχαν περιθώρια να πεισθεί ο κ. Γκιουλ να είναι υποψήφιος ενός μετώπου όλων των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Ο ίδιος γνώριζε ότι θα ήταν μια μάχη χαμένη εκ προοιμίου, μιας και στο πρόσωπό του θα υπήρχαν πολλές αντιδράσεις τόσο από το κεμαλικό, κοσμικό CHP, όσο και από το ακροδεξιό εθνικιστικό «Καλό Κόμμα» της κ. Ακσενέρ.
Συγχρόνως αντιλαμβανόταν ότι μία σύγκρουση με τον Ερντογάν θα τον απέκοπτε αυτομάτως από τη μεγάλη μάζα του πολιτικού χώρου τον οποίο συνίδρυσε και αυτό θα ακύρωνε κάθε μελλοντική του φιλοδοξία να αποτελέσει την εναλλακτική λύση, εάν τα υπερφίαλα βήματα του Ερντογάν και τα υψηλού ρίσκου παιχνίδια του με τη Δύση και τη Ρωσία και τη Μ. Ανατολή οδηγήσουν κάποια στιγμή στον τερματισμό της παντοκρατορίας του.
Γι’ αυτό και δεν αποτέλεσε έκπληξη η απόφασή του, την οποία ανακοίνωσε το Σάββατο, να μην είναι υποψήφιος στις εκλογές.
Ο Νταβούτογλου, που συναντήθηκε την περασμένη εβδομάδα με τον Γκιουλ, ανακοίνωσε και αυτός ότι στηρίζει το ΑΚΡ, αλλά συγχρόνως αποκάλυψε ότι δεν θα είναι πια υποψήφιος για επανεκλογή του στην Εθνοσυνέλευση. Και όπως αναφέρουν τουρκικά ΜΜΕ, δεν θα είναι υποψήφιοι ούτε ο πρώην τσάρος της οικονομίας αλλά και υπουργός Εξωτερικών Αλί Μπαμπατζάν, ούτε ο Μπεσίρ Αταλάι, που θεωρείται ο εμπνευστής του μεγάλου ανοίγματος του Ερντογάν προς τους Κούρδους, που διακόπηκε άδοξα με τις επιχειρήσεις της Τουρκίας εναντίον των Κούρδων στη Συρία και το πογκρόμ εναντίον του κουρδικού κόμματος HDP και των δήμων που ελέγχονταν από Κούρδους δημάρχους στη Νοτιοανατολική Τουρκία.
Η εγκατάλειψη του ανοίγματος στους Κούρδους ήταν η προίκα για τον «γάμο» του Ταγίπ Ερντογάν με τον ακροδεξιό εθνικιστή ηγέτη του ΜΗΡ και των «Γκρίζων Λύκων», Μπαχτσελί, στον οποίο προστέθηκε και το μικρό, ακόμη πιο ακροδεξιό «Κόμμα της Μεγάλης Ενότητας» (BBP).
Έτσι κορυφαία στελέχη όπως ο Νταβούτογλου, ο Α. Μπαμπατζάν, ο καταγόμενος από τη Θρακη Μεχμέτ Μουεζίνογλου, ο Ισμαήλ Καχραμάν, ο Μπεσίρ Αταλάι δεν θα κατέλθουν καν ως υποψήφιοι σύμφωνα με τη «Χουριέτ».
Αντιθέτως, σύμφωνα με τη «Χουριέτ» και τον αρθρογράφο Μ. Γετκίν, βουλευτές αναμένεται να εκλεγούν και κατόπιν να αξιοποιηθούν σε υπουργικές θέσεις οι Μπεκίρ Μποζτάγ, Ισμέτ Γιλμάζ, Αχμέτ Αρσλάμ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, Μεχμέτ Οζχασέκι, Λουτφί Ελβάν και Μπουλέντ Τουφένκσι. Άλλα στελέχη του ΑΚΡ θα ακολουθήσουν τον Ερντογάν στο προεδρικό μέγαρο, που θα ασκεί πλέον και την εκτελεστική εξουσία, ενώ κάποια άλλα στελέχη θα είναι υποψήφιοι στις δημοτικές εκλογές για τον έλεγχο των μεγάλων πόλεων, μιας και ο κ. Ερντογάν, στο πλαίσιο των εκκαθαρίσεων στο εσωτερικό του κόμματός του, «παραίτησε» και τους δημάρχους του ΑΚΡ στην Άγκυρα και την Κωσταντινούπολη και σε αρκετές ακόμη πόλεις.
Όλοι αυτοί οι σχεδιασμοί θα έχουν βεβαίως νόημα υπό μία και μόνο προϋπόθεση: ότι δεν θα υπάρξουν εκπλήξεις στις τουρκικές προεδρικές και βουλευτικές εκλογές. Γιατί δεν αρκεί μόνο να εκλεγεί ο κ. Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές. Πρέπει και ο συνασπισμός ΑΚΡ-ΜΗΡ να κερδίσει και τις βουλευτικές εκλογές. Γιατί σε διαφορετική περίπτωση μια αντιπολιτευόμενη Εθνοσυνέλευση θα επιχειρήσει σε μια πρώτη κίνηση την αναθεώρηση του συντάγματος. Κίνηση που θα οδηγήσει σε απρόβλεπτη εμπλοκή την Τουρκία.
Αλλά ίσως για να αποφύγει όλα αυτά ο κ. Ερντογάν, παίρνει -όπως κάθε καλός επίδοξος δικτάτορας- εγκαίρως τα «μέτρα» του…
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στις 30 Απριλίου στο Φιλελεύθερο.
