«Επαναστατικές μέθοδοι για τον καθαρισμό της πισίνας σας», της Αλεξάνδρας Κ*
του Κώστα Σαμάντη από την Ρήξη φ. 145
Οι νέοι θεατρικοί συγγραφείς και σκηνοθέτες θα κριθούν όμως από το αν θα επιλέξουν να πατήσουν πάνω στην περίοδο του παρασιτισμού στην οποία μεγάλωσαν ή αν θα μπουν στον δύσκολο δρόμο να μεταφέρουν την κοινωνική αγωνία που υπάρχει διάχυτη, αλλά και την προσπάθεια/ πρόταση που μπορεί να λειτουργήσει ως διέξοδος από αυτήν.
Ο Άγριος Σπόρος, το τελευταίο έργο (2013) του Γιάννη Τσίρου, είναι αναμφίβολα ένα από τα κορυφαία έργα του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου. Σε αυτό πραγματεύεται, με την εύστοχη και καίρια ματιά του, την πορεία της ελληνικής κοινωνίας μετά τη μεταπολίτευση. Αναδεικνύει όλη την παθογένεια η οποία οδήγησε, νομοτελειακά θα λέγαμε, στην πραγματικότητα των μνημονίων και στη μετατροπή της χώρας σε αποικία χρέους. Είναι αυτή η οπτική γωνία, αλλά και η επιδεξιότητα της πένας του, που το έχει αναδείξει κορυφαίο έργο της τελευταίας περιόδου. Πάντα όμως υπήρχε το ερώτημα, πώς η συγκεκριμένη περίοδος θα προσληφθεί από το κομμάτι εκείνο του θεάτρου που διακρίνεται από ένα διαφορετικό, μεταμοντέρνο στο περιεχόμενο, τμήμα της νεότερης γενιάς.
Η Αλεξάνδρα Κ* (ψευδώνυμο της Αλεξάνδρας Κατσαρού) ανήκει στη νεότερη γενιά των θεατρικών συγγραφέων. Η «Επαναστατικές μέθοδοι για τον καθαρισμό της πισίνας σας», είναι το τρίτο θεατρικό της έργο που ανεβαίνει στη σκηνή. Σε αυτό πραγματεύεται ένα αντίστοιχο του «Άγριου Σπόρου» κοινωνικό επεισόδιο. Ο Πατέρας, γέννημα θρέμμα της μεταπολίτευσης, (νεοελληνικό καμάκι με τη λογική του «ξέρεις ποιος είμαι εγώ»), αποτελεί μια τυπική φιγούρα της. Μένει στο βορειότερο άκρο στη βορειότερη παραλία του βορειότερου νησιού της Ελλάδας (Κέρκυρα) και τα σχέδιά του είναι συγκεκριμένα: Θα κτίσει ένα αυθαίρετο σπίτι (πολυτελής βίλα στα όνειρα του) με σκοπό την τουριστική εκμετάλλευση των ξένων που επισκέπτονται το νησί, αλλά ταυτόχρονα με την επιθυμία να το παραδώσει στα παιδιά του εν είδει οικονομικής εξασφάλισης. Ο Γιος και η Κόρη του, γνήσια τέκνα μιας παρασιτικής κυρίαρχης ατμόσφαιρας, ουδόλως ενδιαφέρονται να ενταχθούν στον παραγωγικό ιστό της χώρας. Ο μεν Γιος έχει το όνειρο να γίνει μουσικός (έστω και μέσω του Youtube), ενώ η σπουδαγμένη στο εξωτερικό Κόρη να γίνει διεθνώς αναγνωρισμένη σκηνοθέτις. Και οι δύο ξεκοκαλίζουν εξίσου αποτελεσματικά τα χρήματα του πατέρα τους. Το έργο λαμβάνει χώρα σε μια κρίσιμη στιγμή. Η πρώτη ιδιωτικοποίηση δημόσιας παραλίας, ως επιβολή των μνημονιακών επιλογών, βρίσκει την οικογένεια ξεκρέμαστη. Η αυθαίρετη βίλα, μνημείο νεοελληνικού κιτς, πρέπει να απαλλοτριωθεί και να κατεδαφιστεί παραχωρώντας τη θέση της σε μία γιγαντιαία τουριστική μονάδα, ενώ τα παιδιά ζουν την αποτυχία των καλλιτεχνικών επιδιώξεών τους. Μία οικογένεια σε κρίση.
Εδώ ακριβώς προκύπτει και η διαφορά. Στον Άγριο Σπόρο η κριτική του Γιάννη Τσίρου είναι αυστηρή, ανηλεής θα τολμούσαμε να πούμε, στις επιλογές που έχει κάνει το μεγαλύτερο κομμάτι του κοινωνικού σώματος. Κάτω όμως από το νυστέρι αυτής της κριτικής, ο συγγραφέας εξακολουθεί να αναδεικνύει το πόσο σημαντική είναι η χαμένη κοινωνική συνοχή και επιστρέφει σε αυτήν προτείνοντας το χτίσιμό της εκ νέου. Στο έργο της Αλεξάνδρας Κ*, η κριτική που ασκεί η συγγραφέας είναι ισοπεδωτική. Πιάνοντας την επιφάνεια των πραγμάτων, αποδομεί μέσα από τις γραμμές του έργου της τα πάντα: Η κοινωνία είναι φαύλη, η οικογένεια καταπιεστική, η παλιά γενιά εγωκεντρική (παρότι ο πατέρας, ως μοναδικό θετικό χαρακτηριστικό, επιδιώκει την αποκατάσταση των παιδιών του) και η νέα γενιά ανίκανη και άχρηστη. Όσο και αν προσπαθείς να κρατήσεις κάτι ως σωσίβιο στην πλημμυρίδα του εγωκεντρισμού και την αντικοινωνικής εντέλει συμπεριφοράς των ηρώων, δεν τα καταφέρνεις. Η δίνη της οικογενειακής σύγκρουσης σε τραβά στον πάτο. Χαρακτηριστικά, η δράση περιστρέφεται δίπλα σε μια πισίνα η οποία ουδέποτε ολοκληρώθηκε και η οποία, δυστυχώς για τον ιδιοκτήτη της, είναι πλέον τεκμήριο και προσπαθεί να την καμουφλάρει. Είναι αυτή η πισίνα που για χρόνια ολόκληρα αποτελούσε στοιχείο κοινωνικής καταξίωσης έναντι του Άλλου στα χρόνια της παρασιτικής ανάπτυξης.
Στο κείμενό της η συγγραφέας δείχνει να κατέχει τη θεατρική δομή που κάνει ένα έργο στέρεο. Στην ανάγνωσή του, η επιθετικότητα έναντι της κοινωνίας δεν είναι τόσο κραυγαλέα. Η επιλογή βέβαια του επεισοδίου με τον γιατρό Τσιρώνη στη δεκαετία του ’80 (σε μια προσπάθεια να αναδειχθεί η ρήση του νεοέλληνα «το κράτος είμαι εγώ») μοιάζει άκαιρη και άτοπη. Το ρομαντικό εγχείρημα του Τσιρώνη ήταν άλλου περιεχομένου. Στο επέκεινα του κειμένου έρχεται ο σκηνοθέτης για να καταθέσει τη δική του πρόταση. Ο Σαράντος- Γεώργιος Ζερβουλάκος έχει σπουδάσει και δραστηριοποιηθεί στο εξωτερικό. Αυτό είναι το πρώτο έργο του που ανέβηκε από την Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. Ίσως ακριβώς εξαιτίας της επί μακρόν διαμονής του στην «πολιτισμένη Ευρώπη» διακατέχεται από την άποψη της Ελλάδας ως «ψωροκώσταινας». Παρότι εξυπηρετεί ικανοποιητικά, από σκηνοθετικής άποψης, το κείμενο της συγγραφέως, το φινάλε του έργου, όπου εν είδει παρωδίας, τη στιγμή της κατάρρευσης των πάντων, οι πρωταγωνιστές τραγουδούν μια παρωδία του Εθνικού Ύμνου, είναι ενδεικτικό. Η Ελλάδα έχει καταρρεύσει και ποσώς μας ενδιαφέρει μια πρόταση εξόδου από αυτή την κατάρρευση.
Στα θετικά του έργου η άψογη ερμηνεία του Μανώλη Μαυρομματάκη στον ρόλο του Πατέρα, μιας τυπικής πατρικής φιγούρας, όπου ο κόσμος όλος είναι ο Εαυτός του. Έχει ενσωματώσει σωματικά και ψυχολογικά τον παρεκκλίνοντα αυτό τύπο που, είναι γεγονός ότι, έστω και ως μειοψηφία, είναι υπαρκτός.
Αρκετά καλή στον ρόλο της η Κόρη όσο και η Εύα, η Γερμανίδα επισκέπτρια της οικογένειας. Ο Γιος χρειαζόταν ακόμη περαιτέρω προσπάθεια.
Οι σκηνογράφοι κατορθώνουν να αποδώσουν αρκετά καλά το φαινόμενο της αυθαίρετης βίλας ως μνημείο κακογουστιάς.
Την τρέχουσα περίοδο θα προκύψουν νέοι θεατρικοί συγγραφείς και σκηνοθέτες. Θα κριθούν όμως από το αν θα επιλέξουν να πατήσουν πάνω στην περίοδο του παρασιτισμού στην οποία μεγάλωσαν ή αν θα μπουν στον δύσκολο δρόμο να μεταφέρουν την κοινωνική αγωνία που υπάρχει διάχυτη, αλλά και την προσπάθεια/ πρόταση που μπορεί να λειτουργήσει ως διέξοδος από αυτήν. Αυτό είναι το στοίχημα της περιόδου, από αυτό θα κριθούν.
