Έγινε γνωστός διεθνώς από τον κινηματογράφο. Έπαιξε τον τελευταίο απόγονο στον «Τελευταίο των Μοϊκανών», τον σαμάνο στο «Γεννημένοι Δολοφόνοι», έκανε τη φωνή του πατέρα της Ποκαχόντας στην ταινία της Ντίσνεϊ. Στις ΗΠΑ ήταν γνωστός, όμως, δεκαετίες νωρίτερα, ως ένας από τους μεγάλους ανυπότακτους, ένας επαναστάτης ανατροπέας, αγωνιστής για τα δικαιώματα των Ινδιάνων. Ο Ράσελ Μινς, ο Ινδιάνος προεστός των Λακότα Σιού, που φέτος αποφάσισε να αποσύρει μονομερώς την υπογραφή των Λακότα από τις συμφωνίες με τις ΗΠΑ, μιλάει στη Λαμπρινή Θωμά χωρίς φόβο, αλλά με το πάθος, την οργή και το πείσμα ενός πολεμιστή που αρνείται να χάσει τον πόλεμο.
Σύντομο Βιογραφικο
Ο Ράσελ Μηνς, μέλος του έθνους των Ογκλάλα Σιού, γεννήθηκε στον καταυλισμό του Πάιν Ριτζ το 1939. Έχει ζήσει τη δημιουργία του Αμερικάνικου Ινδιάνικου Κινήματος (American Indian Movement, ΑΙΜ), του οποίου υπήρξε ιδρυτικό μέλος και ακτιβιστής. Ήταν παρών σε όλα τα σημαντικά γεγονότα, από την πολύμηνη κατάληψη του Αλκατράζ στη δεκαετία του 1960, ως την κινητοποίηση του Wounded Κnee το 1974. Υπηρέτησε ως ο πρώτος διευθυντής του ΑΙΜ, είναι μέλος του Ελευθεριακού Αμερικανικού Κόμματος (Libertarian Party) και υπήρξε υποψήφιος κυβερνήτης του Νέου Μεξικού, όπως και υποψήφιος αντιπρόεδρος των ΗΠΑ στο πλευρό του Λάρι Φλιντ, εκδότη του διαβόητου περιοδικού Χάσλερ. Πλήρωσε τη δράση του με συκοφαντίες, δίκες, φυλακίσεις, αλλά και την αναγνώριση των προοδευτικών δυνάμεων στις ΗΠΑ. Στον κινηματογράφο δραστηριοποιήθηκε από τη δεκαετία του 1990. Επιθυμεί να τον αποκαλούν «Ινδιάνο», καθώς «ντόπιος» (native) είναι όποιος γεννήθηκε στην Αμερική, και η λέξη αυτή δεν έχει το πολιτιστικό και ιστορικό φορτίο της λέξης «Ινδιάνος». Είναι έγγαμος και παππούς 21 εγγονών.
Τ ο ραντεβού έχει κλειστεί δύο μήνες πριν. Η Μαργαριτάρι, η σύζυγός του και γραμματειακή του υποστήριξη, έχει δώσει τη διαβεβαίωση ότι ο Ράσελ Μηνς, ο ακτιβιστής, ηγέτης και ηθοποιός, θα μας περιμένει από το πρωί στο ράντσο του, στο Πάιν Ριτζ της Νότιας Ντακότας, τη συμφωνημένη μέρα. Τρεις μέρες πριν τη συμφωνημένη ημερομηνία, ανταλλάσσονται τα e-mail της επιβεβαίωσης. Μετά από 70 μίλια μικρών δρόμων, ξεχασμένων, γεμάτων μνήματα και πρόχειρα μνημεία, χωρίς σήμανση, με τα κινητά νεκρά και τους χωματόδρομους αχαρτογράφητους, στο ράντσο δεν μας περίμενε κανείς. Ανοίξαμε μόνοι τη σιδερένια πόρτα, παρκάραμε δίπλα στα δύο τεράστια ημιφορτηγά, κατεβήκαμε. Χτυπήσαμε κουδούνια ματαίως. Είχαμε τα τηλέφωνά του, αλλά αυτό εδώ δεν σημαίνει τίποτε. Κινητά δεν υπάρχουν. Ούτε σταθερά. Για την ακρίβεια, το κοντινότερο τηλέφωνο ήταν στα 10 μίλια, 16 χιλιόμετρα μακριά, και ήταν δημόσιο. Αρχίσαμε το ρεπορτάζ. Πρώτα αστειευόμενοι, κάποτε εκνευρισμένοι, αποφασισμένοι όμως. Ήταν πολύτιμο ρεπορτάζ, μας έδωσε λίγα κομμάτια από το παζλ που αργότερα θα συμπλήρωνε ο Ράσελ Μηνς. Ανακαλύψαμε ότι, εκτός από το τηλέφωνο, οι περισσότεροι δεν έχουν και ρεύμα, πολλοί δεν έχουν καν τρεχούμενο νερό. Ανακαλύψαμε ότι ο ναρκωέμπορος της γειτονιάς τη στήνει στο βενζινάδικο έξω από το οποίο βρίσκεται το δημόσιο τηλέφωνο των δέκα μιλίων. Τρεις φορές πήγαμε και ήρθαμε, φανερά έκανε τη δουλειά του. Δεν υπάρχουν προσχήματα. Μάθαμε πως ο Ράσελ Μηνς ακολουθεί τη θρησκεία των προγόνων του, και ήταν πολύ πιθανό να τον βρούμε στη λατρεία, στον μεγάλο Χορό του Ήλιου, Sundance, που εκείνο το Σάββατο γινόταν στην Κοιλάδα του Κεραυνού. Εκεί που απαγορεύονται οι λευκοί και που το αμερικάνικο κράτος θεωρεί ότι οι Ινδιάνοι μπήκαν παράνομα: Η περιοχή της Κοιλάδας κερδήθηκε τη δεκαετία του 1980, μετά από κατάληψη, και η Υπηρεσία Δασών δεν αναγνωρίζει δικαιώματα στους καταληψίες. Αφήναμε μηνύματα στον τηλεφωνητή κάθε φορά που περνούσαμε από το δημόσιο τηλέφωνο των δέκα μιλίων. Μπήκαμε σε αυλές, χτυπήσαμε πόρτες. Γυρίσαμε στο ράντσο, ξαναπερπατήσαμε την αυλή∙ ο Νίκος, ο φωτογράφος, με τράβηξε δεξιά, απότομα, την ώρα που πήγαινα να πατήσω ένα μεγάλο φίδι, μαύρο και καφέ. Ύστερα, νωρίς το απόγευμα, ο Ράσελ Μηνς απάντησε. Ζήτησε συγγνώμη, είπε ότι θα μας εξηγούσε από κοντά. Κάναμε για τελευταία φορά τα δέκα μίλια. Μας άνοιξε την πόρτα ο μεγαλόσωμος άντρας, χαμογελαστός, με τις στολισμένες κοτσίδες του ριγμένες πίσω. Χαιρέτησε ινδιάνικα: «Καλώς ορίσατε, συγγενείς μου!» Έτσι χαιρετούν οι Σιού το άλλο πλάσμα του Μεγάλου Πνεύματος. Ύστερα, μιλώντας αγγλικά, μας καθησύχασε αφού μας έβαλε να περιγράψουμε το φίδι, εξήγησε πως είναι ένα ζώο καλό, άκακο, που τρώει μάλιστα τα άλλα, τα δηλητηριώδη, φίδια, και γέλασε ευχαριστημένος. Ήταν σε υπερένταση. Ναι, κανονικά θα μας περίμενε από το πρωί, αλλά χρειάστηκε να φύγει γιατί παραιτήθηκε το 80% της ινδιάνικης αστυνομικής δύναμης του καταυλισμού. Ο λόγος ήταν πως συνέλαβαν έναν λευκό ναρκωέμπορο και αυτό απαγορεύεται. Όχι η πώληση ναρκωτικών: Απαγορεύεται να συλλάβει η ινδιάνικη αστυνομία λευκό, να συλλάβει μη Ινδιάνο κάτοικο του καταυλισμού. Οπότε, ζητήθηκε από τους αστυνομικούς που παρανόμησαν να εγκαταλείψουν το σώμα. Τους ακολούθησαν και άλλοι συνάδελφοί τους, σε ένδειξη διαμαρτυρίας.
Τον ακούμε ενεοί. Ερχόμαστε να δούμε έναν πολιτικοποιημένο σταρ του Χόλιγουντ, έναν διάσημο –ίσως σήμερα τον πιο διάσημο– Ινδιάνο, έναν ακτιβιστή που δίνει το «παρών» στα μεγάλα γεγονότα –από την κατάληψη του Αλκατράζ ως την κινητοποίηση του Wounded Knee–, που το πορτρέτο του από τον Γουόρχολ έχει ταυτιστεί με την Ινδιάνικη Υπερηφάνεια, και συναντάμε έναν άντρα που προσπαθεί να κρατήσει ό,τι έχει απομείνει από την αξιοπρέπεια του λαού του παλεύοντας με την απελπισία της καθημερινότητας. Η συνέντευξη ξεκινάει με μια αυθόρμητη, ανθρώπινη ερώτηση. Και ύστερα, αφήνεται στο ποτάμι που λέγεται Ράσελ Μηνς.
- Θα μπορούσατε να μένετε στο Χόλιγουντ, στην Καλιφόρνια. Γιατί ζείτε εδώ;
Έχω γεννηθεί εδώ, σε αυτό τον καταυλισμό. Αποφάσισα να μείνω εδώ γιατί εδώ είναι ο τόπος μου: η γλώσσα μας, ο τρόπος ζωής μας, ο τρόπος που βλέπουμε τον κόσμο, η μουσική, οι χοροί μας. Αν και είναι το πιο αποικιοκρατούμενο μέρος στο δυτικό ημισφαίριο, δεν παύει να είναι ο λαός μου και η γη μου. Είμαι μέρος τους και δεν μπορώ να τ’ αφήσω. - Υπάρχουν κάποια πράγματα που έχουν αλλάξει προς το καλύτερο και σας κρατούν εδώ;
Τίποτε δεν έχει αλλάξει προς το καλύτερο. Ό,τι έχει αλλάξει, έχει αλλάξει μόνο προς το χειρότερο, ειδικά αφότου έφυγαν οι παλιότεροι, εκείνοι που δεν είχαν υποχρεωθεί να πάνε με το ζόρι στα σχολεία του λευκού ανθρώπου και είχαν μεγαλώσει παραδοσιακά, με τη διδασκαλία της ελευθερίας του νου και της καθαρότητας της καρδιάς. Όταν έφυγαν αυτοί από τούτον τον κόσμο για τον άλλο, τότε άρχισαν τα προβλήματα. Αυτοί ήταν και οι δάσκαλοί μου. Με δίδαξαν όσοι δεν είχαν πάει στα σχολεία του λευκού. Αυτοί μας έλεγαν να θυμόμαστε πάντα πως κάποτε ήμασταν ελεύθεροι. Όσο θυμόμαστε την ελευθερία θα υπάρχουν Λακότα. Αν ξεχάσουμε πως κάποτε ήμασταν ελεύθεροι δεν θα υπάρχουν πια Λακότα. Η αποικιοκρατία έγινε πραγματικότητα όταν έφυγαν αυτοί και υποχρεωθήκαμε να φοιτήσουμε στις φυλακές-σχολεία των λευκών. Σε αυτές τις στρατοκρατικού τύπου φυλακές, που τις είπαν «ινδιάνικα σχολεία», μας υποχρέωσαν να κόψουμε τα μαλλιά μας, να ξυρίσουμε τα κεφάλια μας, να φοράμε στολές, με όπλο τους τη σωματική τιμωρία και τη φυλάκιση. Σε αυτά τα μέρη, τα μεγαλύτερα παιδιά έδερναν τα μικρότερα. Οι μικροί ήλπιζαν να μεγαλώσουν για να δέρνουν και αυτοί. Αυτή ήταν η ανατροπή, αυτό ήταν το αποικιοκρατικό σύστημα. Οι γονείς μου πέρασαν αυτή την εκπαίδευση, αυτή τη γενοκτονία. Γιατί πρόκειται για γενοκτονία, και μάλιστα τόσο μελετημένη, ώστε οι Αμερικανοί πολίτες δεν την αισθάνονται, δεν την καταλαβαίνουν, δεν ξέρουν ότι συμβαίνει.
Όμως, εν αγνοία τους, ο λαός μου χάνεται, η γλώσσα μας χάνεται, τα τραγούδια μας χάνονται, ο τρόπος που βλέπουμε τον κόσμο χάνεται. Και όλα αυτά δεν συμβαίνουν τυχαία, είναι σχεδιασμένα, μελετημένα. Γι’ αυτό μας υποχρεώνουν να πάμε στα δικά τους σχολεία, μας απαγορεύουν να διδάξουμε στο σχολείο τη γλώσσα μας. Έτσι, φτάσαμε σήμερα, οι μόνοι καλοί γνώστες της γλώσσας των Λακότα Σιού να είναι άνω των εξήντα πέντε ετών. Λένε ότι έχουμε αυτοδιοίκηση, αυτοδιάθεση, αλλά το μόνο το οποίο μας επιτρέπουν είναι τη δική τους πολιτική. Μας τιμωρούν, μας εκδικούνται. Μην ξεχνάτε ότι το έθνος μου ήταν το πρώτο που νίκησε τις ΗΠΑ στο πεδίο της μάχης. Αυτό πληρώνουμε ακόμη και σήμερα. Γι’ αυτό αποφασίσαμε να αποσυρθούμε μονομερώς από όλες τις συμφωνίες με τους λευκούς και να ξαναγίνουμε η Δημοκρατία των Λακότα.
Διάβασα σε κάποιες εφημερίδες ότι η κίνηση αυτή ήταν αποκλειστικά δική σας και οι άλλοι Λακότα Σιού δεν σας ακολούθησαν.
Αυτά τα διάβασες στον Τύπο των λευκών… Είμαστε ενωμένοι, γιατί είμαστε αντιμέτωποι με το τελευταίο στάδιο μιας γενοκτονίας. Ο Αδόλφος Χίτλερ έγραψε ότι «οι ΗΠΑ βρήκαν τον σωστό τρόπο να αντιμετωπίσουν τις ανεπιθύμητες φυλές». Γι’ αυτό και έφτιαξε τα στρατόπεδα εργασίας με βάση την ινδιάνικη εμπειρία και έκλεισε εκεί τους Εβραίους του, τους ομοφυλόφιλούς του. Εμείς ήμασταν η έμπνευση και πίσω από το απαρτχάιντ. Το απαρτχάιντ πέρασε στη Νότιο Αφρική τριάντα χρόνια μετά την ψήφιση του αμερικάνικου νόμου περί «Αναδιοργάνωσης των Ινδιάνων» (Indian Reorganisation Αct), δηλαδή ενός γενοκτόνου απαρτχάιντ. Ξέρεις ότι το 70% των Αμερικανών Ινδιάνων είναι πρόσφυγες και έχει υποχρεωθεί να ζει σε περιοχές ξένες, μακριά από την πατρίδα του; Είμαστε πρόσφυγες. Γι’ αυτό και δεν μπορούμε να αναπτυχθούμε. - Μιλάτε με οργή και πάθος που αφοπλίζουν.
Την αγαπάω την οργή μου, γιατί ξεκινάει από το ότι γνωρίζω πως είμαι ο πρόγονος εκείνων που είναι αγέννητοι ακόμη. Αν είμαι ελεύθερος, δεν θα είμαι πια οργισμένος. Δεν ξεχνώ ότι κάποτε ήμασταν ελεύθεροι. Και η ελευθερία είναι η απόλυτη έκφραση σεβασμού. Θέλουμε την ελευθερία μας. «Αν ξεχάσετε ποτέ ότι κάποτε ήσασταν ελεύθεροι άνθρωποι, θα πάψετε να είστε Λακότα, θα πάψετε να υπάρχετε». Αυτό έχω στον νου μου. Αυτό γεννάει την οργή μου. Σκέψου. Οι Ινδιάνοι των πεδιάδων πολέμησαν και νίκησαν τον λευκό, και τώρα ανεμίζουμε στη γη μας την αμερικάνικη σημαία. Το μόνο που επιτρέπεται στους άντρες μας είναι να πάνε στρατό, να πάνε να σκοτώσουν σκουρόχρωμους ανθρώπους, με δέρμα σαν το δικό μας. Και μετά τους θάβουν με την αμερικάνικη σημαία. Είναι αυτοτιμωρία, είναι ντροπή. Ξέρεις πόσες αρρώστιες έχουμε εδώ που εσύ θεωρείς ότι δεν υπάρχουν στον αναπτυγμένο κόσμο; Η μόνη αρρώστια που δεν έχουμε είναι το Έιτζ. Όλες τις άλλες, τις οποίες έσβησαν από τα δικά τους χώματα, θα τις βρεις εδώ. Πολιομυελίτιδα, φυματίωση… Μας δηλητηριάζουν και με την τροφή. Μας κρατούν φτωχούς, στην πείνα, και ύστερα στέλνουν και μοιράζουν δήθεν βοήθεια, ένα σωρό άμυλα που μας κάνουν διαβητικούς και πεθαίνουμε από ζάχαρο και από καρδιά. Το νερό που πίνουμε είναι δηλητηριασμένο από τα χημικά, δεν υπάρχουν πια γέροντες. Οι άνθρωποι που με μεγάλωσαν είχαν ανατραφεί από ανθρώπους ελεύθερους. Πέθαναν στα 90 τους, ζούσαν και τρέφονταν με ό,τι τους έδινε η φύση. Τώρα που μας βάλανε σε αυτά τα προγράμματα δήθεν βοήθειας ο μέσος όρος ζωής των αντρών είναι τα 47 χρόνια. Ο ένας γιος μου είναι 23 χρονών – μεσόκοπος. - Με όσα ακούγονται, με την εικόνα που μας δημιουργούν τα ΜΜΕ, είχα την εντύπωση ότι οι όροι ζωής θα είχαν βελτιωθεί. Ότι θα απολαμβάνατε πια κάποια δικαιώματα.
Τίποτε δεν βελτιώθηκε. Γιατί να βελτιωθεί; Μην ξεχνάς ότι οι αποικιοκρατικές μέθοδοι των ΗΠΑ γεννιούνται και εκτρέφονται στους ινδιάνικους καταυλισμούς. Μετά γίνονται εξαγωγή στον υπόλοιπο κόσμο ή, τώρα πια, και στον λαό των ΗΠΑ. Γιατί νομίζεις είναι έτσι αυτή η χώρα; Διότι όλοι έρχονται εδώ από απληστία. Εξαιρούνται οι απόγονοι των σκλάβων. Όμως όλοι οι άλλοι, οι Άγγλοι, οι Κινέζοι, ακόμη και οι νέοι Αφρικανοί, όλοι οι άποικοι, όποιο κι αν αν είναι το χρώμα του δέρματός τους, ακόμη κι οι Έλληνες, έρχονται εδώ από απληστία. Δες πώς φέρονται οι ίδιοι, ακόμη και ως τουρίστες. Είναι αγενείς, είναι κλειστοί, κάνουν παρέα μόνο μεταξύ τους και αρνούνται να μάθουν κάποια ξένη γλώσσα. Έστω ισπανικά, που έχουν τόσους ισπανόφωνους, ή γαλλικά, μιας και είμαστε δίπλα στον Καναδά. Οι αγγλόφωνοι, όμως, είναι οι ίδιοι σε όλο τον κόσμο. Ούτε καν οι Καναδοί αγγλόφωνοι μαθαίνουν γαλλικά. Αντίθετα, οι περισσότεροι γαλλόφωνοι μαθαίνουν αγγλικά. Και δεν σταματούν εδώ: Έκαναν παράνομα τα ισπανικά σε μια σειρά πολιτείες – πέρασαν νόμους ώστε σε όλη την πολιτεία να υπάρχει μόνο μία επίσημη γλώσσα, η αγγλική. Εμείς, στη γλώσσα μας, έχουμε σεβασμό για τον πολύγλωσσο. Στη γλώσσα μας λέμε, για όποιον ξέρει πολλές γλώσσες, ότι μιλά με πολλά μυαλά. Όποιος γνωρίζει δύο γλώσσες μιλά με δύο μυαλά, όποιος γνωρίζει τρεις, μιλά με τρία μυαλά… Έτσι φιλοφρονούμε τη γλωσσομάθεια. Και βλέπεις τον λευκό όχι απλώς να μη θέλει να μάθει μια γλώσσα, αλλά να επιδιώκει να παραμείνει στην άγνοιά του. Και αυτά ενώ η αγγλική είναι η τελευταία γλώσσα που φτιάχτηκε, μια γλώσσα φτωχή, που για να τη δημιουργήσουν πολέμησαν όλους τους φυσικούς ήχους, ξεφορτώθηκαν τους ήχους της μύτης και τους βαθείς ήχους. Είναι πολύ φτωχή γλώσσα.
Για να γυρίσουμε στο θέμα μας, πιστεύω ότι για όλα αυτά, για την απληστία και όσα αυτή συνεπάγεται, ευθύνεται η πατριαρχική κοινωνία. Και εδώ έχετε την ευθύνη σας και οι Έλληνες, που στηρίξατε τον πολιτισμό σας σε μια πατριαρχική κοινωνία από την αρχαιότητα. Η πατριαρχική κοινωνία είναι μια κοινωνία στηριγμένη στον φόβο. Δες τι κάνουν οι άντρες: Στην κορυφή, ψηλά, είναι η κυρίαρχη ελίτ, αυτοί που κυβερνούν τον κόσμο. Βλέπεις να έχει γυναίκες εκεί; Όχι. Η Κοντολίζα Ράις δεν είναι γυναίκα, είναι ομοιότυπο άντρα: Μόνο τέτοιες γυναίκες, που έχουν γίνει άντρες, φτάνουν στην εξουσία. Και τι κάνει με τον κόσμο η κυρίαρχη πατριαρχική ελίτ; Πόλεμο. Δες πώς συμπεριφέρονται οι άντρες στη φυλακή. Γίνονται κτήνη – και εδώ που τα λέμε, αυτό είναι προσβλητικό για τα κτήνη∙ τα κτήνη γνωρίζουν τη θέση τους και ακολουθούν τις οδηγίες που τους έδωσε το Μεγάλο Πνεύμα στην Αρχή του Χρόνου, στην αρχή της δημιουργίας. Δεν παρεκκλίνουν από αυτές τις οδηγίες. Αλλά το αρσενικό που το αφήνεις να δράσει μόνο του, το μέλος της πατριαρχικής κοινωνίας, ακόμη κουβαλάει το γκλομπ του πρωτόγονου για να λύσει τις διαφορές του. Ο πατριάρχης… αυτοαποκαλείται «πολιτισμένος» και ο μόνος τρόπος με τον οποίο λύνει τις διαφορές του είναι αυτό το γκλομπ. Μπορεί να το ραφινάρισε το γκλομπ, αλλά είναι ακόμη άνθρωπος των σπηλαίων, ακόμη δεν έβαλε μυαλό. Να βασανίσεις, να ακρωτηριάσεις και να σκοτώσεις αυτόν που τολμά να διαφωνήσει μαζί σου; Αυτό δεν είναι πολιτισμός, αλλά κτηνωδία. Έτσι βλέπω την Αμερική. - Δεν μπορεί να θεωρείτε πως δεν υπάρχουν, ή έστω υπήρξαν, καλοπροαίρετοι άνθρωποι, καλοπροαίρετοι άντρες πολιτικοί!
Μεγάλωσα με τους λευκούς, τους είδα και τους γνώρισα. Όλοι όσοι γεννηθήκαμε σε αυτόν εδώ τον τόπο έχοντας άλλο χρώμα, έπρεπε να μάθουμε τον λευκό. Ξέρουμε τη μουσική του, την ιστορία του, όλα όσα θέλει κι επιθυμεί, ξέρουμε τις φοβίες του, τους κανόνες του, ξέρουμε πως, από την ημέρα που δημιουργήθηκε αυτή η χώρα του εδώ, οι ΗΠΑ, είναι διαρκώς σε πόλεμο. Δεν υπήρξε έτος της ύπαρξης των ΗΠΑ που να μη βρίσκονταν σε πόλεμο. Και αυτό αποτελεί προσβολή στην ανθρωπότητα και προσβολή σε κάθε κάτοικο αυτής της χώρας, που τον κρατούν στην άγνοια, που τον κρατούν να μην μπορεί να δει πέρα από τη μύτη του. Αλλά, δες πού είναι η ειρωνεία με τους ινδιάνικους καταυλισμούς και τη γενοκτονία μας: Όλες τις πολιτικές που εφάρμοσαν και τελειοποίησαν εδώ σε μας και ύστερα τις εξήγαγαν στον κόσμο, πίσω από την πλάτη του αμερικάνικου λαού, τώρα τις φέρνουν εδώ. Ο αμερικανικός λαός είναι οι νέοι Ινδιάνοι του 21ου αιώνα.
Ξέρεις, εγώ μεγάλωσα σε μια Αμερική ελευθεριακή κατά κάποιον τρόπο. Ήταν ένας κόσμος που ήλπιζε ακόμη, τότε. Γεννιόνταν απελευθερωτικά κινήματα, αναπτυσσόταν το κίνημα των μαύρων, της νεολαίας στα κολέγια και τα πανεπιστήμια, το γυναικείο κίνημα, το ινδιάνικο κίνημα, όλα τα απελευθερωτικά κινήματα των δεκαετιών του 1960 και του 1970. Τι συνέβη κατόπιν, τι ακολούθησε; Μας έπεισε η κυβέρνηση, όλους μας, να ζητήσουμε, να αρκεστούμε σε «πολιτικά δικαιώματα». Και τι είναι ακριβώς αυτά τα πολιτικά δικαιώματα; Μα, η Παράκληση προς το Κυρίαρχο Αρσενικό: «Σε παρακαλώ, άσε με να γίνω σαν κι εσένα! Χα, χα, χα, θέλω κι εγώ να χρησιμοποιήσω γκλομπ!» Και έτσι, η Αμερική έγινε ένα αστυνομικό κράτος. Δεν μπορούσαν πια να ελέγξουν τις γυναίκες, όπως έκαναν τόσες χιλιάδες χρόνια, δεν μπορούσαν να ελέγξουν τους μαύρους, τους νέους, και γι’ αυτό έγιναν ένα κράτος νόμων. Και όσο περισσότερους νόμους φτιάχνεις, τόσο περισσότερους παράνομους δημιουργείς. - Αυτή την οργή που νιώθετε, τη νιώθει και ο λαός σας; Νιώθουν το ίδιο;
Φυσικά και τη νιώθουν. Απλώς, οι περισσότεροι δεν ξέρουν το γιατί, επειδή αποικιοποιήθηκαν. Εκφράζουν την οργή και τη θλίψη τους με διάφορους τρόπους. Με το αλκοόλ, τα ναρκωτικά, με το ξεπούλημα. Και τότε είναι που πεθαίνουν, εντός τους. Όταν προσπαθούν να γίνουν ομοιότυπα του λευκού ανθρώπου. Αυτό είναι ο θάνατος. Και δεν είμαστε εμείς μόνο, σ’ το ξαναθυμίζω. Το είδαμε στους Ολυμπιακούς, πρόσφατα, πώς οι γυναίκες προσπαθούν να γίνουν άντρες. Δεν το πίστευα όταν είδα ότι είχαν βάλει γυναίκες στην πάλη! Δεν οργανώνουν μια Ολυμπιάδα της θηλυκότητας, ώστε να διδάξουν τη λεπτότητα του πολιτισμού, όχι! Θέλουν τη βιαιότητα του αρσενικού! Ανταγωνισμός και Βαρβαρότητα! Αυτό είναι οι Ολυμπιακοί! - Κάποιοι βλέπουν σαν διέξοδο από τη φτώχεια τα καζίνα. Ορισμένες φυλές, όμως, τα αρνούνται. Εσείς πώς τα βλέπετε;
Οι Λακότα Σιού δεν έχουμε καζίνο. Είχαμε, αλλά αποτύχαμε, δεν κατορθώσαμε να το διευθύνουμε. Ε, αφού δεν μπορούσαμε να το διαχειριστούμε, το δώσαμε σε άλλη φυλή… Τα καζίνα είναι το τελευταίο χτύπημα, αλλάζει πλήρως το αξιακό σου σύστημα. Είναι ένας ακόμη εθισμός. Είναι γνωστό ότι όλοι οι λαοί που αποικιοποιήθηκαν έχουν υποκύψει στον εθισμό. Ό,τι εθισμό θες θα τον βρεις. Αλκοόλ, ναρκωτικά, κάπνισμα, πολυφαγία, μανιώδη ψώνια, τυχερά παιγνίδια. Ποιοι νομίζεις ότι πάνε στο καζίνο; Οι δικοί μας πάνε. Έχουμε δείκτη ανεργίας 87% και τα ελάχιστα λεφτά τους τα κάνουν ποτό, ναρκωτικά και τζόγο. Και ποιος υποφέρει; Τα παιδιά. Τα παιδιά πεθαίνουν από την πείνα σε αυτόν εδώ τον καταυλισμό. Και η αστυνομία του καταυλισμού δεν έχει δικαίωμα να συλλάβει τους εμπόρους ναρκωτικών. Όταν εγώ ήμουν παιδί, τα ναρκωτικά, το ποτό και ο τζόγος απαγορεύονταν. Τώρα επιτρέπονται και ο τόπος παραδόθηκε στις συμμορίες, γιατί έτσι μπορούν να μας κρατούν υπό έλεγχο. - Πριν έρθουμε εδώ, ταξιδέψαμε στο Νέο Μεξικό, επισκεφθήκαμε τους Νάβαχο, τους Χόπι και τους Ινδιάνους των πουέμπλο. Πολλά προβλήματά σας είναι κοινά. Σαν τα κουταλάκια της πρέζας, που τα συναντάς παντού. Γιατί οι φυλές δεν συνεργάζεστε μεταξύ σας;
- Αυτό που θεωρείς ως «μη συνεργασία» είναι σεβασμός. Έχουμε σεβασμό για την άποψη των συγγενών μας. Έχουμε ο καθένας άλλη πολιτιστική θέαση του κόσμου και παράλληλα έχουμε σεβασμό στον τρόπο των άλλων. Αυτό δεν θέλουμε να το χάσουμε. Ο τρόπος σου είναι δικός σου. Δεν μας ενδιαφέρει η ενότητα, αυτό που μας ενδιαφέρει, η προτεραιότητά μας, είναι ο σεβασμός. Με αηδιάζει η λέξη «ενότητα» όπως χρησιμοποιείται στην αγγλική γλώσσα. Δες τις «Ηνωμένες» Πολιτείες της Αμερικής — δεν είναι ενωμένες. Δες τα «Ηνωμένα» Έθνη, καθόλου ενωμένα δεν είναι. Ή μήπως είναι ενωμένο το Ηνωμένο Βασίλειο; Δεν μου αρέσει η «ενότητα» αυτή. Οι χρυσαετοί δεν θέλουν να γίνουν φαλακροί αετοί, τα γαϊδούρια δεν θέλουν να γίνουν άλογα, μήτε τα άλογα θέλουν να γίνουν γαϊδούρια. Αυτός είναι ο νόμος της φύσης. Δεν θέλουμε να γίνουμε λευκοί, αλλά δεν θέλουμε να γίνουμε και Κομάντσι, Σεμινόλες, Νάβαχο… Είμαστε οι Λακότα.
Πέρα από αυτό όμως, είναι αναγκαία η κοινή μας άμυνα και την επιδιώκουμε. Γιατί η κοινή άμυνα είναι ο μόνος τρόπος. Πρέπει να διδαχτούμε από άλλους σαν κι εμάς. Από τους Παλαιστίνιους, από τους Μαορί. Οι Παλαιστίνιοι, το λέω πάντα, είναι πρότυπο για μας. Μας διδάσκουν πώς μπορείς να διατηρήσεις την αξιοπρέπειά σου κάτω από τις συνθήκες που βρισκόμαστε, επειδή ελέγχουν την παιδεία των παιδιών τους. Γι’ αυτό και επιβιώνουν από αυτή τη φρικιαστική γενοκτονία που οι Ισραηλινοί έχουν εξαπολύσει εναντίον τους. Τέτοια φρίκη, μπροστά στα μάτια όλου του πλανήτη, και ο κόσμος δεν κάνει τίποτε! Λοιπόν, εμείς είμαστε οι Παλαιστίνιοι της Αμερικής και οι Παλαιστίνιοι είναι οι Ινδιάνοι της Μέσης Ανατολής. Εμείς όμως κάναμε το μεγάλο λάθος, το τεράστιο λάθος, να επιτρέψουμε στους λευκούς να «μορφώσουν» τα παιδιά μας. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Γι’ αυτό είδατε αυτό το τεράστιο προκάτ τίπι όπως ερχόσασταν, γιατί πρέπει να φτιάξουμε σχολείο, να πάρουμε τα παιδιά μας πίσω, να τα βάλουμε στο σχολείο από τριών ετών. Σε ένα σχολείο διαφορετικό, το σχολείο της μητριαρχικής κοινωνίας, που δεν έχει τάξεις, δεν χωρίζει τα παιδιά σε φύλα και ηλικίες. Και όπως τα παιδιά θα μεγαλώνουν, θα συνεχίσουμε να προσθέτουμε τρίχρονα στη βάση και όλα τους θα μένουν εδώ δεκατέσσερα, δεκαπέντε χρόνια, ή λιγότερο ή περισσότερο, και θα τελειώνουν τις σπουδές τους, τις οποίες θα οργανώσουμε κατά το πρότυπο των Μαορί. Πλήρης εμβαπτισμός, πλήρης: όπως μας δίδασκαν και όσα μας δίδασκαν οι πρόγονοί μας. Όχι αίθουσες. Όλα να τα διδαχθούν έξω, στη φύση, να μάθουν ότι κάθε πουλί, κάθε έντομο, κάθε πλάσμα που ζει στον αέρα, τη γη, το νερό, είναι ιερό. Κάθε διαφορετική ζωή είναι ιερή και, αν το μάθεις αυτό, μαθαίνεις και τον σεβασμό στον τρόπο που οι συγγενείς σου βλέπουν τον κόσμο. - Φέτος είναι χρονιά εκλογών στις ΗΠΑ. Ελπίζετε στην αμερικάνικη πολιτική;
Όχι. Δεν βλέπω να υπάρχει ελπίδα στην πατριαρχική κοινωνία. Καμία ελπίδα. Δες τι κάνουν σήμερα στην Κίνα, στην Ινδία. Είναι ολοφάνερο. Είτε δηλώνουν δεξιοί, είτε σοσιαλιστές, είτε λένε πως είναι της δεξιάς ή της αριστερής πτέρυγας, κανείς τους δεν σέβεται τίποτε. Δεν σέβονται τη γιαγιά μας τη Γη, δεν σέβονται τα παιδιά της. Μολύνουν και υποβιβάζουν τη γιαγιά μας και τα παιδιά της. Και η γιαγιά μας η Γη κουράστηκε από μας. Ήταν αναμενόμενο. Δεν μπορείς να συντηρείς έναν βιομηχανικό κόσμο και να περιμένεις να επιβιώσεις, βιάζοντας την υπέρτατη γυναίκα — αυτή είναι η γη μας. - Οι ελπίδες για έναν έγχρωμο πρόεδρο δεν σας συγκινούν; Τι περιμένετε από τον Ομπάμα;
Περιμένω ότι ο Ομπάμα θα είναι αυτό ακριβώς που είναι: ο νέγρος υπηρέτης (the house nigger), που θα υπακούει τον αφέντη του. Και επειδή θα μπει στον Λευκό Οίκο δεν σημαίνει ότι δεν θα είναι ο μαύρος του σπιτιού. Δεν με εκπλήσσει ο Ομπάμα ούτε περιμένω τίποτε, γιατί είδα την πορεία του. Αν τη μελετήσετε κι εσείς, θα δείτε ότι πάντα τον ετοίμαζαν γι’ αυτό ακριβώς. Τον προόριζαν γι’ αυτή τη θέση, από το Χάρβαρντ ακόμη τον είχαν επιλέξει. Και εκείνος δεν θα τους διαψεύσει. Δες πώς ήδη αλλάζει γραμμή σε ένα σωρό θέματα. Δεν επιδιώκει την ειρήνη, απλώς αλλάζει πόλεμο. Αφήνει το Ιράκ για το Πακιστάν. Γιατί το Πακιστάν; Μα, γιατί είναι η χώρα-εχθρός της Ινδίας. Και η Ινδία σήμερα είναι παντοδύναμη, αφού η Αμερική των Μεγάλων Επιχειρήσεων μετακόμισε στην Ινδία.
-Πιστεύετε ότι ο αμερικάνικος λαός θα επαναστατήσει κάποτε;
Το μόνο καλό με την πατριαρχία είναι ότι κάθε πατριαρχική αυτοκρατορία νικήθηκε από τα μέσα. Η μεσοποταμιανή, η περσική, η ελληνική, η ρωμαϊκή, των Μινγκ, του Κουμπλάι Χαν, η βρετανική, η αμερικανική… Όλες νικήθηκαν από τα μέσα. Μόνο που, παλιά, η διαδικασία αυτή έπαιρνε αιώνες. Όμως, η Αμερική είναι τόσο άπληστη, τόσο λαίμαργη και βουλιμική μέσα στην απληστία της, που ήδη έστειψαν τη χώρα ετούτη, και οι ταχύτητες των ιστορικών εξελίξεων θα είναι ανάλογες με την ταχύτητα του ξεζουμίσματος. Σήμερα εδώ δεν καλλιεργούν, δεν παράγουν. Μόνο αμάξια φτιάχνουν πια. Είναι όπως ήταν η μεσαιωνική Ευρώπη, μόνο που η Ευρώπη είχε στάρι. Θεωρώ ότι η Δημοκρατία των Λακότα, που σήμερα ζητάει την ελευθερία της από την Αμερική, είναι απλώς η πρώτη. Δεν μπορούν να συνεχίσουν να φτιάχνουν για πάντα ινδιάνικους καταυλισμούς σε όλο τον κόσμο – γιατί το Ιράκ, το Αφγανιστάν, το Κοσσυφοπέδιο είναι ακριβώς αυτό. - Δεν ξέρω αν θα θέλατε να προσθέσετε κάτι.
Ο πρωταρχικός κανόνας της ελευθερίας είναι πως έχεις την ελευθερία να είσαι υπεύθυνος. Η ερχόμενη τριετία είναι τριετία καταγραφής των Λακότα που επιθυμούν την ελευθερία τους. Θέλουμε να συγκεντρώσουμε αρκετές ψήφους ώστε να δικαιολογήσουμε τη διεθνή μας αναγνώριση ως Δημοκρατία των Λακότα. Και χρειαζόμαστε τη βοήθεια όλων όσοι μπορούν και θέλουν να έρθουν να μας βοηθήσουν. Σκεφτείτε αυτό: Μόνον η Βολιβία είναι κράτος «κόκκινο» (σ.σ. ινδιάνικο) στην οικογένεια των εθνών. Γίνεται και μια προσπάθεια στην Τσιάπας, τώρα ξεκινάμε και εμείς, ζητώντας το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση. Και κάθε βοήθεια είναι δεκτή. - Πώς βλέπετε τον Έβο Μοράλες;
Είναι ήρωας. Και βλέπετε τι προβλήματα του δημιουργούν οι πλούσιοι λευκοί. Οι άπληστοι άνθρωποι δεν θα θελήσουν ποτέ να γίνουν μέλη ενός κόσμου όπου όλα ανήκουν σε όλους. Και οι μόνοι άπληστοι άνθρωποι που ξέρω είναι οι Ευρωπαίοι. Όσους αντιδρούν σε αυτό, όσους δεν θέλουν να αποδεχτούν την απληστία, τους θέλουμε στο πλευρό μας. Οι Έλληνες φίλοι μας είναι καλοδεχούμενοι να μας βοηθήσουν να θυμηθούμε πως κάποτε ήμασταν ελεύθεροι και μπορούμε κάποτε να ξαναείμαστε ελεύθεροι.
Buried my heart in Wounded Knee…
«Ποιοι νομίζετε πως είστε; Είστε ψαράκια στη γυάλα! Αν θέλουμε, σας εξολοθρεύουμε». Με αυτά τα λόγια του επικεφαλής του FBI, ξεκίνησε η σφοδρότερη αναμέτρηση μεταξύ Ινδιάνων και ομοσπονδιακού κράτους των ΗΠΑ από το τέλος των πολεμικών επιχειρήσεων του 19ου αιώνα εναντίον των ιθαγενών.
Η «γυάλα» ήταν η τοποθεσία «Πληγωμένο Γόνατο», ένας λόφος εντός του καταυλισμού των Λακότα Σιού στη Νότια Ντακότα. Είναι το σημείο στο οποίο, το 1890, ο στρατός των ΗΠΑ κατέσφαξε τον Αρχηγό Μεγαλοπόδαρο και άλλους τριακόσιους Λακότα, εξασφαλίζοντας την κυριαρχία του στην περιοχή. Το ίδιο μέρος κατέλαβαν, συμβολικά, στις 27 Φεβρουαρίου 1973, εκατοντάδες Λακότα με επικεφαλής τον Ράσελ Μηνς, αποφασισμένοι να διεκδικήσουν τα δικαιώματα που τόσες φορές τους είχαν τάξει οι λευκοί: εφαρμογή των συνθηκών του 1868 περί αυτονομίας των εδαφών τους, πάταξη της διαφθοράς στην Επιτροπή Ινδιάνικων Υποθέσεων και ελεύθερες εκλογές στον καταυλισμό.
Ακόμα και αυτά τα μετριοπαθή αιτήματα ήταν απαράδεκτα για τις επίσημες ΗΠΑ. Και τις 71 ημέρες της κατάληψης, οι Ινδιάνοι βρίσκονταν υπό την πολιορκία και τα καταιγιστικά πυρά των ομοσπονδιακών αστυνομικών. Δύο σκοτώθηκαν, πέφτοντας θύματα ακροβολιστών, και άλλοι δεκαπέντε τραυματίστηκαν. Όταν τελικά οι ομοσπονδιακοί έσπασαν την κατάληψη, πάνω από 600 Λακότα συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν σε δίκη. Η εκδίκηση των λευκών αφεντικών δεν περιορίστηκε εκεί —στους επόμενους μήνες 63 Ινδιάνοι ακτιβιστές δολοφονήθηκαν από μυστηριώδεις «ομάδες εκτελεστών» στην περιοχή του καταυλισμού, με την ομοσπονδιακή αστυνομία να κάνει τα στραβά μάτια.
Πεθαίνοντας Λακότα
Τόπος: Ινδιάνικος καταυλισμός Πάιν Ριτζ (Pine Ridge).
Πληθυσμός: 15.000 στην απογραφή του 2000, 28.000 από πανεπιστημιακές μετρήσεις.
Φυλή: Ινδιάνοι Λακότα Σιού.
Γλώσσα: αγγλικά (86%), λακότα (14%).
Όγδοος μεγαλύτερος καταυλισμός στις ΗΠΑ.
Φτωχότερη περιοχή των ΗΠΑ.
Μέσο όριο ηλικίας αντρών: 47 έτη.
Μέσο όριο ηλικίας γυναικών: 52 έτη.
Παιδική θνησιμότητα: πενταπλάσια των λοιπών ΗΠΑ.
Κύρια απασχόληση των κατοίκων: γεωργία, κτηνοτροφία.
Ανεργία: 20% σύμφωνα με τις κρατικές πηγές, άνω του 60% σύμφωνα με τους ίδιους.
Ποσοστό κατοίκων που ζει κάτω από το όριο της φτώχειας: 97%.
Ποσοστό αυτοκτονιών εφήβων: τετραπλάσιο αυτού στη λοιπή Αμερική.
Ποσοστό παιδιών που εγκαταλείπουν το σχολείο πριν ολοκληρώσουν τη βασική εκπαίδευση: 75%.
Ποσοστό Λακότα μεταξύ του πληθυσμού των πολιτειακών φυλακών: 21%.
Κινητά τηλέφωνα: κανένα.
Ιατρικό κέντρο: ένα.
Ασθενοφόρο: κανένα.
Μέσο εισόδημα κάθε ενηλίκου: 4.500 δολάρια (3.000 ευρώ) ετησίως.
Κατοικίες χωρίς ηλεκτρικό: 40%.
Κατοικίες χωρίς τηλέφωνο: 60%.
Κατοικίες χωρίς νερό: 65%.
Η περιοχή δεν καλύπτεται από κανένα δίκτυο κινητής τηλεφωνίας. Δεν παρέχονται υπηρεσίες διαδικτύου.
Άνω του 50% των αρρένων του καταυλισμού δηλώνουν τουλάχιστον μία εξάρτηση.
Ο αλκοολισμός επηρεάζει οκτώ στις δέκα οικογένειες.
Στον καταυλισμό καταγγέλλεται ότι λειτουργούν δύο εργαστήρια μεταμφεταμίνης, με την ανοχή της αστυνομίας.
Φυματίωση: 800% συχνότερη απ’ ό,τι στις λοιπές ΗΠΑ.
Διαβήτης: 800% συχνότερος απ’ ό,τι στις λοιπές ΗΠΑ.
Δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για μια σειρά άλλων ασθενειών που θεωρούνται «εξαφανισμένες» αλλά ενδημούν στον καταυλισμό.
Αλκατράζ: Ιμια αλά Σιού
Το Αλκατράζ, «βράχος» και φυλακή για τους λευκούς, υπήρξε τόπος κατοικίας των Ινδιάνων επί χιλιάδες χρόνια. Εκεί κατασκήνωναν και αποθήκευαν τροφή, εκεί έστελναν όσους η φυλή εξοστράκιζε. Όταν ήρθαν οι λευκοί, κατέφευγαν στο νησάκι για να ξεφύγουν από την τυραννία των «ιεραποστολών». Δεν είναι παράξενο που η πιο επιτυχημένη και προβεβλημένη κίνηση του ινδιάνικου κινήματος διαμαρτυρίας υπήρξε η επί 19 μήνες κατάληψη του Αλκατράζ, στην οποία έλαμψε για πρώτη φορά το άστρο του Ράσελ Μηνς.
Στις 20 Νοεμβρίου του 1969, εβδομήντα εννέα Ινδιάνοι έφτασαν με πλοιάριο στο Αλκατράζ και κατόρθωσαν να το καταλάβουν, παρά τις αντιδράσεις της ακτοφυλακής. Ανάμεσά τους ήταν φοιτητές, ακτιβιστές, ζευγάρια, καθώς και έξι παιδιά —αρχικά, γιατί σύντομα η κατάληψη προσέλκυσε εκατοντάδες Ινδιάνους και άλλους ακτιβιστές, καθώς και ευρεία δημόσια υποστήριξη: από τον Μάρλον Μπράντο και την Τζέιν Φόντα έως τους Creedence Clearwater Revival και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.
Τα αιτήματα που προέβαλλαν (επιστροφή της νήσου στους Ινδιάνους, καθώς και επιχορήγηση για τη λειτουργία εκεί ενός ινδιάνικου πολιτιστικού κέντρου και πανεπιστημίου) απορρίφθηκαν από τις αμερικανικές αρχές. Η κατάληψη έλαβε τέλος τον Ιούνιο του 1971, αφού η ομοσπονδιακή κυβέρνηση είχε ήδη κόψει επί μήνες την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και νερού στο νησί και ένα τραγικό ατύχημα είχε κοστίσει τη ζωή της κόρης του επικεφαλής των Ινδιάνων, Ρίτσαρντ Οάκς, στερώντας έτσι τους καταληψίες από την ηγεσία τους. Παρ’ όλα αυτά, οι σπόροι της κίνησης αυτής έφτασαν μακριά και ενέπνευσαν το ινδιάνικο κίνημα, συμπεριλαμβανομένων 74 παρόμοιων καταλήψεων ομοσπονδιακών εδαφών στα επόμενα χρόνια. Ο Ράσελ Μηνς ήταν παρών στις περισσότερες.
Το παράδειγμα των Μαορί
Τα προγράμματα εκπαίδευσης βασισμένα στην ιθαγενή γλώσσα των Μαορί ξεκίνησαν στη Νέα Ζηλανδία τη δεκαετία του ’70, αλλά δεν έφεραν αποτέλεσμα. Έγινε προφανές στους Μαορί ότι η γλώσσα του λαού τους θα χανόταν αν δεν λάμβαναν αμέσως μέτρα. Έτσι, το 1981 ξεκίνησε το πρόγραμμα Κοχάνγκα Ρέο, που δημιούργησαν οι ίδιοι οι Μαορί: Προσφέρει μια ολιστική προσέγγιση στο θέμα της εκπαίδευσης των παιδιών τους και γρήγορα εξελίχθηκε σε όχημα προώθησης των αξιών, του πολιτισμού και του αγώνα για αυτοδιάθεση των Μαορί. Το πρόγραμμα δεν είναι «παιδικό». Καθώς γλώσσα, αξίες και πολιτισμός είναι κεντρικοί άξονες της προσέγγισης του προγράμματος, ολόκληρες οικογένειες και κοινότητες είναι καλοδεχούμενες στη μαθησιακή διαδικασία.
Μεταξύ άλλων, οι εκπαιδευτές Μαορί επιδιώκουν να ενσταλάξουν πολιτισμική υπερηφάνεια και μια αίσθηση του ανήκειν στην ιθαγενή νεολαία, που έχει πέσει θύμα διακρίσεων και προκαταλήψεων. Παρ’ όλο που οι νεαροί Μαορί κυριαρχούν στις στατιστικές φτώχειας, αναλφαβητισμού, αυτοκτονιών, εγκληματικότητας και προβλημάτων υγείας, οι ιθαγενείς εκπαιδευτές έχουν μεγάλες προσδοκίες από τα εναλλακτικά μοντέλα εκπαίδευσης. Ελπίζουν, για παράδειγμα, ότι οι μαθητές τους θα αποκτήσουν ιθαγενή αυτοσυνείδηση, θα επικεντρωθούν στους ιθαγενείς τρόπους αντίληψης και θα ζήσουν ως υπερήφανος ιθαγενής λαός. Επιπλέον, η ιθαγενής εκπαίδευση θα τους βοηθήσει, όπως λένε, «να διαπραγματευτούν με σιγουριά τα όρια μεταξύ του ιθαγενούς και του μη ιθαγενούς κόσμου και να προχωρήσουν σε επιλογές που θα διατηρούν το είναι τους και την πολιτιστική τους ταυτότητα».
Το πρόγραμμα Κονάνγκα Ρέο ενσωματώνει τη φυσική, διανοητική, πνευματική και συναισθηματική πλευρά των μαθητών για να επιτύχει αυτούς τους στόχους και να βοηθήσει στην επιτυχία των νεαρών Μαορί. Υπάρχουν ήδη σε λειτουργία αυτή τη στιγμή 700 κέντρα που προσφέρουν «ολική εκπαίδευση»
στη γλώσσα και την κουλτούρα των Μαορί, και ο αριθμός τους μεγαλώνει διαρκώς.
Πηγή: ΟΗΕ
Αποσπάσματα από τη συνέντευξη αυτή δημοσιεύτηκαν πρώτη φορά στο κυριακάτικο ένθετο SMS της εφημερίδας Sportday. Ολόκληρο το κείμενο δημοσιεύεται για πρώτη φορά στο Άρδην
