Αν σας ζητούσα να περιγράψετε τη συγγραφική σας ταυτότητα με 3 λέξεις μόνο ποιες θα ήταν αυτές;
Θα τις κάνω δύο: «Υπό διαμόρφωση». Μαθαίνω ακόμα. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να μάθω να γράφω με έναν τρόπο που δεν θα με κλείνει στο γκέτο ενός κόσμου που παριστάνει τον διανοούμενο και γράφει με στόχο να μην γίνεται αντιληπτός από τους υπόλοιπους, γιατί ακριβώς σκοπός του είναι να ξεχωρίσει από τους πολλούς.
Οι θεματικοί άξονες των βιβλίων σας απαιτούν ιδιαίτερη ερευνητική μελέτη και προσοχή. Ποια είναι η μέθοδος που χρησιμοποιείτε κατά τη συγγραφή; Πόσος χρόνος απαιτείται για την ολοκλήρωσή τους;
Με το μεταναστευτικό ζήτημα ασχολούμαι ήδη από το 2008 –11 χρόνια πια, οπότε η μελέτη του είναι πλέον κάτι μόνιμο. Κάνω αποδελτίωση, με το διαδίκτυο είναι ευκολότερο αυτό, και προσπαθώ να ενημερώνομαι σχετικά με ό,τι ενδιαφέρον γράφεται γι’ αυτά τα ζητήματα. Από την άλλη το κύριο ερέθισμα προκύπτει από την ίδια την πολιτική δραστηριότητα, δηλαδή είναι εμπειρικού τύπου. Για την ‘Βιομηχανία της Αλληλεγγύης’ έπαιξε ρόλο η ακατάσχετη εκμετάλλευση που γίνεται στα αισθήματα συμπόνοιας των ανθρώπων, η οποία είναι κραυγαλέα και τις περισσότερες φορές, εξαιρετικά κυνική. Όποιος άνθρωπος θέλει να ‘ανεβάσει τις μετοχές του’ στο χρηματιστήριο του κύρους και της δημοσιότητας αισθάνεται την ανάγκη να επικαλεστεί την «αλληλεγγύη» ή την ευαισθησία του γύρω από το μεταναστευτικό και το προσφυγικό. Στην ‘σώου μπίζνες’ πλέον είναι εκ των ον ουκ άνευ. Όλη αυτή η υποκρισία δημιουργεί ένα αίσθημα ασφυξίας, και αυτό θεώρησα ότι πρέπει να στηλιτεύσω σε ένα κείμενο.
«Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ» είναι το τρίτο σας βιβλίο και, ομολογουμένως, πρόκειται για ένα «δυνατό» βιβλίο που τολμά να θίξει αρκετές παραμέτρους του φλέγοντος ζητήματος του μεταναστευτικού, μάλιστα να υποδείξει με ονοματεπώνυμο φιγούρες του παγκόσμιου επιχειρηματικού κόσμου που ισχυρίζεστε πως πρωταγωνιστούν (παρασκηνιακά ή μη). Πόσο θάρρος χρειάζεται για κάτι τέτοιο; Τι ελπίζετε με αυτές τις τοποθετήσεις- αποκαλύψεις;
Θα αναφέρεστε στον Τζόρτζ Σόρος… Πολλοί και καλοί φίλοι μου είπανε: «τι τον ήθελες στο εξώφυλλο; Ένα μέρος του αναγνωστικού κοινού θα νομίζει ότι είσαι συνωμοσιολόγος, και δεν θα το πάρει». Αυτό ακριβώς με παρακίνησε να το βάλω, γιατί πιστεύω ότι το ‘σύστημα-Σόρος’ χρησιμοποιεί συστηματικά την ποινικοποίηση κάθε κριτικής που του απευθύνεται, υποβαθμίζοντάς την στο επίπεδο της συνωμοσιολογίας. Κι όμως, έχουμε να κάνουμε με ένα τεράστιο δίκτυο ιδρυμάτων και ΜΚΟ που εμπλέκονται σε πολύ ουσιαστικά ζητήματα διακυβέρνησης παρακάμπτοντας κάθε δημοκρατική διαδικασία και έλεγχο, κάθε αρχή ακεραιότητας και κυριαρχίας των εθνικών κρατών. Πρέπει λοιπόν να το σχολιάσουμε και να το αναλύσουμε. Ο φόβος αναφοράς δε που υπάρχει, είναι άρρηκτα δεμένος με αυτήν την άτυπη εξουσία, που έτσι καταφέρνει να μένει στο απυρόβλητο.Για να έχουμε μια εικόνα για την δραστηριότητα αυτής της εξουσίας, μπορούμε να πάρουμε για παράδειγμα την υπόθεση στον Έβρο, με τις ψευδείς ειδήσεις για τις δολοφονίες μεταναστών από τις ελληνικές αρχές. Αν δείτε όλες αυτές οι διεθνείς ΜΚΟ που θέτουν τέτοιο ζήτημα και εμφανίζουν υποτιθέμενα στοιχεία συνδέονται με το ‘δίκτυο Σόρος’. Τι έχει συμβεί επί της ουσίας; Η Ελλάδα έκανε μια στροφή από την ενθάρρυνση της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης στην αποτροπή της, που δεν είναι καλά καλά ολοκληρωμένη, και το δίκτυο αυτό κινητοποιείται με αυτόν τον τρόπο –τον επικοινωνιακό διασυρμό της χώρας– στο πλαίσιο αντιποίνων και μιας πολιτικής έμμεσου εκβιασμού της ελληνικής κυβέρνησης. Ο εκβιασμός έχει το εξής περιεχόμενο: Ή θα ευθυγραμμιστείς ως χώρα με την ατζέντα υπέρ της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης, ή κάθε πρόσβαση που έχει το δίκτυο αυτό στα ΜΜΕ ή σε υπερεθνικούς οργανισμούς όπως η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, ή το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα χρησιμοποιηθεί εναντίον της χώρας αυτής, με σκοπό να την διασύρει ως απάνθρωπη, βάρβαρη και εγκληματική.
Θεωρείτε πως υπάρχει μια βιώσιμη λύση για το μεταναστευτικό-προσφυγικό ζήτημα, τέτοια που να προφυλάσσει την εθνική – πολιτισμική ακεραιότητα και τελικά την επιβίωση όλων των εμπλεκόμενων μερών;
Ναι είμαι υπέρ των οργανωμένων μορφών μετανάστευσης, όπου τα κράτη μπορούν να ελέγξουν τις πληθυσμιακές ροές. Πιστεύω ότι αν η νομιμότητα της διαδικασίας αποκατασταθεί, και η κάθε κοινωνία θέσει ένα όριο με βάση τις δυνατότητές της που έχει να απορροφήσει τους νεοεισερχόμενους, κάτι που δεν είναι μόνο αριθμητικό ζήτημα αλλά που εξαρτάται και από την πολιτισμική συμβατότητα των ντόπιων με τους ξένους, από την οικονομία, τις κοινωνικές ανάγκες… Αν όλες αυτές οι προϋποθέσεις ικανοποιηθούν, αν η μετανάστευση δεν χρησιμοποιείται ως φαινόμενο ώστε υπονομευτεί η βιωσιμότητα και η συνέχεια των εθνών, τότε μπορεί πραγματικά να αναδειχθούν οι θετικές της πλευρές.Επομένως το πρόβλημα για μένα είναι ο ανεξέλεγκτος, παράνομος χαρακτήρας της μετανάστευσης, επίσης, ότι κλιμακώνεται διαρκώς, και τέλος ότι την εκμεταλλεύονται οι ελίτ της υπερπαγκοσμιοποίησης για να προωθήσουν την δική τους ατζέντα εθνικής και κοινωνικής αποδόμησης. Αν ελέγχαμε τα σύνορά μας, ανακτούσαμε το δικαίωμά μας να θέτουμε κανόνες και όρια στην φιλοξενία, τότε δεν θα είχαμε ούτε το ανθρωπιστικό αδιέξοδο της Μόριας ή το ΚΥΤ της Σάμου, ή τα γκέτο που έχουμε τώρα στα Πατήσια και τον Άγιο Παντελεήμονα της Αθήνας, ή την Ξηροκρήνη της Θεσσαλονίκης όπου μένω και η ζωή έχει γίνει αβίωτη.Επίσης, είμαι υπέρ ενός ‘σχεδίου Μάρσαλ’ που θα συγκρατήσει τις ροές αυτές ήδη από τις χώρες προέλευσης. Ιδού πεδίον δόξης λαμπρό και για τις ΜΚΟ, που ενδιαφέρονται να δραστηριοποιηθούν. Αντί να επιδοτούν την μετακίνηση και την εγκατάσταση των ανθρώπων, όπως κάνουν τώρα, λειτουργώντας ως ακόμα ένας επί πλέον παράγοντας για την ενίσχυση της παράνομης, ανεξέλεγκτης μετανάστευσης, μπορούν πραγματικά να συμβάλουν ουσιαστικά με τρόπο μάλιστα σταθεροποιητικό και όχι αποσταθεροποιητικό για τις χώρες…
Ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα λανθασμένα βήματα που ακολουθήθηκαν τα προηγούμενα έτη σε σχέση με το ζήτημα; Τι νομίζετε μπορεί να αλλάξει άμεσα;
Κοιτάξτε. Η Ελλάδα από το 1992 ποτέ δεν είχε οργανωμένη μεταναστευτική πολιτική. Άφηνε τα πράγματα να πάρουν την πορεία τους. Όσο οι μετανάστες προέρχονταν από χώρες και πολιτισμούς που είχαμε μακραίωνη τριβή και σχέση, την Αλβανία, τα Βαλκάνια και γενικότερα τις χώρες του Ανατολικού μπλοκ, όσο το παρασιτικό μοντέλο μας άντεχε για να απορροφήσει αυτούς τους ανθρώπους, τα προβλήματα που συνόδευαν την ανεξέλεγκτη μετανάστευση κρύβονταν κάτω από το χαλί. Βέβαια, το λαϊκό σώμα έπαθε έκλειψη με την μετανάστευση, γιατί έχασε το στοιχείο το δημιουργικό που το διακατείχε, του μόχθου, καθώς και μιας οικονομικής στενότητας που ισοσταθμίζονταν όμως από ένα μεγαλείο ψυχής και λαϊκού πολιτισμού. Μετά τα μέσα του 2000, η κατάσταση αλλάζει. Τα μεταναστευτικά ρεύματα προέρχονται πια από τον μουσουλμανικό κόσμο, κατά κύριο λόγο, και από πολιτιστικά περιβάλλοντα που δεν είχαν πολλά σημεία επαφής με τον ελληνισμό. Μπαίνει στο παιχνίδι η Τουρκία που προσπαθεί για τους δικούς τους επεκτατικούς λόγους να εργαλειοποιήσει το μεταναστευτικό, οπότε, τότε το αδιέξοδο επιτείνεται. Και παροξύνεται στο έπακρο από μιαν ατζέντα πολιτικών υπέρ των ‘ανοιχτών συνόρων’, η οποία απείλησε και απειλεί να μεταβάλει την Ελλάδα στο χοτσποτ της Ευρώπης. Φλερτάρουμε εξαιτίας της ατζέντας αυτής, με το σενάριο να καταστούμε το πρώτο failed state εξαιτίας της μετανάστευσης. Νομίζω σήμερα η κοινωνία έχει συνειδητοποιήσει αυτόν τον κίνδυνο…
Μπορείτε να κάνετε μια πρόβλεψη για το μέλλον, αναφορικά με την πολιτική κατάσταση στην Ευρώπη και τον κόσμο; Ποιο μοτίβο ζωής μας περιμένει και κάτω από ποιο ιδεολογικό μόρφωμα θα είναι αυτό;
Δεν θα ήθελα να κάνω κάποια πρόβλεψη, γιατί ζούμε σε μια εποχή που έχει τον χαρακτήρα της μετάβασης, και ως εκ τούτου χαρακτηρίζεται από πολύ υψηλό βαθμό αβεβαιότητας και απροσδιοριστίας. Σίγουρα, το μοντέλο της παγκοσμιοποίησης έτσι όπως το γνωρίζουμε τις τελευταίες δεκαετίες βρίσκεται σε αποδρομή, υποχωρεί από την πίεση των τρομακτικών αδιεξόδων που προκαλεί στις σύγχρονες κοινωνίες –η σύγκρουση των πολιτισμών, η κοινωνική περιθωριοποίηση των μεσαίων και των κατώτερων τάξεων, η οικολογική κρίση, ακόμα και η επιδημιολογική και υγειονομική κρίση του Κορωνοϊού είναι φαινόμενα που πιέζουν προς αυτήν την εξέλιξη. Η απο-παγκοσμιοποίηση που ξεπροβάλει όμως είναι βίαιη, μέσα σε ένα περιβάλλον συγκρούσεων, και όξυνσης των ανταγωνισμών και αυτό συμβαίνει γιατί απουσιάζει προς το παρόν ένα νέο ‘κέντρο’, όχι με όρους γεωπολιτικούς ή πολιτικούς αλλά με όρους ‘μοτίβου ζωής’ και ‘ιδεολογικού μορφώματος’ όπως αναφέρατε. Λείπει ένα όραμα που θα αποτελέσει το αντίβαρο μιας εξαιρετικά χαοτικής εποχής –υπό αυτήν την έννοια ο κόσμος μας θυμίζει την εποχή όπου η ρωμαϊκή αυτοκρατορία είχε περιέλθει σε παρακμή. Σε αυτό το πλαίσιο, τόσο η αριστερά όσο και η δεξιά δεν μπορούν να έχουν απαντήσεις, γιατί οι δημιουργικές τους δυνάμεις εξαντλήθηκαν μέσα στις περιπέτειες και τις διαψεύσεις του προηγούμενου αιώνα.
Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου σας, διαβάζουμε : «ιδεολογικά ετερόκλητοι χώροι συνθέτουν έναν ̓θαυμαστό καινούριο κόσμο ̓ μηδενισμού του έθνους, αλλά και κάθε συλλογικής ταυτότητας, προωθώντας έναν ατομικοποιημένο, δήθεν πολυπολιτισμικό κόσμο». Γιατί χαρακτηρίζετε «δήθεν» τον χαρακτηρισμό ενός ̓πολυπολιτισμικού κόσμου ̓; Τι το καθιστά μη πραγματικό;
Πολυπολιτισμική κοινωνία, έτσι όπως την εννοεί το κυρίαρχο εθνοαποδομητικό αφήγημα δεν μπορεί να υπάρξει: Είναι άλλο το αν μια κοινωνία θα είναι στον Α ή στο Β βαθμό ανοιχτή σε άλλους πολιτισμούς, και θα αφήνεται να αλληλεπιδράσει μαζί τους, και άλλο το να μην συνέχεται πολιτιστικά. Υπάρχει σύγχυση ως προς αυτό. Το κυρίαρχο εθνοαποδομητικό αφήγημα εννοεί την δεύτερη εκδοχή. Η πραγματικότητα της κοινωνίας όμως είναι μια ενεργητική και όχι μια παθητική κατάσταση. Η κοινωνία υπάρχει ως τέτοια, είναι δηλαδή κάτι υπεράνω του αθροίσματος των επί μέρους ατομικοτήτων της, επειδή ακριβώς οι άνθρωποι που την απαρτίζουν μετέχουν σε ένα σύνολο κοινών αξιών, έχουν αίσθηση της κοινής καταγωγής και της κοινής ιστορικής μοίρας. Τότε η κοινωνία αποκτάει πρόσωπο –ειδάλλως είμαστε απλώς μια τυχαία και εφήμερη συνεύρεση ανθρώπων.Μοιραία, επομένως όταν ο πολυπολιτισμός λέει ότι δεν χρειαζόμαστε κεντρικές αξίες και πολιτισμό, τι κάνει; Σπάει την κοινωνία σε επι μέρους κοινότητες που ζουν σε παράλληλους κόσμους. Αργά ή γρήγορα, μέσα σε αυτόν τον πολυκατακερματισμό, μπαίνει το ζήτημα των κοινών αξιών: Όλες οι πολιτισμικές συγκρούσεις που συμβαίνουν στην Ευρώπη μεταξύ ντόπιων και μεταναστών, ιδίως εκείνων που προέρχονται από τον μουσουλμανικό κόσμο, περιστρέφονται γύρω από αυτό το ζήτημα. Παράδειγμα, η θέση των γυναικών μέσα σε μια κοινωνία. Πως μπορούν να συνυπάρξουν δυο κοινότητες στον ίδιο χώρο όταν διαφωνούν ριζικά σε σχέση με αυτό το ζήτημα; Αναπόφευκτα θα περιέλθουν σε αντιπαλότητα. Γι’ αυτό οι πολυπολιτισμικές κοινωνίες είναι κοινωνίες που σπαράσσονται από σφοδρές συγκρούσεις.
Πώς θα μπορούσε να δρα ουσιαστικά η «αλληλεγγύη των εθνών», κατά την άποψή σας;
Η αλληλεγγύη των εθνών, υπήρχε και υπάρχει όταν υπάρχει μια κοινότητα σκοπού. Μιας και είμαστε πολύ κοντά στα 200 χρόνια μετά από το 1821, αξίζει να αναφερθούμε υπό αυτό το πρίσμα στην Ελληνική Επανάσταση. Εμείς έχουμε μόνο την εσωτερική της εικόνα, ότι πολύ σύντομα από την στιγμή που κηρύχθηκε και παρά τις πρώτες καθοριστικές για την συνέχειά της επιτυχίες, βυθίστηκε σ’ έναν αυτοκτονικό αδελφοκτόνο πόλεμο. Ναι, συνέβη αυτό, όντως, και η διχόνοια είναι η μεγαλύτερη εθνική μας αδυναμία –η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, η εκατονταετηρίδα της οποίας ακολουθεί στη συνέχεια, το 2022 αποτελεί υπέρτατο μάθημα για την εμφυλιακή μας τύφλωση.Την ίδια στιγμή όμως, το 1821 παρήγαγε μέσα από τον ίδιο του τον αγώνα μια πολύ ευγενική ιδέα για την Ελευθερία που συμπυκνώνει όλο το απόσταγμα του ελληνικού πολιτισμού και γι’ αυτό είχε πανευρωπαϊκή εμβέλεια. Αυτή η ιδέα για την Ελευθερία, θα συγκινήσει τις ευρωπαϊκές κοινωνίες και θα τις κινητοποιήσει όχι μόνον φιλελληνικώς αλλά και σε έναν κοινό αγώνα ενάντια στον δεσποτισμό που πρέσβευε η Ιερά Συμμαχία. Ιδού λοιπόν, η αλληλεγγύη των εθνών –δεν πιστεύω ότι υπάρχει αφ΄ εαυτής, αλλά ότι δημιουργείται καθώς τα έθνη συσπειρώνονται σ’ ένα κοινό όραμα.
Νομίζω ότι ο Διονύσιος Σολωμός είχε συλλάβει πολύ καλά αυτήν την διεθνή διάσταση του αγώνα, όταν έγραφε στα σχεδιάσματα των Ελεύθερων Πολιορκημένων για το Μεσολόγγι ότι: «Κάμε ώστε ο μικρός Κύκλος, μέσα εις τον οποίον κινιέται η πολιορκημένη πόλη, να ξεσκεπάζει εις την ατμόσφαιρα του τα μεγαλύτερα συμφέροντα της Ελλάδας, για την υλική θέση, οπού αξίζει τόσο για εκείνους οπού θέλουν να τη βαστάξουν, όσο για εκείνους οπού θέλουν να την αρπάξουν, – και για την ηθική θέση, τα μεγαλύτερα συμφέροντα της Ανθρωπότητας».
Θα ήθελα το σχόλιό σας για το παρακάτω απόφθεγμα : «Η ιστορία δείχνει πως δεν είναι μόνο παράλογο και σκληρό αλλά επίσης δύσκολο να δηλώσεις ποιος είναι ξένος».
Δεν θα έλεγα ότι συμφωνώ. Κάθε ανθρώπινη κοινότητα, ετεροπροσδιορίζεται σε σχέση με τα μη-μέλη της. Από την άλλη, δεν σημαίνει ότι επειδή κάποιος είναι «ξένος» αυτόματα είναι και αντίπαλος, μπορεί να είναι και φίλος. Δίχως την έννοια του «ξένου» δεν θα υπήρχε η έννοια της φιλοξενίας, όπως κατ’ αντιδιαστολή, δεν θα υπήρχε και η έννοια του «οικείου». Πιστεύω ότι η εποχή μας έχει πρόβλημα στο να φιλοσοφήσει βαθιά την έννοια του ξένου, γιατί κατά βάθος αισθάνεται εντελώς άβολα μαζί της, μιας και έχει την αλαζονεία ότι μπορεί να τα καταστήσει όλα οικεία σε αυτόν τον κόσμο με το ζόρι μάλιστα. Και η παγκοσμιοποίηση, βαθιά μέσα της αυτήν την τάση είχε, να εξαπλωθεί παντού, να ενσωματώσει τα πάντα, να γίνει ένα περιβάλλον που δεν υπάρχει «έξω» από αυτήν –έτσι την εξυμνούσαν την εποχή που πίστευαν ότι θα δημιουργήσει ένα ‘παγκόσμιο χωριό’. Ε, λοιπόν, ας κοιτάξουμε γύρω μας τι μορφή έχει ο κόσμος σήμερα, για να καταλάβουμε που πραγματικά έχει οδηγήσει η αυταπάτη αυτή…
Ο Γιώργος Ρακκάς γεννήθηκε το 1981 στην Θεσσαλονίκη, όπου ζει και εργάζεται σήμερα. Είναι μέλος του Άρδην από το 1999. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες και έκανε το διδακτορικό του στην κοινωνιολογία. Από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις κυκλοφορούν τα βιβλία του Οικόπεδο και Αποικία (2014), Σύγχρονες Βαβέλ (2018) και Βιομηχανία της Αλληλεγγύης (2020).
