Συνέντευξη της υπεύθυνης του Ιδρύματος Φορντ στην Ελλάδα, κ. Καίτης Μυριβήλη στον Γ. Καραμπελιά, από το Άρδην τ. 56, Οκτώβριος – Νοέμβριος 2005
Το 1936, ο Χένρυ Φορντ ο οποίος δεν ήταν καλός άνθρωπος αλλά παρόλα αυτά άφησε πίσω του μεγάλη κληρονομιά στις τέχνες και τα γράμματα– βρισκόταν στα τελευταία του. Κάλεσε τότε τους δικηγόρους του και εξέτασαν τι μπορούν να κάνουν για να μην δεσμεύσει την περιουσία του το αμερικανικό κράτος – γιατί σύμφωνα με τον νόμο θα δέσμευε το 97% της περιουσίας του. Και τότε τον συμβούλεψαν οι δικηγόροι του να ιδρύσει ένα κοινωφελές ίδρυμα που θα δραστηριοποιείται γύρω από ζητήματα σχετικά με την κοινωνία, τις τέχνες, τα γράμματα κ.ο.κ. Έτσι, δημιούργησε το Ίδρυμα Φορντ, στο οποίο η οικογένεια Φορντ διατηρούσε το 3% των μετοχών. Παρόλα αυτά, επειδή το 97% των μετοχών τελούσαν σε ειδικό καθεστώς έτσι ώστε οι κάτοχοί τους να μην έχουν δικαίωμα ψήφου στις αποφάσεις του ιδρύματος, η οικογένεια Φορντ με το 3% ήλεγχε τις αποφάσεις, κι έτσι έγινε ό,τι έγινε σε σχέση με το ίδρυμα.
Το ίδρυμα διοικούνταν από μια επιτροπή, ένα διοικητικό συμβούλιο στο οποίο συγκαταλέγονταν πνευματικές και οικονομικές προσωπικότητες – από τον πρόεδρο του Χάρβαρντ μέχρι δικαστές, ιδιοκτήτες επιχειρήσεων οι οποίοι συνεισέφεραν κι αυτοί πόρους κ.ο.κ. Η αμερικανική εφορία, βέβαια, παρακολουθεί ασφυκτικά το ίδρυμα γιατί, επειδή ακριβώς πρόκειται για έναν μη-κερδοσκοπικό οργανισμό ο οποίος δεν φορολογείται, έπρεπε να υπάρχει μεγάλος έλεγχος για το που δαπανούνται όλοι αυτοί οι πόροι.
Αυτή ήταν μια μικρή εισαγωγή για το Ίδρυμα Φορντ. Στην διοίκηση του ιδρύματος υπήρχαν συνήθως άνθρωποι πολύ δημοκρατικοί με ανοιχτά μυαλά. Επί μακαρθισμού, έδωσαν λεφτά σ’ έναν πολύ γνωστό δημοσιογράφο για να πολεμήσει τον Μακ Κάρθυ. Έτσι αυτός, με βάση τα λεφτά του ιδρύματος έφτιαξε μια εκπομπή που παραλλήλιζε τον Μακ Κάρθυ με τον Χίτλερ, πράγμα που έκανε πολύ μεγάλη αίσθηση και συνέβαλε πάρα πολύ στο να κλονιστεί το κύρος του. Οι άνθρωποι της διοίκησης του ιδρύματος ήταν ως επί το πλείστον άνθρωποι του Ρούσβελτ, με δημοκρατικά ιδεώδη.
Γι’ αυτόν τον λόγο, το ίδρυμα λειτουργούσε ανεξάρτητα δίχως καμία επέμβαση του κράτους. Επρόκειτο για ιδιωτικό ίδρυμα, κι έτσι κάνανε κι επενδύσεις, αγοράζανε κι άλλες επιχειρήσεις, γιατί ακριβώς υπήρχε αφθονία πόρων. Σήμερα, εξαιτίας αυτής της πρακτικής, το ίδρυμα αυτό είναι το μεγαλύτερο στον κόσμο, με προϋπολογισμό που συγκρίνεται με τον προϋπολογισμό μίας μικρής χώρας. [ ]
Όταν έγινε η Χούντα, στο Ίδρυμα Φορντ αντιπρόεδρος ήταν ο Λάουρυ. Στην Αμερική τον αποκαλούσαν Τσάρο των Τεχνών [ ].
Ο Λάουρυ είχε στενή σχέση με την Ελλάδα. Είχε κάνει τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ επάνω στην κλασσική ελληνική αρχαιότητα. Μάλιστα, ένα βράδυ ο Λάουρυ ήταν σπίτι μου και συζήταγε με τον Μαρωνίτη και τον Πλωρίτη σχετικά με το αρχαίο δράμα. Ο Μαρωνίτης ενθουσιάστηκε με τις γνώσεις του. Ήταν φυσιολογικό μιας και ο Λάουρυ είχε ντοκτορά στην αρχαία φιλολογία, ενώ τα χρόνια εκείνα είχε οργανώσει και μια φοιτητική λέσχη που διαβάζανε από το πρωτότυπο αρχαία κείμενα κ.ο.κ. Ήταν άνθρωπος του Ρούσβελτ – τώρα πια έχει πεθάνει. Είχε έλθει λοιπόν ο Λάουρυ ενημερωτικό ταξίδι στην Ευρώπη, να δει τι γίνεται με τα ιδρύματα, πώς χρηματοδοτούν, γιατί ήταν αντιπρόεδρος του ιδρύματος σε ό,τι αφορά τις ανθρωπιστικές σπουδές και τις τέχνες. Στο Λονδίνο, ο Λάουρυ είδε έναν παλιό φίλο του Σεφέρη, έναν ποιητή, τον Ουόρνερ. Κι έτσι, όταν ήλθε ο Λάουρυ στην Ελλάδα τον κάλεσε ο Σεφέρης στο σπίτι του και ήταν ο Σαββίδης εκεί και του έλεγαν για την χούντα. Είδε πολλούς ανθρώπους τότε, τον Κουν και την Δώρα Στράτου που είχε τα μπαλέτα. Και του είπε τότε ο Σαββίδης πως εάν θέλει βοηθό και σύμβουλο για την Ελλάδα να απευθυνθεί σ’ εμένα.
Εγώ τότε δούλευα επί χρόνια ως βοηθός του αμερικάνου μορφωτικού ακολούθου της πρεσβείας, έκανα μεταφράσεις βιβλίων, οργάνωνα ανταλλαγές διανοούμενων και έφερνα σε επαφή όποιους διανοούμενους ερχόταν στην εδώ με Έλληνες διανοούμενους. Το 1968 ήμουν ο μόνος υπάλληλος που παραιτήθηκε για πολιτικούς λόγους, γιατί είπα ότι δεν μπορούσα να πάω να συναντήσω τον υπουργό Παιδείας της χούντας.
Μετά από δυο χρόνια ήλθε ο Λάουρυ στο σπίτι μου και μιλήσαμε. [ ] Αυτό που μου είπε φεύγοντας ήταν ότι δεν ξέρει αν θα περάσει η πρότασή του γιατί μου είπε ότι δεν έχει ξαναγίνει κάτι τέτοιο, γιατί στην Ευρώπη συνήθως δίνουνε σε επιστημονικά προγράμματα από δύο ή τρία κράτη μαζί.
Και στον Κουν είπε ότι δεν μπορεί να υποσχεθεί τίποτα αν και τον αγαπούσε πολύ τον Κουν, είχαν ιδιαίτερη σχέση. του είχε πει ο Κουν πως ήταν η ώρα μηδέν, πως η Χούντα δεν χρηματοδοτούσε τίποτα και θα αναγκαζόταν να κλείσει το θέατρο. Αυτά του έλεγαν όλοι τότε και εγώ αυτά του έλεγα, ότι ούτε οι συγγραφείς γράφουν, ούτε εκθέσεις γίνονται, ότι η κατάσταση ήτανε τραγική.
Μου είπε αυτός, θα δω τι μπορώ να κάνω. Μετά από τρεις μήνες ξαναήλθε και μας είπε ότι το πέρασε. Βέβαια από πριν μου είχε πει ότι δεν είχε απορριφθεί καμία πρότασή του από το συμβούλιο. Πρόεδρος τότε ήταν ο Μακ Μπάντυ, άνθρωπος του Κένεντυ, τον οποίο ο Λάουρυ τον μισούσε γιατί ήτανε να γίνει αυτός πρόεδρος αλλά έγινε πολιτική παρέμβαση με το Βιετνάμ και έβαλαν τον Μακ Μπάντυ τελικά. Αλλά πέρασε η πρότασή του κι έτσι γίνανε πολλά πράματα, βοηθήσαμε.
Θυμάμαι κάποτε ήρθε μια μέρα ο Λίνος ο Πολίτης στο γραφείο μου, γιατί είχαμε δώσει χρήματα για το Τέχνη στη Θεσσαλονίκη και για μια συγκλονιστική βιβλιοθήκη για τα μεταβυζαντινά κείμενα, και υπάρχει η τελευταία υπογραφή του Σεφέρη στην έγκριση αυτή. Έρχεται λοιπόν ο Πολίτης στο γραφείο μου και του λέει να συναντήσουμε τον υπουργό Παιδείας της Χούντας, ο οποίος ήτανε γραμματιζούμενος και είχε και κάποια σχέση με την γυναίκα του, μήπως μας βοηθήσει και αυτός. Και του απαντάει ο Λάουρυ: Δεν ήμαστε καλά, δεν πάω εγώ σε υπουργό της Χούντας. Ήτανε ακραίος, ούτε στην πρεσβεία δεν πάτησε, ενώ οι άλλοι θέλανε πολύ, αυτός δεν ήθελε να δει κανέναν από αυτούς.
Και του είπε ο Σαββίδης και ο Κουν για μένα κι έτσι με κανε σύμβουλο. Γραφείο βέβαια δεν είχε εδώ. Έκανα εγώ γιατί είχε μεγαλώσει πολύ το πρόγραμμα, ενώ παλαιότερα έδινε μόνο σε οργανισμούς.
Από τους οργανισμούς, πολλά λεφτά είχε πάρει ο Δοξιάδης. Όλα τα θαύματα του Δοξιάδη έγιναν με λεφτά της Φορντ. Εγώ το έμαθα αργά αυτό και έμεινα κατάπληκτη. Όλα όσα είχε κάνει ο Δοξιάδης στο Πακιστάν και στην Λατινική Αμερική έγιναν με λεφτά της Φορντ. Και όταν του τα κόψανε πήγε στην Νέα Υόρκη και παρουσιάστηκε στο διοικητικό συμβούλιο. Και τους μίλησε αναιδέστατα, πως μου κόψατε τα λεφτά, κ.λ.π. Και του είπανε αυτοί, τι να κάνουμε, δεν μπορούμε να δίνουμε επ’ άπειρον λεφτά στον ίδιο όμιλο. Είχε πάρει απίστευτα χρήματα. Κι αυτό που κάνανε, τις κρουαζιέρες των διακεκριμένων ξένων, όλα αυτά γινήκανε με λεφτά της Φορντ. Είχανε δώσει επίσης 30 εκατομμύρια για την στοά Αττάλου αλλά και λεφτά στον Ανδρέα για να ιδρύσει το ΚΕ.ΠΕ.
Και εδώ υπάρχει κι ένα νόστιμο περιστατικό. Όταν είχε έρθει τότε ο πρόεδρος του Φορντ και δώσανε τα λεφτά, στη δεκαετία του ’60, τον συνάντησε ο ίδιος ο Γεώργιος Παπανδρέου. Και του λέει τότε ο Γέρος της Δημοκρατίας, δεν μπορείτε να δώσετε μια επιχορήγηση στον γιο μου να πάει στην Αμερική να κάνει έρευνα; Και τότε έμεινε κατάπληκτος ο πρόεδρος γιατί ο Ανδρέας ήτανε τότε υπουργός. Και του λέει, με συγχωρείτε κύριε πρόεδρε, ο γιος σας έχει πάρα πολλές φορές υποτροφία από την Φορντ στο πανεπιστήμιο στην Καλιφόρνια και ξέρει πάρα πολύ καλά την διαδικασία, πολύ ευχαρίστως βέβαια αν μας κάνει κάποια πρόταση. Και μπαίνει τότε ο Ανδρέας και του λέει ο Αμερικάνος ότι μόλις μιλούσανε γι’ αυτόν και για την υποτροφία του. Και τότε ο Ανδρέας έσκασε στα γέλια και είπε ότι αυτά ήταν ιδέες του πατέρα του και ότι αυτός είχε αποφασίσει να μείνει εδώ. Αλλά ήταν εκπληκτικό το πώς ο Γέρος προσπαθούσε να ξεφορτωθεί τον Ανδρέα.
Και ήρθε ο Λάουρυ τότε και αρχίσαμε την συνεργασία. Τον ρώτησα βέβαια πως πέρασε την πρόταση από το διοικητικό συμβούλιο για πρόγραμμα μόνο στην Ελλάδα, γιατί δεν είχε ξαναγίνει. Και μου είπε πως όταν το πρότεινε ήταν στο συμβούλιο κι ένας Γιουγκοσλάβος, ο οποίος είπε ότι και η Γιουγκοσλαβία είχε φασισμό και ανάγκες και τον ρώτησε γιατί δεν δίνουν και στην Γιουγκοσλαβία. Σηκώθηκε επίσης και ο Εβραίος και είπε ότι και το Ισραήλ έχει ανάγκες. Και τότε τους απάντησε ο Λάουρυ: Η Ελλάδα δεν είναι απλά μια χώρα. Η Ελλάδα είναι μια ιδέα και χρωστάμε πάρα πολλά στην ιδέα αυτήν.
Και άρχισε έτσι το πρόγραμμα και δίναμε και σε άτομα, που αυτό δεν είχε ξαναγίνει. Μέχρι τότε δίνανε σε οργανισμούς στη χάση και στη φέξη, αλλά σε άτομα, ποτέ. Αυτό έγινε γιατί όταν του εξηγήσαμε εμείς ότι δεν γίνονται εκθέσεις, ότι οι άνθρωποι δεν γράφουνε και τα λοιπά, είπε ότι πρέπει να γίνει κάτι, ότι αυτοί οι άνθρωποι έχουνε ανάγκη.
Κι έτσι άρχισε το πρόγραμμα και ερχότανε αυτός κάθε έξι μήνες.
Η επιλογή των ατόμων πως γινόταν;
Γινόταν από εμένα. Πάντοτε βέβαια ρωτούσα κι άλλους. Το Ίδρυμα ήθελε τρεις συστατικές επιστολές από ειδήμονες, τις οποίες έστελναν απ’ ευθείας στην Νέα Υόρκη χωρίς να τις δω εγώ ή ο ενδιαφερόμενος.
Τότε γίνανε πάρα πολλά πράγματα. Τον ξέρετε τον Λαχά, τον ζωγράφο από την Θεσσαλονίκη. Είχε έλθει λοιπόν ο Λαχάς στη Μεγάλη Βρετανία, όπου καθόμασταν τότε με τον Λάουρυ γιατί δεν είχα ακόμα γραφείο, αργότερα το άνοιξα στην Πλατεία Κολωνακίου, στον αριθμό 2. Ήλθε, λοιπόν, τότε ο Λαχάς –τον είχανε στείλει κάτι φίλοι από την Θεσσαλονίκη– ο οποίος θύμιζε ήρωα του Τσέχωφ, ήτανε με τα γυαλάκια του, μελαχροινός, μ’ ένα κουστουμάκι κακομοίρικο, ένας επαρχιώτης δάσκαλος. Καθίσαμε λοιπόν και μιλούσαμε και τον ρώτησε ο Λαούρυ, ποιους ζωγράφους αγαπάτε; Και του είπε αυτός για τον Σεζάν, τον Βαν Γκονγκ κ.λ.π. Και τον ρώτησε ο Λάουρυ αν έχει δει τα έργα τους και του απάντησε αυτός πως ναι, ότι τα έχει δει σε περιοδικά γιατί εδώ δεν είχαμε μουσείο. Και μου λέει τότε ο Λάουρυ, «Καίτη γράψε: Έναν μήνα στο Παρίσι, ένα μήνα στο Λονδίνο και έναν μήνα στη Νέα Υόρκη να βλέπει μουσεία, τίποτα άλλο».
Πέρασαν λοιπόν 3-4 μήνες και χτυπάει η πόρτα στο γραφείο μου και μπαίνει ένας νεαρός με μια γενιάδα, μπλουτζήν, μακριά μαλλιά και μου λέει «Τι κάνετε κυρία Μυριβήλη;». «Καλά ποιος είστε;» τον ρωτάω εγώ. «Ο Λαχάς». Έμεινα έκπληκτη. Τι να πω; Πλήρης μεταμόρφωση. Και έκανε πολλά πράματα μετά, άνοιξε την γκαλερί και πραγματικά.
Με τον Σφήκα ήταν πολύ ωραίο. Ήρθε ο Σφήκας που ήτανε φοβερός αριστερός. Και του έδωσε τότε ο Λάουρυ εξετάσεις. Τον ρωτάει ο Σφήκας: «Τι γνώμη έχετε κ. Λάουρυ για τον Στάινμπεκ»; Και του απαντάει ο Λάουρυ πως ο Στάινμπεκ αρχικά ασκούσε κριτική στην κοινωνία του, με τα Σταφύλια της Οργής κ.λ.π., πως ήταν κατά κάποιο τρόπο η συνείδηση της κοινωνίας του, αλλά πως τώρα, δυστυχώς, την πούλησε αυτή του τη θέση για το Βιετνάμ, για το οποίο ντρεπόμαστε όλοι στην Αμερική. Και όταν είδε ότι έχει αυτές τις απόψεις, του λέει ο Σφήκας: Συγχαρητήρια κύριε για τις απόψεις σας, δέχομαι να πάρω την βοήθεια από το ίδρυμά σας.
Και ερχόταν συχνά ο Λάουρυ κάθε έξι μήνες. Εγώ ετοίμαζα τις προτάσεις και του τις έδειχνα. Εκείνος αποφάσιζε. Συναντούσε τους υποψήφιους, μιλούσε μαζί τους λίγο και μετά έφευγε. Εγώ αναλάμβανα να ετοιμάσω τις αιτήσεις, να βρω ποιοι θα δώσουν τις συστάσεις και μετά γράφανε αυτοί τους λόγους που ζητούν τη χορηγία. [ ]
Τότε άρχισαν και οι αντιδράσεις, οι εφημερίδες κ.λ.π. Κακώς δημοσιεύαμε τα ονόματα, δεν έπρεπε να τα δημοσιεύουμε. Γιατί εγώ έπαιρνα τριάντα αιτήσεις το μήνα και από αυτές έπαιρνε ένας ή κανένας την επιχορήγηση. Αυτό δημιούργησε φοβερές αντιζηλίες. Κακά τα ψέματα, όταν είναι για τα χρήματα οι Έλληνες, λυσσάνε. [ ]
Ήταν και άλλοι που είχανε βρει κάτι αμερικανικά περιοδικά που έλεγαν για το Φορντ, το Ράμπαρτς, αυτό το ακραίο επαναστατικό περιοδικό, ενώ το ίδρυμα έδινε λεφτά στους Μαύρους Πάνθηρες και στη Λα Μάμα, που ήτανε ακραία και είχε και στο υπόγειο όπλα. Έχω απίστευτο υλικό για το που έδινε λεφτά το ίδρυμα.
Και τότε αρχίσανε οι φοβερές αντιδικίες και το κακό το μεγάλο. Ήρθε και η ασφάλεια δυο φορές στο γραφείο μου. Την μια φορά μάλιστα ήτανε και ο ποιητής ο Κώστας ο Πούλιος εκεί. Και με ρωτούσανε τι κάνω εδώ, που δίνω τα λεφτά, σε ποιους κ.λ.π. Και τους λέω εγώ πως βοηθάμε επιστήμονες και καθηγητές. Ξέρουμε, ξέρουμε μας απαντάνε, αυτοί είναι που βάζουν τα θέματα στο Κονγκρέσο εναντίον της Ελλάδος. Αλλά μέχρι εκεί έφταναν, επειδή ήταν από την Αμερική δεν μπορούσανε να κάνουνε τίποτα άλλο, αλλά ήμασταν στην μπούκα.
Κι αυτούς που έρχονταν, δεν τους ενοχλούσαν. Βέβαια, μερικοί από αυτούς είχανε περάσει από την ΕΣΑ.
Είχανε κάνει πολλά πράγματα. Η οικογένεια του Καράγιωργα ζούσε με τα λεφτά της Φορντ για πάρα πολλά χρόνια.
Βέβαια μετά, το 1974 επέστρεψε την τελευταία του χορηγία
Δεν επέστρεψε ποτέ τίποτα
Έτσι έγραψαν οι εφημερίδες.
Ποτέ δεν επέστρεψε τίποτα. Είναι ψεύδος. Απλά δεν πήρε άλλη. Ο Αναγνωστάκης την αρνήθηκε. Είχε κάνει αίτηση, του είχε δώσει και συστατική επιστολή ο Σεφέρης, την έχω κίολας, και μετά από τον σάλο την απέσυρε. Τότε ήταν που ο Μαρωνίτης, που ήτανε φίλος του και είχε πάρει τρεις φορές, έγινε έξαλλος και μαλώσανε.
Μετά από το 1974 σταμάτησαν οι υποτροφίες;
Όχι δεν σταμάτησαν καθόλου. Συνέχισα κι εγώ και μάλιστα με κάνανε σύμβουλο, εκτός από την διεύθυνση γραμμάτων και τεχνών, και στα πανεπιστημιακά και δώσαμε υποτροφίες. Πήγαινα στο Πανεπιστήμιο, συνεργάστηκα με καθηγητές για τους φοιτητές πολιτικών και οικονομικών επιστημών και τα λοιπά. Βέβαια, είχε περιοριστεί η δραστηριότητα διότι έφυγε ο Λαούρυ, πήρε σύνταξη κι έφυγε γύρω στα 1974.
Γιατί όλη αυτή η ιστορία ήτανε ενός ανθρώπου δουλειά. Αυτό δεν το έχουνε καταλάβει και δεν το πιστεύουνε. Ήταν ο Λαούρυ, ήταν δικό του παιδί. Μετά άρχισε τέτοια κατακραυγή και τέτοιες επιθέσεις.
Εγώ δεν μπορούσα να μιλήσω γιατί ήτανε η Χούντα. Τι να πω; Βέβαια έγινε και το άλλο. Είπα στον Λάουρυ πως δεν αντέχω, ελάτε να κάνετε μια πρες κόνφερανς να πείτε τι γίνεται.
Λέει εντάξει, αφού το θεωρείς απαραίτητο, θα ’ρθω να το κάνουμε. Και ήτανε στην πρες κόνφερανς όλοι οι μπράβοι της Χούντας.
Μια από τις ερωτήσεις στην συνέντευξη τύπου ήταν:Γιατί δίνετε λεφτά σε αριστερούς. Και του είπε ο Λάουρυ πως στην Ελλάδα δεν υπάρχει το προνόμιο… όλοι οι νέοι καλλιτέχνες στον κόσμο είναι αριστεροί, εμείς δεν κοιτάμε τις πολιτικές πεποιθήσεις αλλά το ταλέντο.
Όμως άσχετα με τις προσωπικές προθέσεις αυτών που έδιναν τις υποτροφίες αυτές, αποσκοπούσαν στο να αλλάξει η εικόνα του κόσμου για την Αμερική. Κάποιες επιχορηγήσεις συνδεόταν, τώρα, μ’ αυτό το ζήτημα…
Βεβαίως. Κοιτάξτε, ότι ήθελαν να δείξουν την καλή εικόνα της Αμερικής, βεβαίως, δεν υπήρχε θέμα ότι το κάνουνε γι’ αυτό, ιδίως την εποχή που η Αμερική ήταν απεχθής. Διότι υπήρχε και μια άλλη Αμερική, η οποία ήταν εναντίον. Γιατί η Αμερική δεν είναι μια. Δεν βλέπετε τώρα τι γίνεται εναντίον του Μπους;
Η κριτική που είχε ασκηθεί για τις σχέσεις με την CIA ήταν λόγω της χρηματοδότησης του «Συνέδριου για την Ελευθερία της Κουλτούρας» στην Δυτική Ευρώπη και ήταν εκεί διάφοροι, ο αδελφός του συγγραφέα Ναμπόκωφ και άλλοι. προφανώς δε μερικοί από αυτούς ήταν συνδεδεμένοι με την CIA. Εξ’ άλλου θα ήταν παράλογο να μην θέλει η CIA να αναμειχθεί σ’ αυτές τις ιστορίες.
Βέβαια. Αλλά στο ίδρυμα δεν συμπαθούσαν την CIA.
Όμως υπήρχαν κοινές δραστηριότητες ή χρηματοδοτήσεις…
Ήτανε αναπόφευκτο αυτό. Οι επιστήμονες παίρνανε και υποτροφίες από το ΝΑΤΟ για να κάνουν έρευνα. Έτσι μπερδεύονταν τα πράγματα.
Οι αιτήσεις, έχετε μια εικόνα για τον συνολικό αριθμό των αιτήσεων;
Οι αιτήσεις ήταν ατέλειωτες, γύρω στις 3.000.
Τι ύψους ήτανε οι επιχορηγήσεις;
Για τους καλλιτέχνες δεν ήταν πάρα πολλά χρήματα. Έπαιρναν γύρω στις 150.000 το χρόνο, ήταν ένα ποσό που μπορούσες να ζήσεις άνετα για έναν χρόνο. Πολλοί πήγαιναν σ’ ένα νησί και γράφανε.
Τώρα πια στην Ελλάδα υπάρχει το ίδρυμα;
Όχι. Τίποτε. Σε πολλά μέρη έχουν σταματήσει. Τώρα είναι απογοητευμένοι οι Αμερικάνοι από το ίδρυμα. Τώρα είναι μια γυναίκα πρόεδρος, την είχα γνωρίσει εγώ, μια γυναίκα πολύ δογματική.
Σας ευχαριστώ πολύ.
5-11-2005
