από το Άρδην τ. 29, Μάρτιος-Απρίλιος 2001
Το Άρδην αποτελεί ήδη μια εντελώς άρδην ανάταξη έναντι της αταξίας, που επικράτησε επί μακρόν, στα εγχώρια πεπραγμένα της πολιτικής σκέψης, της επιστημονικής περί τα κοινωνικά έρευνας και στο αεί ζητούμενον του πολιτισμού. Είναι, μου φαίνεται, τρεις άξονες, που ξεχωρίζουν κι όλες μέσα από την γόνιμη παραγωγή δια του Άρδην και δείχνουν να διαμορφώνουν τομή, ως προς τα προηγούμενα.
α) Στο Άρδην εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα καθ’ ημάς, μια κριτική της εν γένει και είδει αριστεράς, από αριστερούς στοχαστές-αγωνιστές, που κατόρθωσαν να ακυρώσουν την γραμμική και αυτοανακυκλούμενη ταυτολογία περί λαθών εντός μιας ολικής και ολοκληρωτικής “σωστής” κοσμοαντιλήψεως, προτείνοντας επιτέλους την ερευνητική απόπειρα των “λαθών” εντός ενός ενδεχομένως συνολικώς λάθους ή τουλάχιστον ατόπου, ου-τόπου περί τα πραγματικά δεδομένα.
β) Το Άρδην για πρώτη φορά εις τα καθ’ ημάς, επιχειρεί μια επιστημολογική τομή σε όλους τους τομείς περί τα κοινωνικά. Μας προσφέρει, επί τέλους, την κατασκευή επιστημονικής εργαλειοθήκης και στοχαστικών ταξινομήσεων, όπου εμφαίνεται ένα αυτογενές εννοιολογικό προϊόν, το οποίο δεν είναι πιά η άκριτη εισαγωγή μεταχειρισμένων ανταλλακτικών σκέψης. Η ντόπια μας κοινωνική-πολιτική σκέψη έπιασε πάτο, επί ενάμισυ αιώνα, ως μεταπράτης συρμών και αλλοτριωμένων ανακλαστικών, “μουρμουρίζοντας σπασμένες σκέψεις από ξένες γλώσσες”, και συντείνοντας στην περαιτέρω εξάρτηση του ιθαγενούς πολιτισμού από τα ηγεμονικά αλλότρια κέντρα. Δια του Άρδην εμφανίζεται -καιρός ήταν- ρεύμα με συνοχή και συνέπεια που ακυρώνει αυτήν την ροή.
γ) Το Άρδην, δια των αφιερωμάτων του, έχει αρχίσει μια άκρως σημαντική έρευνα περί την γενεαλογία της εγχώριάς μας παθολογίας -κατά κυριολεξίαν λόγος πάσχων – και ήδη η συμβολή του στο UU πως το όντως ο του καθ’ ημάς Διαφωτισμού, θα – μας δώσει μια άλλη ερμηνεία, από την σήμερα επικρατήσασα, δίκην αποικιοκρατικού φετφά.
Το Άρδην θα πρέπει παραλλήλως να υπάρξει ως σημείο συγκλίσεως για μια πολιτική πρόταση, ικανή να δράσει και στα πράγματα του καθ’ ημέραν βίου. Η μακρά αρνητική πείρα που όλοι μας ως παραστάτες του Άρδην κουβαλάμε και η ελέγξιμη από όλους συνέπεια στον πολύμορφο αγώνα για το Άυτεξούσιον και τον κατ’ αρετήν βίον, μας επιτρέπουν να ζητήσουμε από την κοινότητα των εμπειριών και των αγώνων μας μια εκ νέου παρέμβαση. Δηλαδή ένα ‘Αρδην.
Κ. Ζουράρις
Εξυπαρχής είμαι χαρούμενος που συνεργάζομαι με το Άρδην. Ακόμα και ο τίτλος του με συγκινεί, καθώς νομίζω ότι έχει επιλεγεί για να τιμηθεί μια από τις πιο ρομαντικές μορφές των πρώτων Ελλήνων σοσιαλιστών, ο Πλάτων Δρακούλης, εκδότης μεταξύ άλλων και της πρώτης σοσιαλιστικής εφημερίδας στην Αθήνα (1885-1887) με το όνομα αυτό.
Το επίρρημα άρδην σημαίνει: εκ θεμελίων. Έτσι πίστευε ο Δρακούλης πως έπρεπε να αλλάξει το οικοδόμημα της κοινωνίας. Αλλά το επίρρημα μπορεί ακόμα να σημαίνει: εξ υπαρχής.
Ο Γιώργος Καραμπελιάς βλέπει με ιστορική οξύνοια πως η παρούσα ώρα χρειάζεται την εξ υπαρχής επανεξέταση και επανασυζήτηση των μεγάλων κεφαλαίων και θεμάτων της ελληνικής ιστορίας. Και είχε το θάρρος να ξεκινήσει αυτή την επανασυζήτηση (το θάρρος, γιατί κατεστημένες και ισχυρές δυνάμεις πιστεύουν ότι όλα αυτά έχουν οριστικά συζητηθεί και λυθεί). Το Άρδην είναι το βήμα, όπου μπορούν να έχουν το λόγο όσοι θέλουν να συνεργαστούν στο δύσκολο αυτό έργο.
Υπάρχουν τα θέματα της παράδοσης και του εκσυγχρονισμού, της λαϊκής και της λόγιας παράδοσης, της σχέσης νεότερου Ελληνισμού με την αρχαιότητα και το Βυζάντιο, του χριστιανισμού και της ελληνικής Εκκλησίας, των κινημάτων του διαφωτισμού, του ρομαντισμού, του δημοτικισμού, του εθνικισμού και του διεθνισμού, της έννοιας της συντήρησης και της προοδευτικότητας κ.ά.
Το περιοδικό έχει αρχίσει τέτοιες συζητήσεις. Όχι στο πνεύμα ενός ουδέτερου “ακαδημαϊσμού” σε αίθουσες όπου ασκούνται υποψήφιοι διδάκτορες, αλλά με βασική θέση να συναρτώνται αυτές με την ανάγκη διαμόρφωσης, στην κρίσιμη φάση της ιστορίας του ελληνικού λαού -όπως άλλωστε και όλων των λαών- μιας εθνικής πολιτικής, μιας πολιτικής και εθνικής φιλοσοφίας, η οποία δεν θα συναινεί παθητικά και δουλικά στην επαπειλούμενη κεφαλαιοκρατικού και ιμπεριαλιστικού τύπου παγκοσμιοποίηση. Και είναι αυτό που με γοητεύει.
Μ. Μερακλής
Μέσα στον καταιονισμό τηλεοπτικών μεταδόσεων πολιτικής νάρκωσης, ή έντεχνης πλύσης εγκεφάλου, και μέσα στην αφθονία περιοδικών εκδόσεων σεξοφλυαρίας ή και “ενημέρωσης” περί τα κοσμικά και φανταχτερά, εκδόσεις όπως το Άρδην εκφράζουν την αντίσταση στην εθνική παρακμή και στην κοινωνία του άγριου καπιταλισμού.
Το Άρδην είναι από τα περιοδικά, που η έκδοσή τους δικαιώνει την ελευθερία του Τύπου και τους αγώνες γι’ αυτήν. Υπηρετεί την γνήσια ενημέρωση, παρακινεί τον αναγνώστη να διαμορφώνει τεκμηριωμένη άποψη και θέση και να διεκδικεί ρόλο υπεύθυνης μονάδας μέσα στο εθνικό σύνολο, μέσα στην κοινωνία και απέναντι στο μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον.
Εύχομαι στο Άρδην να γιορτάζει, και να συνεορτάζομε μαζί του, πολλές επετείους.
Α. Πεπονής
“Αγέλαστος Πέτρα” και “Ες Κωπηλατοδρόμιον φέρειν”
Δύο προσεγγίσεις παράλληλες – αλλά ουδόλως ταυτόχρονες του εν γένει ασφαλιστικού μας συστήματος
Ουδόλως ταυτόχρονες μια και στην πρώτη ο πανδαμάτωρ αυθυπερβαίνεται με το να ενσωματώνει και τις τρεις εκφάνσεις του -παρελθόν, παρόν, μέλλον. Αντίθετα στη δεύτερη, ο Χρόνος εγκαθίσταται σαν καταθλιπτική επιβεβαίωση της φθοράς, της θνησιγένειας, του πεπερασμένου’ σαν μίζερη αίσθηση ενός κοντόφθαλμου παρόντος.
Ψυχή της πρώτης περίπτωσης ο ιεροφάντης Παναγιώτης Φαρμάκης. Ψυχή (κατ’ ευφημισμόν βέβαια) της δεύτερης η απογυμνωμένη διαχειριστική μικρολογική, η απόπειρα μιας -κατά Φου-κουγιάμα- υποστάθμισης του “Τόπου” σε οικόπεδο.
Απ’ την μια η Μνήμη, το “Ευ, η Ουσία. Απ’ την άλλη η εξ ορισμού αντιαισθητικότητα του αυταρχισμού, η γκλαμουριά, η αμνησία. Απ’ την μια το Νόημα.
Απ’ την άλλη η ηθελημένη ή αθέλητη περιφρόνηση του Νοήματος: η ανοησία. Ας υπενθυμίσουμε εδώ το θρυλούμενο: όταν ο Απολλώνιος Τυανέας ρωτήθηκε ποιο είναι το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας απάντησε: ο Μαραθώνας…
Όσο για την πολιτιστική Ολυμπιάδα, αυτή ώ’γαθοί, δεν έχει και πολλά να κάνει με μέγαρα, τηλεοπτικές δόξες ή ψευδεπίγραφες αθανασίες. Αλλού παίζεται αυτό το Έργο.
(Ευμολπίδη Παναγιώτη Φαρμάκη πρέσβευε υπέρ ημών)
Σ.Μ.
Εκδίδοντας αυτό το τεύχος-αφιέρωμα στην πεντάχρονη πορεία του Άρδην και του σημιτικού εκσυγχρονισμού, αναρωτιόμασταν εάν θα έπρεπε να επιχαίρουμε για την σχετική μακροβιότητα του εγχειρήματος μας και την απήχηση του ή, αντιθέτως, να επιμείνουμε στην αντίστοιχη, και βάσκανο για το έθνος, μακροβιότητα του σημιτικού εγχειρήματος.
Δυστυχώς όμως οι σχέσεις του Άρδην και του εκσυγχρονισμού είναι… αδιάρρηκτα δεμένες σε μια ολέθρια σχέση! Οι προτεραιότητες του Άρδην καθορίζονται, εν πολλοίς, από την επιβίωση του σημιτικού αναχρονισμού. Προσπαθήσαμε λοιπόν, στο ανά χείρας αφιέρωμα, να αναδείξουμε εκείνες τις πλευρές των απόψεων μας, που αναφέρονται στην πορεία της Ελλάδας, σε συνδυασμό με την σκοταδιστική και αναχρονιστική δραστηριότητα της σημιτικής ομάδας. Στην καταρράκωση της εθνικής ανεξαρτησίας και την απειλή ενάντια στην ίδια μας την ταυτότητα, στην επίταση του οικονομικού παρασιτισμού, την περιβαλλοντική υποβάθμιση, την πολιτιστική αθλιότητα. Όσο για τις φωτεινές όψεις της μαύρης περιόδου που πέρασε, θα τις εντοπίσουμε στην αντίσταση του ελληνικού λαού στην επιδρομή της νέας τάξης στα Βαλκάνια και την υπεράσπιση της ιδιοπροσωπείας του με το ζήτημα των ταυτοτήτων. 0α τις εντοπίσουμε σε πολιτιστικά δημιουργήματα όπως το τελευταίο έργο του Θόδωρου Αγγελόπουλου ή την «Αγέλαστο Πέτρα» του Φίλιππου Κουτσαφτή. Καθόλου τυχαίο ότι όλα αυτά τα εγχειρήματα διακρίνονται από το αντιστασιακό ήθος που κάποτε σφράγισε την ιστορία μας. Το έργο του Θεόδωρου Αγγελόπουλου επιχειρεί να «ολοκληρώσει το ατελείωτο σχεδίασμα των Ελεύθερων Πολιορκημένων του Διονυσίου Σολωμού», ενώ εκείνο του Φίλιππου Κουτσαφτή να διασώσει τη χαμένη μας μνήμη και ταυτότητα, εκεί που ο εκσυγχρονισμός των εργολάβων κατασκεύασε τα φοβερότερα ανοσιουργήματα, στη γη της Ελευσίνας. Το “Αρδην’ θα ήθελε ίσως να μιλήσει και για άλλα πράγματα, για την ποίηση, τον έρωτα ή την Άνοιξη. Όμως ζώντας σε μια άχαρη εποχή, όταν όλα γύρω μας ευτελίζονται, άνθρωποι και ιδέες, είμαστε υποχρεωμένοι να βρισκόμαστε διαρκώς στη Σφενδόνη, στη Σφενδόνη μιας εκκίνησης που διαρκώς αναστέλλεται, με τις φλέβες φουσκωμένες από την προσπάθεια και τα χαρακτηριστικά μας παραμορφωμένα. Ελπίζουμε μήπως σε κάποιο θαύμα; Ναι, σε εκείνο της πορείας ενάντια στην Ιστορία, στην αντίθεση με την ίδια την εγελιανή «Φιλοσοφία της Ιστορίας». Σε εκείνο το θαύμα του «εδώ και τώρα», στη ρήση, «ελπίζω τα βέλη τους να κάνουν αρκετή σκιά για να πολεμήσουμε ανενόχλητοι». Σε αυτό το θαύμα που θα μας επιτρέψει να κάνουμε μια εκδρομή στα όνειρα μιας πλησμονής που παραμένει απρόσιτη.
