του Βασίλη Στοϊλόπουλου
Σαν χθες, 7 Φεβρουαρίου του 1497, στην κεντρική πλατεία Piazza della Signoria της Φλωρεντίας, ένας πολύ μεγάλος αριθμός «όμορφων», αλλά «ακατάλληλων» αντικειμένων, όπως γλυπτά και βιβλία αρχαίων συγγραφέων, καθρέφτες, έπιπλα και καλλυντικά, μουσικά όργανα, φανταχτερά γυναικεία καπέλα και αναγεννησιακοί πίνακες πετάχτηκαν στις φλόγες.
Όλα ξεκίνησαν μετά από ένα ακόμα φλογερό κήρυγμα κατά των (όντως) κακώς κειμένων της καθολικής εκκλησίας και της φλωρεντιανής κοινωνίας από τον δομινικανό μοναχό Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα. Εν είδει πολιτικού ηγέτη, ο Σαβοναρόλα καθοδηγούσε την όλη «ιεροτελεστία» κραυγάζοντας στο μαινόμενο πλήθος: «Καταστρέψτε τα είδωλα για να μη στραφεί ο Κύριος εναντίον μας!». Ένα μεγάλο πλήθος εφήβων και παιδιών („Fanciulli“) γυρνούσαν μέσα στην «θεοκρατούμενη» πόλη και άρπαζαν στο «όνομα του Χριστού», οτιδήποτε θα μπορούσε να αποτελεί «σύμβολο» της κατάπτωσης των ανθρώπων. Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις οι ίδιοι οι κάτοχοι τέτοιων αντικειμένων πετούσαν τα υπάρχοντά τους στη λεγόμενη «πυρά της ματαιοδοξίας». Ανάμεσά τους και ο Σάντρο Μποτιτσέλι που πέταξε στις φλόγες μερικά από τα θαυμαστά του έργα.
Για αρκετά χρόνια αυτός ο «Μαύρος Προφήτης» της Φλωρεντίας – και από τους «πρόδρομους» της Μεταρρύθμισης» – έβαζε στο στόχαστρο των κηρυγμάτων του εκπροσώπους της εξουσίας και των ελίτ, ακόμα και τον Πάπα, έχοντας καταφέρει μάλιστα να διώξει το 1494 από την Φλωρεντία και τους ισχυρούς Μεδίκους, αναλαμβάνοντας ο ίδιος την εξουσία της πόλης με στόχο μια μορφή θεοκρατικής κοινωνίας.
Έτσι, ήταν αναμενόμενο ο Σαβαναρόλα να βρεθεί γρήγορα αντιμέτωπος με όλη την καθεστωτική εξουσία της εποχής του, και πρώτα τον πάπα Αλέξανδρο ΣΤ΄ από τον οίκο των Βοργία, ο οποίος όχι μόνο τον αναθεμάτισε αλλά μερικούς μήνες αργότερα ζήτησε τη σύλληψη και τη θανάτωσή του. Κάτι που δεν άργησε και πολύ. Στις 23 Μαΐου 1498 ένας εξαγριωμένος όχλος τον κρέμασε και κατόπιν τον πέταξε στην πυρά, στο ίδιο σημείο που κάηκαν τα «απαγορευμένα» αντικείμενα των κατοίκων της Φλωρεντίας, ενώ η τέφρα του πετάχτηκε στον ποταμό Άρνο.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο πάντως που ο Σαβοναρόλα, με τον ένα ή άλλον τρόπο, αποτέλεσε σημείο αναφοράς μεγάλων προσωπικοτήτων της παγκόσμιας λογοτεχνίας: Βόλφγκανγκ Γκαίτε, Τζων Στιούαρτ Μιλλ, Τζιουζέπε Ματσίνι, Τζωρτζ Έλιοτ, Τόμας Μαν, Αλμπέρ Καμύ κ.α.
