Τα Γιάννενα και ο Διονύσιος Σκυλόσοφος

1,6K

του Ιωάννη Σαΐνη

Κάθε πόλη έχει και το σήμα κατατεθέν της, έναν τόπο, ένα κτίσμα χαρακτηριστικό που αναδεικνύει την ταυτότητά της.

Είναι το Φετιχιέ τζαμί (τζαμί της κατάκτησης) και το τζαμί τ’ Ασλάν Πασιά το «Σήμα Κατατεθέν» της πόλης μας;

Δεν υπάρχει αφίσα προβολής των Ιωαννίνων από τη οποία να απουσιάζει το Φετιχιέ τζαμί ή το τζαμί τ’ Ασλάν Πασιά.

Πράγματι είναι δύο μνημεία που κυριαρχούν στο χώρο.

Το ερώτημα είναι εάν αυτά τα μνημεία σηματοδοτούν και το πνεύμα αυτής της πόλης.

Το πνεύμα αυτής της πόλης είναι ο Αλή Πασιάς ή ο Ασλάν Πασιάς;

Το μότο αυτής της πόλης ήταν το: «πρώτη στα άρματα, στα γρόσια και στα γράμματα».

Τι από τα τρία προβάλλονται μέσω των τζαμιών;

Για την Ιστορία, «Φετιχιέ τζαμί» σημαίνει «τζαμί της κατάκτησης». Σε κάθε πόλη που κατακτούσαν οι Τούρκοι έφτιαχναν και ένα τέτοιο τζαμί.

Τα Γιάννενα παραδόθηκαν στους Τούρκους το 1430 χωρίς αντίσταση. Οι Τούρκοι λοιπόν δεν έκτισαν Φετιχιέ τζαμί, σεβόμενοι τη συνθήκη παράδοσης.

Το έφτιαξαν όμως τον 17ο αιώνα, μετά την αποτυχία της επανάστασης του Διονυσίου του Φιλοσόφου. Τότε που αναγκάστηκαν πολλοί να αλλαξοπιστήσουν. Τότε που τελικά Τούρκεψε το Κάστρο.

Δεν προβληματίζεται κανείς σε αυτή την πόλη για την μη ύπαρξη Χριστιανικού ναού μέσα στο κάστρο, που να χρονολογείται από εκείνη την περίοδο;

Δεν ήταν τα Γιάννενα της Τουρκοκρατίας μια πολυπολιτισμική πόλη;

Γιατί το Φετιχιέ τζαμί κτίσθηκε πάνω στο ναό του αρχαγγέλου Μιχαήλ και το τζαμί τ’ Ασλάν Πασιά πάνω στο ναό του Αγίου Ιωάννη;

Ποιό ακριβώς είναι το μήνυμα που εκπέμπουμε με την προβολή των τζαμιών;

Γιατί οι πινακίδες που μας οδηγούν στην εσωτερική ακρόπολη (Ιτς Καλέ), δεν μεταφράζουν το «Φετιχιέ» τζαμί σε αυτό που πραγματικά σημαίνει «τζαμί της κατάκτησης» δηλαδή;

Πού πήγε η πινακίδα που υπήρχε στον πλάτανο έξω από το Ιτς Καλέ που μας πληροφορούσε ότι, σύμφωνα με την παράδοση, εκεί μαρτύρησε ο Κατσαντώνης (με συντριβή των οστών του);

Ανακαλεί κανείς στη μνήμη του τους στίχους του Βαλαωρίτη για την εκτέλεση του Κατσαντώνη σε τούτο εδώ τον τόπο;

«Δυο γύφτοι τον εστρώσανε δεμένονε στ’ αμόνι

κι αρχίσανε με το σφυρί να τον επελεκάνε.

Σκλήθρες πετάν τα κόκαλα, σκορπάνε τα μεδούλια,

νεύρα, κομμένα κρέατα, σέρνονται σαν ξεσκλίδια

και κείνος τηράει τον ουρανό και γλυκοτραγουδάει:

Χτυπάτε, πελεκάτε με σκυλιά, τον Κατσαντώνη

δεν τον τρομάζει Αλήπασας, φωτία, σφυρί κι αμόνι.»

Το τρίτο δε τζαμί της πόλεως βρίσκεται εκτός των παλαιών τειχών. Και το όνομα αυτού «Κανλή τσεσμέ» απ’ όπου πήρε και το όνομά της και η συνοικία: «Καλούτσιανη».

Αλλά τι σημαίνει «Κανλή τσεσμέ»;

Σημαίνει, βρύση-πηγή αίματος!! Ποιός όμως και γιατί έδωσε αυτό το όνομα;

Το όνομα δόθηκε μετά την επανάσταση του Διονυσίου του Φιλοσόφου (1611), όταν οι αγρότες που τον ακολουθούσαν σφαγιάσθηκαν σε αυτό τον τόπο. Έκτοτε οι Τούρκοι ονόμασαν έτσι το τζαμί και τον τόπο για να θυμίζουν στους Ρωμιούς την τύχη των επαναστατών. Το τζαμί κρίθηκε διατηρητέο και ορθώς, για να μας θυμίζει εις το διηνεκές το γεγονός. Μόνο που για να μας το θυμίζει, καλό είναι η πινακίδα στο μνημείο να μεταφράζει και εις την νεοελληνικήν το όνομά του.

Γιατί χορτάριασε ο τόπος του μαρτυρίου (με γδάρσιμο) του Διονυσίου του Φιλοσόφου στα ριζά του βράχου του κάστρου;

Αν κάναμε τον κόπο να επισκεφτούμε τον τόπο του μαρτυρίου του Διονυσίου του Φιλοσόφου, ο ίδιος ο Διονύσιος θα μας υποδείκνυε το «Σήμα Κατατεθέν» της πόλης.

Τα μάτια του είναι καρφωμένα στη Λίμνη και πέρα στο Νησί, στο μοναστήρι των Φιλανθρωπινών, το πραγματικό στολίδι της πόλης, το original σήμα κατατεθέν της.

Κατάφορτο από τοιχογραφίες εξαίσιας ομορφιάς αλλά και συμβολισμών. Μεταξύ των Αγίων, αναπαρίστανται και οι επτά Αρχαίοι Έλληνες Σοφοί.

Δεν αποτελεί η αναπαράσταση στείρα προγονοπληξία, αλλά είναι ένα δείγμα εθνικής αυτοσυνειδησίας στον απόηχο της Παλαιολόγειας Αναγέννησης.

Η Παλαιολόγεια Αναγέννηση προηγήθηκε της Ευρωπαϊκής και μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολής στους Τούρκους, Βυζαντινοί λόγιοι και τεχνίτες συνέβαλλαν, αν όχι πυροδότησαν, την Ευρωπαϊκή Αναγέννηση.

Οι πυραυλόσχημοι μιναρέδες των τζαμιών που ορθώς διατηρήθηκαν και συντηρούνται, βρίσκονται εκεί για να μας υπενθυμίζουν ποιος είναι αυτός που ματαίωσε την Αναγέννηση στον τόπο μας, ενώ απ την άλλη, ο Διονύσιος στέκει πάντα εκεί στα ριζά του βράχου για να μας υποδεικνύει προς τα πού πρέπει να στραφούμε, έχοντας την πλάτη γυρισμένη στα τζαμιά και τα μάτια καρφωμένα στη μονή των Φιλανθρωπινών!

Ενισχύστε την προσπάθειά μας κάνοντας μια δωρεά στο Άρδην πατώντας ΕΔΩ.

Ακολουθήστε το Άρδην στο Facebook

Εγγραφείτε στο κανάλι του Άρδην στο Youtube