της Ζέζας Ζήκου
Καθημερινή 26.11
Οι Πολύ Σοβαροί Ανθρωποι της Ευρώπης συνεχίζουν να εμφανίζονται ολοένα και πιο γελοίοι. Ωστόσο, το παγκόσμιο «θρίλερ του ευρώ», με τη μετάδοση της κρίσης χρέους σε μεγάλες χώρες και στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, καθιστά επιβεβλημένες νέες έκτακτες αποφάσεις για τη σταθεροποίηση της Ευρωζώνης. Από τις πρώτες ημέρες, οι Ευρωπαίοι ηγέτες προσπάθησαν να τετραγωνίσουν τον κύκλο, παρουσιάζοντας τη λαϊκή συναίνεση για την αποδοχή του ευρώ με την υπόσχεση της αλληλεγγύης με βάση ένα δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας σε εθνικό επίπεδο και την ισχυρή εισροή κεφαλαίων από τα πλούσια προς τα φτωχότερα κράτη.
Για μερικά χρόνια, αυτό λειτούργησε. Τώρα, όμως, φαίνεται πως το «μεγάλο παζάρι» άρχισε να καταρρέει. Αυτό μπορεί να φαίνεται παράξενο. Ο δημόσιος διάλογος στις Βρυξέλλες, στο Βερολίνο, στο Παρίσι, σχεδόν παντού… είναι ζοφερός. Το θέμα του διαλόγου περιστρέφεται στο πώς θα αποφευχθεί η κατάρρευση του ευρώ ή ο «βαθμιαίος διαμελισμός» της Ευρωζώνης.
Λίγες εβδομάδες ζωής δίνει στο ευρώ ο βρετανικός Economist, στο τεύχος που κυκλοφόρησε χθες. «Οι ηγέτες της Ευρωζώνης πρέπει άμεσα να πάρουν τολμηρές αποφάσεις για να αποτρέψουν την καταστροφή», αναφέρει το περιοδικό και τάσσεται υπέρ των προτάσεων για ένα είδος ευρωομολόγου σε συνδυασμό με αυστηρή πολιτική και τις μεταρρυθμίσεις στην ευρωπεριφέρεια, «στις οποίες ήδη δεσμεύτηκαν κυβερνήσεις όπως της Ιταλίας και της Ελλάδας».
Εχοντας στο εξώφυλλο ένα ευρώ που πέφτει σαν φλεγόμενος μετεωρίτης, ο Economist εκτιμά πως η ενδεχόμενη κατάρρευση του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος θα προκαλέσει παγκόσμια ύφεση μεγαλύτερη από αυτή του 2008-2009, χρεοκοπίες, λουκέτα τραπεζών, σπάσιμο της Ευρωζώνης στα δύο, ενώ θα απειλήσει ακόμα και την υπόσταση της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Οι πιθανότητες για μια ασφαλή έξοδο από τη διογκούμενη κρίση μειώνονται με ταχύτητα», επισημαίνει το έγκυρο οικονομικό περιοδικό. Μέσα σε ένα περιβάλλον περιορισμένης ρευστότητας, αντιδημοφιλών μέτρων λιτότητας και πτώσης της καταναλωτικής εμπιστοσύνης, το 2012 μπορεί να φέρει την Ευρωζώνη σε βαθιά ύφεση. Αυτό θα τροφοδοτήσει έναν φαύλο κύκλο ελλειμμάτων, λιτότητας και όλο και μεγαλύτερης δυσαρέσκειας. Αν δεν δοθούν λύσεις, το ευρώ μπορεί να καταρρεύσει μέσα σε εβδομάδες. Μόνο η ΕΚΤ μπορεί να παράσχει μια λύση που θα ανακουφίσει άμεσα το πρόβλημα. Πρέπει να γίνει ο πιστωτής έσχατης ανάγκης ή –αν δεν συμφωνήσουν οι κυβερνήσεις γι’ αυτό– να συνεχίσει να αγοράζει κρατικά ομόλογα κυρίως της περιφέρειας, να μειώσει και άλλο τα επιτόκια και να εγκαινιάσει πολιτική πιστωτικής χαλάρωσης όπως έπραξε η Fed.
Αναγκαίο είναι ακόμη να καθιερώσει ένα είδος ευρωομολόγου, όπως αυτό που πρότεινε η Κομισιόν. Η άρνηση της Γερμανίας να δεχτεί και αυτήν την πρόταση, χωρίς αλλαγή στάσης εκ μέρους της, εκτιμά το περιοδικό, θα φέρει σύντομα την καγκελάριο Μέρκελ μπροστά σε τετελεσμένα γεγονότα, καταγγέλλει ο Economist.
Η κρίση επέτεινε την απαισιοδοξία. Ανώτατοι «ευρωκράτες» προβάλλουν το επιχείρημα ότι η λαϊκή εμπιστοσύνη κλονίστηκε από την αντίληψη ότι η κατάρρευση προήλθε, στην ουσία, από την κρίση του αγγλοσαξονικού καπιταλισμού. Μιλούν για έξαρση του οικονομικού εθνικισμού της Γερμανίας και για υποχώρηση του λαϊκού αισθήματος νομιμοποίησης της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των θεσμών της. Η Ε.Ε. δεν μπορεί να επιβιώνει πάντα κατ’ αυτόν τον τρόπο. Οι πολίτες της Ευρωζώνης θα πρέπει να πειστούν ότι υπάρχει, επίσης, μια «κοινωνική διάσταση»… αλλιώς «χαθήκαμε»
Τελικώς, επικρατεί η αντίληψη ότι η εμπιστοσύνη των Ευρωπαίων βρίσκεται σε μια επικίνδυνη πορεία. Ακρως επικίνδυνο για όλους.
