Ο Άντριου Μίχτα είναι κοσμήτορας της Σχολής Ασφαλείας και Διεθνών Σχέσεων του Ευρωπαϊκού Κέντρου για τις Σπουδές Ασφαλείας George C. Marshall. Αναδημοσιεύουμε αυτό το κείμενο, τόσο γιατί περιέχει ενδιαφέροντα στοιχεία για τη σύσφιξη των σινο-ευρωπαϊκών οικονομικών σχέσεων, όσο και γιατί είναι χαρακτηριστικό των ανησυχιών με τις οποίες τις αντιμετωπίζουν οι Αμερικάνοι.
ardin-rixi.gr
Του Άντριου Α. Μίχτα, από την Politico, 21/03/2023
Πριν από λίγες εβδομάδες, κατά τη διάρκεια της συμμετοχής μου στη Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια, παρακολούθησα την άφιξη του διευθυντή του γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Κίνας Γουάνγκ Γι.
Η μεγαλοπρέπεια και η προσοχή που δόθηκε στον Γουάνγκ ήταν αδιαμφισβήτητη, όπως και η κάλυψη της ομιλίας του, η οποία επαναλάμβανε τα γνωστά σημεία των θέσεων της Κίνας σχετικά με την πολιτική της να «κάνει τον κόσμο ασφαλέστερο».
Τόσο η ομιλία όσο και η μετέπειτα συζήτηση κατέστησαν σαφές ότι ο Γουάνγκ είχε έρθει στο Μόναχο για να βάλει μια σφήνα μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης –να επιτεθεί στην Αμερική και να προσεταιριστεί την Ευρώπη. Και σε ένα μεγάλο μέρος των συζητήσεων που ακολούθησαν στους διαδρόμους του συνεδρίου, υπογράμμισε ότι έπειτα από τρεις δεκαετίες εμβάθυνσης των οικονομικών σχέσεων, η Κίνα είναι σε μεγάλο βαθμό μια ‘δύναμη στην Ευρώπη’ παρά την γεωγραφική της απόσταση.
Λόγω των επενδύσεων, της πρόσβασής της σε κάθε επίπεδο των ευρωπαϊκών κοινωνιών και της συνακόλουθης αυξανόμενης επιρροής της στις επιχειρηματικές και πολιτικές ελίτ της ηπείρου, η Κίνα είναι έτοιμη να διευρύνει σημαντικά τον ρόλο της στην ευρωπαϊκή πολιτική. Και οι αποφάσεις που πρέπει τώρα να λάβει η Ευρώπη όσον αφορά τις σχέσεις της με την Κίνα, θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό την τροπή που θα πάρουν και οι διατλαντικές σχέσεις κατά την επόμενη δεκαετία.
Καθώς το Πεκίνο αντιλαμβάνεται ότι η πρόσβασή του στην αμερικανική τεχνολογία και Έρευνα και Ανάπτυξη (Ε&Α) περιορίζεται ολοένα και περισσότερο, η πρόσβαση στους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς κλάδους θα καταστεί πολύ πιο σημαντική. Ταυτόχρονα, η εξάρτηση της Ευρώπης –και ιδιαίτερα της Γερμανίας– από τα κινεζικά υποεξαρτήματα και την αγορά της έχει αυξηθεί σε σημείο ώστε το Πεκίνο να έχει σημαντική επιρροή στις συναλλαγές με τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι λίγο πριν ξεσπάσει η πανδημία σε πλήρη έκταση, το σύνολο των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ) από την Ευρωπαϊκή Ένωση προς την Κίνα ξεπέρασαν τα 140 δισ.€, ενώ εκείνη την εποχή οι κινεζικές ΑΞΕ προς την ΕΕ ανερχόταν σε περίπου 120 δισ.€. Και παρά τη μείωση των επενδύσεων της ΕΕ στην Κίνα κατά τη διάρκεια της πανδημίας, το 2022 σημειώθηκε δραματική αντιστροφή αυτής της τάσης, με αύξηση κατά το εντυπωσιακό 92,2% –ενώ εκείνες από τη Γερμανία ειδικότερα, αυξήθηκαν κατά 52,9%– σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία. Αν και οι επενδύσεις της ΕΕ είναι ακόμη σχετικά μέσου μεγέθους, αν αναλογιστεί κανείς το μέγεθος της κινεζικής οικονομίας, στοχεύουν σε κρίσιμες αλυσίδες εφοδιασμού που η ευρωπαϊκή βιομηχανία έχει ανάγκη και είναι πιθανό να αυξηθούν εκθετικά τα επόμενα χρόνια.
Ομοίως, οι κινεζικές επενδύσεις στην Ευρώπη έχουν θέσει ως προτεραιότητα ένα ευρύ φάσμα κρίσιμων υποδομών –ιδίως λιμάνια, αεροδρόμια, εταιρείες ενέργειας, αιολικά και ηλιακά πάρκα, καθώς και εταιρείες τηλεπικοινωνιών. Σε ορισμένους τομείς, η Κίνα κατάφερε να αγοράσει ορισμένες από τις πιο καινοτόμες ευρωπαϊκές εταιρείες –για παράδειγμα τη γερμανική KUKA Robotics, κορυφαίο προμηθευτή εργοστασιακών ρομπότ.
Έτσι, η ολοένα και πιο κεντρική σημασία της Κίνας ως επιχειρηματικού εταίρου για την Ευρώπη θα διαμορφώσει τις πολιτικές αποφάσεις όλης της ηπείρου κατά τις επόμενες δύο έως τρεις δεκαετίες, θέτοντας τις προτεραιότητές της σε πιθανή τροχιά σύγκρουσης με τους στρατηγικούς στόχους των ΗΠΑ, οι οποίοι θα επικεντρωθούν στην αντιμετώπιση της Κίνας σε οικονομικό, στρατιωτικό και, ολοένα και περισσότερο, ιδεολογικό επίπεδο.
Σήμερα, Ευρωπαίοι επιχειρηματίες και αναλυτές λένε ότι θεωρούν την αγορά της Κίνας ως εντελώς απαραίτητη για την οικονομική επιτυχία της Ευρώπης. Οι επιχειρηματίες υποστηρίζουν ότι η Κίνα διαθέτει τη μεγαλύτερη εσωτερική αγορά στον κόσμο, με 1,4 δισεκατομμύρια δυνητικούς πελάτες, και επισημαίνουν ότι ένας καλά αναπτυγμένος κινεζικός τομέας μεταποίησης είναι κρίσιμος για τα δικά τους δίκτυα εφοδιαστικής αλυσίδας. Υποστηρίζουν επίσης ότι η Κίνα έχει ευνοϊκή γεωγραφική θέση, καθώς βρίσκεται κοντά στις αναδυόμενες αγορές της Ασίας και σε βασικές θαλάσσιες διαδρομές.
Σε γενικές γραμμές, οι Ευρωπαίοι αναλυτές βλέπουν την Κίνα ως την κορυφαία οικονομία του κόσμου από την άποψη της αγοραστικής δύναμης, χάρη στην εκρηκτική ανάπτυξη δεκαετιών. Πιστεύουν δε ότι ορισμένα στοιχεία της θα διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο για την αύξηση των εξαγωγών, το γεγονός ότι το εργατικό κόστος εκεί παραμένει συγκριτικά χαμηλό, η συμπληρωματικότητα μεταξύ της ευρωπαϊκής βιομηχανίας υψηλής προστιθέμενης αξίας και της κινέζικης, όπως και το δυναμικό της κινεζικής καταναλωτικής αγοράς.
Έτσι, ενώ η τρέχουσα συζήτηση πέρα από τον Ατλαντικό, στην Ουάσιγκτον, επικεντρώνεται κυρίως στον πόλεμο στην Ουκρανία, και όλο και πιο έντονα στο πόσο μακριά πρέπει να φτάσουν οι ΗΠΑ για να βοηθήσουν την Ουκρανία ενάντια στη Ρωσία, κάποιοι υποστηρίζουν ότι η βοήθειά μας αποσπά την προσοχή από τον πραγματικό αντίπαλο –την Κίνα. Ωστόσο, κάτι που η συγκεκριμένη συζήτηση ξεχνάει, είναι πως δεν ισχύει το «είτε η Ρωσία, είτε η Κίνα», καθώς η Κίνα είναι στενός σύμμαχος της Ρωσίας, και συνιστά ήδη μια δύναμη που βρίσκεται εντός Ευρώπης.
Αυτό που συμβαίνει στην Ευρώπη τώρα –όχι μόνο όσον αφορά την έκβαση αυτού του πολέμου, αλλά και το πώς οι Ευρωπαίοι καθορίζουν την προοπτική των σχέσεών τους με την Κίνα– θα διαμορφώσει τις διατλαντικές σχέσεις με τους βασικούς Ευρωπαίους συμμάχους. Και οι επιλογές της Ευρώπης όσον αφορά την πολιτική της με την Κίνα θα επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό την έκβαση του ανταγωνισμού των ΗΠΑ με την Κίνα και σε άλλα πεδία.
